1. ความตายของผู้ใครธรรมปิดฉาก ความทุกข์ยากทั้งหลาย

  ในสังคมสมัยพระเยซู เงินทองเป็นสิ่งสําคัญที่สองรองจากเกียรติยศชื่อเสียง มีผู้กล่าวว่าคนในตะวันออกกลางตั้งแต่โบราณมาถึงปัจจุบันถือว่าชื่อเสียงเป็นสิ่งที่สําคัญที่สุด และหลายคนพร้อมที่จะสละชีวิตตนเอง  แต่ไม่ยอมสละชื่อเสียง

1.เกรียติยศและชื่อเสียง

          โครงสร้างทางสังคมยึดเอาเกียรติยศชื่อเสียงเป็นเกณฑ์ ไม่ว่าจะพูดหรือทําอะไร จะต้องเอาฐานะหรือตําแหน่งของผู้เกี่ยวข้องเข้ามาพิจารณาด้วย การถูกด่าว่าหรือลบหลู่ดูหมิ่น ถ้ามาจากผู้ใหญ่ ก็เป็นสิ่งที่ยอมรับได้ ถือว่าเป็นเรื่องธรรมดา ถ้ามาจากคนระดับเดียวกัน ก็เป็นสิ่งที่ทําให้อับอายขายหน้าจนแทบจะทนไม่ได้ แต่ถ้ามาจากคนระดับตํ่ากว่าตน ก็จะกลายเป็นเรื่องถึงโลกแตก คนทั่วไปต้องการให้เกียรติยศชื่อเสียงของตนเป็นที่ยอมรับนับถืออยู่เสมอ

          ฐานะและเกียรติขึ้นอยู่กับตระกูล ความรํ่ารวย อํานาจหน้าที่ การศึกษาและคุณธรรม และต้องแสดงออกมาในการแต่งกาย ในการใช้สรรพนาม ในการคบค้าสมาคม ในการเชิญแขกกินเลี้ยง ในการเลือกที่นั่งเมื่อมีงานเลี้ยง หรือเมื่อเข้าไปสวดในศาลาธรรม

          ฐานะและเกียรติเป็นส่วนหนึ่งของศาสนา และเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตสังคมด้วย แม้พวกยิวที่เคร่งศาสนาที่สุดเช่นชุมชนกุมรัน ก็ยังถือฐานะและขั้นซึ่งมีผลในการให้สิทธิพิเศษต่างๆ และแต่ละคนจะได้รับเกียรติมากน้อยสุดแล้วแต่ฐานะของตน

2. ทัศนคติของพระเยซู

          พระเยซูต่อต้านระบบเช่นนี้ พระเยซูคิดว่ามันเป็นรากฐานอย่างหนึ่งของความชั่วร้ายในโลก และอยากเห็นอาณาจักรที่ไม่มีความแตกต่างกันในเรื่องฐานะและเกียรติยศ "เป็นบุญของท่านเมื่อคนเกลียดท่าน ขับไล่ท่าน ด่าว่าและกล่าวหาว่าท่านเป็นอาชญากร..."(ลก.๖,๒๒) "วิบัติจะเกิดแก่ท่านเมื่อโลกชมเชยสรรเสริญท่าน..." (ลก.๖,๒๖)

          พระเยซูวิจารณ์พฤติกรรมของพวกฟาริสีและพวกคัมภีราจารย์ มากกว่าวิจารณ์คําสอนของพวกเขา (มธ.๒๓,๑-๓) เพราะพวกนี้สนใจแต่จะให้คนอื่นเคารพยกย่องให้เกียรติ "ไม่ว่าพวกนี้จะทําอะไรก็มุ่งแต่จะให้คนอื่นสนใจ...ชอบเลือกนั่งที่มีเกียรติในงานเลี้ยง และเลือกแถวหน้าในศาลาธรรม ชอบให้คนคารวะในสถานที่สาธารณะและชอบให้คนอื่นเรียกตนว่าอาจารย์" (มธ.๒๓,๕-๗; มก.๑๒,๓๘-๔๐; ลก.๑๑,๔๓;๑๔,๗-๑๑)

          การปฏิบัติศาสนกิจและการทําบุญให้ทานก็เช่นเดียวกัน พวกนี้ทําเพื่อจะได้รับคําชมเชย (มธ.๖,๑-๖;๖,๑๖-๑๘) พระเยซูถือว่านี่ไม่ใช่คุณธรรมแต่เป็นการหลอกลวง  พระเยซูเปรียบพวกฟาริสีและคัมภีราจารย์ว่าเป็นเหมือนที่ฝังศพทาสีขาว ภายนอกก็ดูดีแต่ภายในมีซากศพ (มธ.๒๓, ๒๗-๒๘) พวกเขาถือพระบัญญัติเพียงภายนอก เจตนาที่แท้จริงคือหวังให้คนสรรเสริญ (ลก.๑๘,๙-๑๔)

          คนหลอกลวงเช่นนี้ได้รับรางวัลแล้ว  นั่นคือได้รับคํายกย่องและชื่อเสียง และพวกนี้จะไม่ได้เข้าสู่อาณาจักรพระเจ้า (มธ.๕,๒๐)  คือจะเข้าร่วมขบวนการกับพระเยซูไม่ได้ ใครก็ตามที่สนใจแต่เกียรติและความยิ่งใหญ่  ก็ถือค่านิยมต่างไปจากที่พระเยซูตั้งไว้

3. ผู้ที่จะเป็นใหญ่ในอาณาจักรพระเจ้า

          "พวกสาวกเข้ามาหาพระเยซูและถามว่า ใครจะเป็นใหญ่ที่สุดในอาณาจักรพระเจ้า? พระเยซูเรียกเด็กคนหนึ่งเข้ามายืนอยู่ต่อหน้าทุกคนแล้วพูดว่า เราขอประกาศว่า ถ้าพวกท่านไม่เปลี่ยนเป็นเหมือนเด็กๆ  พวกท่านจะเข้าอาณาจักรพระเจ้าไม่ได้ ใครที่ทําตัวเป็นเหมือนเด็กเล็ก ๆ เช่นนี้จะเป็นใหญ่ที่สุดในอาณาจักรพระเจ้า" (มธ.๑๘,๑-๔)

          เด็กคนนั้นเปรียบเหมือนความตํ่าต้อย ซึ่งตรงข้ามกับความยิ่งใหญ่ ความมีฐานะและเกียรติยศ เด็กๆในสมัยนั้น ไม่มีฐานะและไม่มีความหมายอะไรเลย แต่สําหรับพระเยซู  เด็ก ๆ ก็เป็นคนเหมือนกันและมีความสําคัญด้วย เพราะเหตุนี้เมื่อพวกสาวกไล่เด็กๆให้ถอยไป พระเยซูจึงไม่พอใจ และเรียกให้เข้ามาใกล้แล้วโอบกอดพร้อมกับอวยพรให้โดยวางมือบนหัวเด็กๆด้วย "อาณาจักรพระเจ้าเป็นของคนที่เป็นเหมือนเด็กๆเช่นนี้" (มก. ๑๐,๑๔) เมื่อพูดถึงเด็กในที่นี้ไม่ได้หมายถึงความไร้เดียงสาหรือความไม่รู้จักรับผิดชอบตามประสาเด็ก แต่เด็กในที่นี้เป็นสัญญลักษณ์ของคนชั้นตํ่าสุดในสังคม คนจน คนถูกกดขี่ ขอทาน โสเภณี คนเก็บภาษี

          พระเยซูไม่ต้องการให้คนตํ่าต้อยเหล่านี้ต้องถูกดูหมิ่นเหยียดหยาม "ระวังอย่าดูหมิ่นคนตํ่าต้อยเหล่านี้" (มธ.๑๘,๑๐) พระเยซูเข้าใจดีว่าคนพวกนี้ต้องรู้สึกอายและมีปมด้อยมากขนาดไหน และเนื่องจากพระเยซูสงสาร  พวกนี้มาก จึงถือว่าพวกเขามีความสําคัญอย่างยิ่ง พระเยซูปลอบใจพวกเขาว่า "ไม่ต้องกลัว ฝูงแกะน้อยๆเอ๋ย พระเจ้า พระบิดาของเจ้า พอใจที่จะยกอาณาจักรให้พวกเจ้า" (ลก.๑๒,๓๒) พระเยซูคิดว่าคนที่ยิ่งใหญ่ที่สุดที่เกิดจากสตรี นั่นคือยอห์นแบปติสต์ ยังไม่ยิ่งใหญ่เท่าคนตํ่าต้อยที่สุดในอาณาจักรพระเจ้า (มธ.๑๑,๑๑) นั่นคือพระเยซูถือว่าแม้แต่เกียรติยศและความเคารพนับถือที่ยอห์นได้รับก็ไม่มีค่าอะไรเลย

          พระเยซูถึงกับเอาเด็กทารกมาเปรียบกับนักปราชญ์ (มธ.๑๑,๒๕) ฝ่ายหนึ่งมีพวกคัมภีราจารย์ซี่งมีเกียรติยศชื่อเสียงเป็นอย่างมากเพราะได้รับการศึกษาและมีความรอบรู้มาก มีแต่คนนับหน้าถือตา อีกฝ่ายหนึ่งมีเด็กทารก ซึ่งสําหรับพระเยซู เด็กทารกเป็นภาพพจน์ของคนโง่และไร้การศึกษา ผลปรากฏว่า เด็กทารก นั่นคือคนตํ่าต้อยไร้การศึกษา ได้รับการเปิดเผยและเข้าใจความจริงเกี่ยวกับอาณาจักรพระเจ้า ส่วนบรรดาผู้รอบรู้กลับไม่เข้าใจ และเพราะเหตุนี้แหละที่พระเยซูขอบคุณพระเจ้า

4. ผู้มีสิทธิ์เข้าอาณาจักรพระเจ้า

          นี่ไม่ได้หมายความว่าเฉพาะคนในกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งเท่านั้น ที่จะเข้าอาณาจักรพระเจ้าได้ แต่ทุกคนมีสิทธิ หากว่าเขาพร้อมที่จะเปลี่ยนตัวเองให้เป็นเหมือนคนตํ่าต้อย หรือทําตัวเหมือนเด็ก ๆ (มธ.๑๘,๓-๔) "เขาจะต้องทําตัวเป็นคนสุดท้าย และเป็นผู้รับใช้ผู้อื่น" (มก.๙,๓๕) หมายความว่าเขาจะต้องเลิกพะวงถึงฐานะและเกียรติยศชื่อเสียง เช่นเดียวกับที่เขาต้องตัดใจจากทรัพย์สินเงินทอง

          ความรักของพระเยซูไม่ใช่เจาะจงและจํากัดอยู่กับพวกคนจนและคนถูกกดขี่เท่านั้น หลักการของพระเยซูคือสิ่งที่สําคัญที่สุดคือ ความเป็นคน ไม่ใช่เกียรติยศชื่อเสียง คนจนและคนถูกกดขี่ไม่มีอะไรจะมาสนับสนุน มีแต่ความเป็นคนและความทุกข์ทรมาน พระเยซูสนใจและห่วงไยชนชั้นกลางและชั้นสูงด้วย ไม่ใช่เพราะพวกเขาเป็นบุคคลสําคัญหรืออะไรอื่น แต่เป็นเพราะว่าพวกเขาก็มีความเป็นคนเหมือนกัน พระเยซูอยากให้พวกเขาทิ้งค่านิยมที่ผิด ทิ้งความรํ่ารวยและเกียรติ เหลือไว้แต่ความเป็นคนอย่างแท้จริง  พระเยซูอยากให้ทั้งค่านิยมของโลก ที่บูชาเกียรติยศชื่อเสียง และให้ทุกคนรับค่านิยมของ "พระเจ้า" ที่นับถือความเป็นคนของมนุษย์ทุกคน

5. ทัศนคติต่อสตรี   

          อีกสิ่งหนึ่งที่ชี้ให้เห็นชัดว่าพระเยซูให้คุณค่ากับความเป็นคน คือทัศนคติที่พระเยซูมีต่อสตรี ในสังคมสมัยนั้นการเกิดมาเป็นผู้หญิงเป็นข้อเสียเปรียบ บางคนถึงกับถือว่าพระเจ้าไม่ได้ฟังคําภาวนาของพ่อแม่ จึงได้ลูกสาว ผู้หญิง และเด็กไม่มีความหมาย   ผู้หญิงจะเป็นศิษย์ของพวกคัมภีราจารย์ หรือของพวกไหนๆ ก็ไม่ได้ บทบาทของสตรีมีเพียงแต่เพศและเลี้ยงลูกเท่านั้น

          พระเยซูไม่ถือเช่นนั้น พระเยซูไม่เห็นด้วยกับคนสมัยนั้นและไม่เห็นด้วยกับศิษย์รุ่นต่อๆมาเกือบทั้งหมด และไม่เห็นด้วยกับศิษย์รุ่นปัจจุบันนี้หลายคน พระเยซูตีคุณค่าผู้หญิงเท่ากับผู้ชายทุกประการ ถือว่ามีเกียรติและศักดิ์ศรีเท่าเทียมกัน พระเยซูเป็นห่วงแม่ม่ายบ้านนาอิม แม่ยายของเปโตร หญิงที่ตกโลหิต และหญิงชาวคานาอัน เหมือนกับที่เป็นห่วงคนอื่นๆที่ต้องการความช่วยเหลือ ผู้หญิงหลายคนเป็นเพื่อนและเป็นผู้ติดตามพระเยซู (มก.๑๕,๔๐-๔๑; ลก.๗,๓๖-๕๐; ๘,๒-๓; ยน.๑๑,๕; ๒๐,๑๑-๑๘) ผู้หญิงเป็นแม่และเป็นพี่น้องของพระเยซู (มก.๓,๓๔-๓๕) พระเยซูถือว่ามารีย์ ชาวเบธานีได้เลือกสิ่งที่ดีที่สุด โดยมานั่งฟังแทบเท้าพระเยซู แทนที่จะปล่อยให้พวกผู้ชายเท่านั้นที่ฟังแล้วตัวเองเข้าครัว (ลก.๑๐,๓๘-๔๒) พระเยซูไม่มีความกลัวหรือลําบากใจที่ต้องพูดคุยติดต่อกับหญิงโสเภณี (ลก.๗,๓๖-๕๐; มธ.๑๑,๑๙; ๒๑,๓๑-๓๒)หรือหญิงที่มีประวัติเสีย (ยน.๔, ๗-๒๗; ๘,๑๐-๑๑) คนก็คือคน และนี่คือสิ่งที่สําคัญที่สุด

          คําพูดของพระเยซูที่ว่า "ใครที่ถ่อมตนจะได้รับการยกย่อง" ไม่ใช่เป็นคําสัญญาว่าคนที่ไม่มีเกียรติ หรือที่สละเกียรติในเวลานี้ จะได้รับเกียรติยศชื่อเสียงในอนาคต แต่มันเป็นคําสัญญาว่าเขาจะไม่ถูกเหยียดหยามว่าตํ่าต้อย แต่จะเป็นที่ยอมรับในฐานะมนุษย์เต็มขั้น คนจนไม่ได้รับคําสัญญาว่าจะได้รํ่ารวย แต่จะได้มีอยู่มีกินอย่างไม่ขาดแคลน ฉันใดก็ฉันนั้น คนไร้เกียรติไม่ได้รับคําสัญญาว่าจะมีเกียรติยศชื่อเสียง แต่จะได้มีศักดิ์ศรีแห่งความเป็นคนเท่าเทียมกับทุกคน เพื่อจะให้บรรลุถึงขั้นนี้จําเป็นจะต้องจัดโครงสร้างในสังคมใหม่อย่างถอนรากถอนโคน

          อาณาจักรพระเจ้าจะเป็นสังคมที่ไม่มีการแบ่งชั้นวรรณะ ไม่มีการใช้ฐานะหรือเกียรติยศชื่อเสียงมาเป็นกฎเกณฑ์เงื่อนไข ไม่มีผู้ยิ่งใหญ่และผู้ตํ่าต้อย ทุกคนจะได้รับความรักและเคารพนับถือ เพราะว่าทุกคนเป็นคนเหมือนกัน ไม่ใช่เพราะเป็นคนมีการศึกษา เพราะความรํ่ารวย ตระกูล อํานาจหรือเพราะอะไรอื่น  หลายคนคงจะคิดไม่ออกว่าสภาพชีวิตในสังคมแบบนี้จะเป็นอย่างไร แต่สําหรับผู้ตํ่าต้อยที่ไม่เคยมีสิทธิหรือฐานะเหมือนกับคนอื่น และสําหรับผู้ที่ไม่ผูกพันกับเกียรติยศชื่อเสียง จะเข้าใจได้ไม่ยากว่า ชีวิตในสังคมเช่นนี้จะนําความพึงพอใจและความสุขมาให้ ใครก็ตามที่ไม่สามารถทําตัวเสมอเท่ากับคนขอทาน คนรับใช้  อดีตโสเภณี คนจน ผู้หญิงและเด็ก และใครก็ตามที่ไม่สามารถอยู่ได้โดยไม่ได้อยู่เหนือใครสักคน  ก็จะไม่สามารถอยู่ได้อย่างสบายใจในอาณาจักรพระเจ้า  พวกเขาคงอยากจะแยกตัวอยู่นอกอาณาจักรนี้

คำถาม

1. พระเยซูมีทัศนคติเรื่อง “เกียรติยศชื่อเสียง” อย่างไร ?
2.ใครจะเป็นประชากรในอาณาจักรพระเจ้าได้ ?
3. พระเยซูมีท่าทีต่อสตรีอย่างไร?

1. ผู้ใคร่ธรรมปราศจากความหวาดกลัว

การรวมตัวเป็นกลุ่มและแยกตัวออกจากกลุ่มอื่น ๆ  เป็นความจริงพื้นฐานอย่างหนึ่งในสังคมชาวยิว ครอบครัว ตระกูล เผ่า หรือชาติ เป็นรูปแบบต่างๆ ของการรวมตัว  ซึ่งในบางครั้งแสดงตัวออกมาในตัวบุคคลหนึ่ง เช่น กษัตริย์ หรือบรรพบุรุษต้นตระกูล

1. การแบ่งกลุ่ม

          ความแตกต่างอีกอย่างหนึ่งระหว่างอาณาจักรพระเจ้ากับอาณาจักรมาร ก็คือทัศนคติเกี่ยวกับการแยกกลุ่ม

          นอกจากเกียรติยศชื่อเสียงและความรํ่ารวยแล้ว อีกสิ่งหนึ่งที่สังคมสมัยพระเยซูถือกันมากคือการรวมตัวเป็นกลุ่ม ชาวยิวตั้งแต่โบราณมาจนถึงปัจจุบันแสดงออกถึงความภักดีต่อกลุ่มอย่างแจ้งชัด จะมีการร่วมมือและช่วยเหลือกันอย่างเหนียวแน่น เป็นต้นในยามคับขัน ในสมัยของพระเยซูมีการเน้นหนักที่ความเป็นยิวหรือผู้ถือศาสนายิว(Judaism) ซึ่งตั้งตัวเป็นปรปักษ์กับผู้ที่นับถือศาสนาอื่น(Gentiles) นอกนั้นยังเน้นหนักที่ความภักดีต่อกลุ่มย่อยภายในชาติอีกด้วย

          กลุ่มพื้นฐานก็คือครอบครัวและเครือญาติ ความสัมพันธ์ทางสายเลือดและทางการสมรสถือเป็นสิ่งที่สําคัญมาก ทุกคนในเครือญาตินับถือกันเป็นพ่อแม่พี่น้อง ถ้าสมาชิกคนหนึ่งได้รับทุกข์ สมาชิกอื่นๆ ทุกคนก็เจ็บไปด้วย  สมาชิกในครอบครัวคนหนึ่งสามารถพูดกับคนนอกครอบครัวได้ว่า "สิ่งที่ท่านทําต่อพี่น้องแม้ที่ตํ่าต้อยที่สุดของเรา ก็เท่ากับทําต่อเราเอง" หรืออาจจะพูดได้ว่า "ถ้าท่านต้อนรับญาติคนหนึ่งของเรา ก็เท่ากับว่าท่านได้ต้อนรับเรา" สมาชิกในครอบครัวสามารถพูดกับสมาชิกอีกคนหนึ่งได้ว่า "ใครต้อนรับท่านก็คือต้อนรับเราเอง และใครที่ไม่ยอมรับนับถือท่านก็คือไม่ยอมรับนับถือเรา" ที่จริงแล้ว คําพูดเหล่านี้ไม่ต้องพูดก็ได้ เพราะถือว่าเป็นเรื่องธรรมดาที่รู้ๆ กันอยู่แล้ว

          ด้วยหลักการนี้ ถ้าญาติคนหนึ่งถูกสบประมาทหรือถูกฆาตกรรม สมาชิกอื่นๆในครอบครัวถือเป็นหน้าที่ที่จะต้องแก้แค้นแทน การแก้แค้นหรือสงครามระหว่างตระกูลยังมีอยู่ในสมัยพระเยซู แม้ว่าความรุนแรงจะลดลงไปบ้างแล้ว หลักที่ว่า "ตาต่อตา ฟันต่อฟัน" ยังใช้กันอยู่ (มธ. ๕,๓๙) ในสมัยเรา ปัญหานี้ดูจะเป็นเรื่องห่างไกลจากเรา ทั้งนี้ก็เพราะปัจจุบันเราอยู่กันแบบตัวใครตัวมันเสียเป็นส่วนมาก นอกนั้น ในสมัยพระเยซูยังมีการรวมตัวเป็นกลุ่มเพื่อนฝูง กลุ่มอาชีพ กลุ่มสังคม กลุ่มของคนที่ถือตัวว่าเป็นชนชั้นเลือกสรรพิเศษ เช่นกลุ่มฟาริสี กลุ่มเอสซีน ฯลฯ สมัยนั้นไม่มีคําว่าตัวใครตัวมัน

          แม้สมัยเราจะอยู่แบบตัวใครตัวมัน และมีความภักดีต่อกลุ่มในระดับต่างๆน้อยกว่าสมัยก่อนมาก แต่กระนั้นก็ดี  เราก็ยังมีการสังกัดกลุ่ม และมีอคติระหว่างกลุ่มอยู่เหมือนกัน  มากบ้างน้อยบ้างแล้วแต่คน แล้วแต่วัฒนธรรม หลายต่อหลายคนในโลกปัจจุบันยังรังเกียจสีผิว ดูถูกชนชาติอื่น แบ่งพวกตามภาษาและวัฒนธรรม ถือชั้นวรรณะ แยกกลุ่มตามวัย (พวกคนแก่,พวกวัยรุ่น..)  สังกัดพรรคการเมือง หรือลัทธิทางศาสนา  ในบางกรณี ความรักและภักดีต่อกลุ่มของตน ก็ยังคงเหนียวแน่นไม่แพ้สมัยก่อน อคติและความขัดแย้งก็ยังคงรุนแรงไม่แพ้สมัยก่อนเช่นกัน

2. อาณาจักรพระเจ้าต่างกับอาณาจักรมาร

          สําหรับพระเยซู อาณาจักรมารต่างกับอาณาจักรพระเจ้าตรงที่ว่า อาณาจักรมารตั้งอยู่บนรากฐานแห่งความภักดีต่อกลุ่ม แบบจํากัดวงปิดตัวเองและเป็นปฏิปักษ์ต่อกลุ่มอื่นๆ ส่วนอาณาจักรพระเจ้าตั้งอยู่บนรากฐานแห่งความภักดีต่อมนุษยชาติ แบบอ้าแขนต้อนรับทุกคน "ท่านได้ยินคํากล่าวว่าจงรักเพื่อนพี่น้องและจงเกลียดศัตรู แต่เราขอบอกว่า จงรักศัตรูของท่าน" (มธ.๕,๔๓-๔๔)

          ในม้วนคัมภีร์ของชุมชนกุมรัน (พวกเอสซีน) และในวรรณกรรมคู่เคียงพระคัมภีร์ที่ชื่อว่า "ยูบีลี" มีคําสั่งอย่างชัดแจ้งว่าให้เกลียดศัตรู แม้ในพระคัมภีร์ตอนพันธสัญญาเดิม ไม่มีคําสั่งอย่างชัดแจ้ง แต่ก็เป็นที่เข้าใจกันอยู่แล้วว่า จงรักเพื่อนพี่น้อง หมายความว่าไม่รวมถึงศัตรู เพื่อนพี่น้องไม่ใช่เพื่อนมนุษย์โดยทั่วไปแต่หมายถึงญาติโยมหรือสมาชิกในกลุ่มของตน "เจ้าต้องไม่ด่าว่าคนเชื้อชาติเดียวกันกับเจ้า...เจ้าต้องไม่เกลียดชังพี่น้องของเจ้า...เจ้าต้องไม่แก้แค้นกับลูกหลานชนชาติของเจ้า เจ้าต้องรักเพื่อนบ้านของเจ้าเหมือนรักตัวเอง" (เลวี.๑๙,๑๖-๑๘) นี่คือความภักดีต่อกลุ่ม หรือความเป็นหนึ่งเดียวกันภายในกลุ่ม เฉพาะคนในครอบครัว คนในตระกูล หรือคนในชาติเท่านั้นที่ชาวยิวถือว่าเปรียบเหมือนตัวเองได้

          พระเยซูขยายวงพี่น้องเพื่อนบ้านให้กว้างออกไปครอบคลุมถึงศัตรูด้วย คําว่า"จงรักศัตรู" เป็นวิธีเรียกความสนใจของทุกคนให้เห็นอุดมการณ์ของพระเยซู  ที่อยากให้มนุษย์ทุกคนเข้ามารวมเป็นกลุ่มเดียวไม่มีการ จํากัดวง  ศัตรูกลายเป็นญาติมิตร คนนอกกลายเป็นคนใน  พระเยซูอธิบายเพิ่มเติมอย่างไม่ลังเลใจว่า "จงทําดีให้แก่คนที่เกลียดท่าน อวยพรคนที่สาบแช่งท่าน ภาวนาสําหรับผู้ที่ทําร้ายท่าน" (ลก.๖,๒๗-๒๘)

          ความเป็นหนึ่งเดียวภายในกลุ่ม(หรือรักคนที่รักเรา) ไม่ใช่คุณธรรมอะไร พวกโจรรวมตัวเป็นนํ้าหนึ่งใจเดียวกันในกลุ่มมากกว่าใครอื่น  สิ่งที่พระเยซูเรียกร้องคือความเป็นหนึ่งเดียวกันของมนุษยชาติ ซึ่งไม่ปิดตัวเองอยู่ในกลุ่มเล็กๆ ไม่ใจแคบ แต่รักทุกคนโดยไม่หวังตอบแทน รักแม้แต่คนที่เกลียดเรา  ความเป็นหนึ่งเดียวกันของกลุ่มคริสตชนที่เปาโลพูดถึง (๑ เทส.๓,๑๒) ไม่ใช่เป็นการแยกกลุ่ม แต่เป็นชีวิตแห่งความเป็นพี่น้องกัน คริสตชนเปิดใจรักมนุษย์ทุกคนและแสดงออกมาโดยรักคริสตชนผู้อยู่รอบข้าง แต่ไม่มีการแยกตัวเองออกจากผู้ที่ไม่เป็นคริสตชน

3. ความรักต่อคนในครอบครัว

          ความเป็นหนึ่งเดียวกันของมนุษยชาติต้องมาเป็นอันดับแรก ก่อนที่จะมีความเป็นหนึ่งในกลุ่มย่อยลงไป ความรักต่อมนุษยชาติมาก่อนความรักอื่นใด  "ใครที่อยากตามเรามา แต่ไม่เกลียดพ่อแม่ ภรรยา ลูก พี่น้อง  ชายหญิง และแม้แต่ชีวิตของตัวเอง จะเป็นศิษย์ของเราไม่ได้"(ลก.๑๔,๒๖)  ผู้อธิบายพระคัมภีร์มักจะชี้แจงว่า เนื่องจากภาษาฮีบรูและอาราไมอิคที่ใช้ในสมัยนั้นมีคําไม่มาก  คําว่า "เกลียด" จึงนํามาใช้หมายถึงอะไรอื่นที่ไม่ใช่ "รัก" ตั้งแต่เกลียดลงมาถึงรู้สึกเฉย ๆ ในกรณีนี้เกลียดหมายถึงตัดใจจากพ่อแม่พี่น้อง การอธิบายเช่นนี้มีส่วนถูก แต่ไม่ตรงกับความคิดของพระเยซูทั้งหมด

          ถ้ารักหมายความว่า เป็นหนึ่งเดียวกัน เกลียดก็ต้องหมายความว่า ไม่เป็นหนึ่งเดียวกัน   พระเยซูต้องการให้  ความเป็นหนึ่งเดียวกันในครอบครัว ถูกแทนที่ด้วยความเป็นหนึ่งเดียวกันในมนุษยชาติ แต่นี่ก็ไม่ได้หมายความว่าตัดพ่อแม่พี่น้องออก พ่อแม่พี่น้องก็ต้องเข้ามาอยู่ในครอบครัวมนุษยชาติด้วยเพราะเป็นคนเหมือนกัน และนี่ก็ไม่ได้หมายความว่าต้องรักพ่อแม่พี่น้องน้อยลงไป ต้องรักเหมือนเดิม แต่สิ่งที่เปลี่ยนไปก็คือเหตุผลหรือรากฐานแห่งความรัก เราต้องรักเขา ไม่ใช่เพราะว่าบังเอิญเป็นญาติพี่น้องกัน แต่เรารักเขาเพราะเขามีศักดิ์ศรีเป็นมนุษย์  เราต้องรักเขาด้วยความรักเดียวกันที่เราใช้รักเพื่อนมนุษย์ทุกคน  เป็นความรักที่เปิดกว้างไม่  จํากัดวง ผลที่ตามมาก็คือเรารักญาติพี่น้องมากกว่าเดิมเสียด้วยซํ้า เพราะเรารักด้วยความรักที่ลึกซึ้งกว่า

          ตอนต่างๆในพระวรสารที่พูดถึงครอบครัวก็ยืนยันถึงการตีความแบบนี้ พวกสาวก "จากบ้าน ภรรยา พี่น้อง พ่อแม่หรือลูก เพื่อเห็นแก่อาณาจักรพระเจ้า" (ลก.๑๘,๒๙)  พวกสาวกไม่ปล่อยให้ความผูกพันภายในครอบครัว มาขัดขวางความผูกพันแบบใหม่ในอาณาจักรพระเจ้า (ลก.๙, ๕๙-๖๒) การเปลี่ยนจากความสัมพันธ์แบบญาติพี่น้องมาเป็นความสัมพันธ์แบบบุคคลต่อบุคคล อาจทําให้บางครอบครัวต้องแตกแยก "ท่านคิดว่าเรานําสันติมาให้โลกหรือ? เปล่าเลย เรานําความแตกแยกมาให้ต่างหาก ตั้งแต่นี้ไป บ้านที่มี ๕ คนจะแบ่งออกเป็น ๓ ต่อ ๒ และ ๒ ต่อ ๓ พ่อจะแยกจากลูกชาย และลูกชายจะแยกจากพ่อ แม่จะแยกจากลูกสาว และลูกสาวจะแยกจากแม่ แม่ผัวจะแยกจากลูกสะใภ้ และลูกสะใภ้จะแยกจากแม่ผัว" (ลก.๑๒,๕๑-๕๓; เทียบกับ มธ.๑๐,๓๔-๓๖) ตอนหลังของข้อความนี้ยกมาจากหนังสือประกาศกมีคาห์ ตอนที่ท่านรําพันถึงความแตกแยกที่เกิดขึ้นในครอบครัวต่างๆนั้น ถือว่าเป็นบาปอย่างหนึ่งของชาติอิสราเอลในสมัยนั้น (มีคาห์ ๗,๖) การรวมตัวอย่างเหนียวแน่นในครอบครัวถือว่าเป็นคุณธรรม แต่พระเยซูเปลี่ยนค่านิยมใหม่ นั่นคือความเป็นหนึ่งเดียวกันในมนุษยชาติต้องอยู่เหนือความเป็นหนึ่งเดียวกันในครอบครัว

4. ความสัมพันธ์ของพระเยซูกับครอบครัว

          ความสัมพันธ์ของพระเยซูกับแม่และญาติพี่น้องของตน ตามที่เราพบในพระวรสาร  มีลักษณะตึงเครียด พวกญาติพี่น้องคิดว่าพระเยซูเสียสติ และในฐานะที่เป็นพี่น้องกัน ก็พยายามยื่นมือเข้ามาช่วยเหลือ(มก.๓, ๒๑) แม่ของพระเยซูอาจรวมอยู่ด้วยในโอกาสนั้น แต่ในอีกครั้งหนึ่งแม่ของพระเยซูไปกับญาติพี่น้องอื่นๆ เพื่อไปรับพระเยซูในขณะที่พระเยซูนั่งอยู่กับฝูงชน (มก.๓,๓๑-๓๒) บางทีในตอนนั้นแม่ของพระเยซูไม่เข้าใจว่าพระเยซูกําลังทําอะไรอยู่ เช่นเดียวกับที่ไม่เข้าใจตอนพระเยซูค้างอยู่ในวิหารเมื่ออายุ ๑๒ ปี (ลก.๓,๔๑-๕๐)

          พระเยซูไม่ต้องการให้คนเข้าใจว่าความรักที่พระเยซูมีต่อแม่และญาติพี่น้อง เป็นความรักอันเนื่องมาจากสายเลือด หรือมาจากความเป็นหนึ่งเดียวกันที่จํากัดอยู่ภายในครอบครัว "หญิงคนหนึ่งในฝูงชนพูดว่า หญิงที่ให้กําเนิดท่านและให้นมเลี้ยงท่าน เป็นคนที่มีบุญมาก แต่พระเยซูตอบว่า คนที่ฟังพระวาจาของพระเจ้าและปฏิบัติตาม เป็นคนที่มีบุญมากกว่านั้น"(ลก.๑๑,๒๗-๒๘) ความรักระหว่างพระเยซูกับแม่ต้องเนื่องมาจากแผนการของพระเจ้า (นั่นคือความเป็นหนึ่งเดียวกันของมนุษยชาติ)

          พระเยซูทิ้งความผูกพันภายในครอบครัวของตน เพื่อทําให้ทุกคนที่อยู่รอบข้างเข้ามาเป็นพี่ เป็นน้อง เป็นแม่ของตน (มก.๓,๓๑-๓๕) และถ้าใครต้อนรับคนใดคนหนึ่งในพวกนี้ ก็เท่ากับต้อนรับพระเยซูเอง (มธ.๑๐, ๔๐) และใครทําอะไรต่อคนที่ตํ่าต้อยที่สุดในพวกนี้ ก็เหมือนกับทําต่อพระเยซูเองเช่นกัน (มธ.๒๕,๔๐-๔๕)

5. ข้อสงสัยในพระเยซู

          มีคนตั้งคําถามว่า ความเป็นหนึ่งเดียวในมนุษยชาติที่พระเยซูพูดถึงนี้ ครอบคลุมถึงทุกคนทั่วหน้าจริง ๆ หรือไม่? พระเยซูสอนให้รักศัตรูแล้วตัวเองรักศัตรูจริงๆ หรือเปล่า? นักเขียนชาวยิว (สมัยปัจจุบัน) ชื่อมอนเตฟิโอเร คิดว่าพระเยซูไม่ปฏิบัติสิ่งที่ตัวเองสอน เพราะว่าพระเยซูไม่รักศัตรูนั่นคือ พวกฟาริสีและคัมภีราจารย์ พระเยซูเข้าข้างพวกคนจนและคนถูกกดขี่ แล้วตั้งตัวเป็นปฏิปักษ์ต่อชนชั้นสูงและชั้นกลาง ซึ่งรวมทั้งพวกฟาริสี และคัมภีราจารย์ด้วย นี่หรือคือความเป็นหนึ่งเดียวกันของมนุษยชาติ ?

          เราอาจตอบข้อสงสัยนี้โดยชี้แจงว่า ผู้เรียบเรียงพระวรสารอาจจะได้ใช้ถ้อยคํารุนแรงเกินกว่าที่พระเยซูได้พูดจริง ทั้งนี้เนื่องจากมีความตึงเครียดมากระหว่างคริสตชนรุ่นแรกกับพวกฟาริสี คําตอบนี้มีส่วนเกี่ยวข้อง แต่ยังไม่ได้ตอบคําถามที่ว่าพระเยซูรักพวกฟาริสีหรือไม่?

          คําว่า "รัก" เป็นคําเดียวกับคําว่า "เป็นหนึ่งเดียวกัน" ความโกรธและความไม่พอใจ ไม่ขัดกับความรักตรงข้าม ถ้าใครคนหนึ่งสนใจและเป็นห่วงถึงคนอื่นในฐานะที่เป็นคนเหมือนกัน คนคนนี้จะไม่สามารถทนนิ่งดูดายในขณะที่มีบางคนกําลังทรมานตัวเองและทรมานผู้อื่น คนคนนี้คงจะต้องโกรธและไม่พอใจและพยายาม  ทําอะไรบางอย่างเพื่อช่วยแก้ปัญหานั้น พระเยซูก็โกรธ และบางครั้งก็โกรธมากด้วย เมื่อเห็นว่ามีบางคนทําร้ายตัวเองและพยายามทําร้ายผู้อื่นด้วย เมื่อเห็นว่าพวกเขาไม่ยอมฟังและไม่ยอมเลิกการกระทําดังกล่าวและยังคงความหน้าซื่อใจคดต่อไป พระเยซูโกรธ ทั้งนี้เพราะหวังดีต่อพวกคนเหล่านี้และหวังดีต่อเพื่อนมนุษย์ทุกคน  สิ่งที่พิสูจน์ได้ดีที่สุดว่าพระเยซูรักเพื่อนมนุษย์ทุกคน ก็คือความโกรธและความไม่พอใจที่แสดง ออกมาอย่างชัดเจน ต่อคนที่ทําลายความเป็นมนุษย์ของผู้อื่น และทําลายความเป็นมนุษย์ของตนเองด้วย

          ถ้าพระเยซูปฏิเสธไม่ยอมพูด ไม่ยอมถกเถียง ไม่ยอมกินเลี้ยงกับพวกฟาริสี นั่นจึงจะหมายความว่าพระเยซูไม่รักพวกฟาริสีและตัดพวกเขาออกจากวงสัมพันธ์ แต่เราเห็นว่าในพระวรสารมีพูดถึงอยู่เป็นประจําว่าพระเยซูติดต่อกับพวกฟาริสี และพยายามชักจูงให้เลิกพฤติกรรมเดิมเสีย แต่ส่วนมากไม่สําเร็จ และในที่สุดเป็นพวกฟาริสีที่ตัดพระเยซูออก ไม่ใช่ตรงกันข้าม

          เราปฏิเสธไม่ได้ว่าพระเยซูเข้าข้างคนจนและคนบาปเป็นพิเศษ  สําหรับพระเยซู ความเป็นหนึ่งเดียวกันของมนุษยชาติไม่ใช่เป็นอุดมการณ์ลอยๆที่ไม่มีตัวตน "การรักมนุษยชาติ" อาจจะแปลว่า "ไม่รักใครเลย" ก็ได้ ในหนังสือเล่มนี้เราจําเป็นต้องใช้คําที่แสดงความคิดรวม เช่น มนุษยชาติ มนุษย์ทุกคน ความเป็นคน ฯลฯ เพื่อแสดงถึงความรักความเป็นหนึ่งเดียวกันที่ไม่มีการจํากัดวง แต่พระเยซูไม่เคยใช้ศัพท์เหล่านี้เลย พระเยซูยินดีต้อนรับทุกคนที่พบเห็น ไม่รังเกียจใคร ไม่ตัดใครออก และรักทุกคนโดยไม่คํานึงถึงตระกูล เชื้อชาติ ชั้นวรรณะ การศึกษา ชีวิตส่วนตัว หรืออะไรอื่นทั้งสิ้น และด้วยการรักทีละคนทีละคนที่พบเห็นนี่แหละ ที่พระเยซูร่วมเป็นหนึ่งเดียวกันกับมนุษยชาติทั้งมวล

          การเข้าร่วมวงกับคนจนและคนถูกกดขี่ อาจกลายเป็นการจํากัดวงในอีกรูปแบบหนึ่งก็ได้ หากว่าเป็นการปิดตัวไม่ยอมรับคนประเภทอื่นๆ  แต่พระเยซูไม่เคยปิดตัวเองอยู่เฉพาะในกลุ่มคนจนและคนบาปเลย

          มีข้อแย้งอยู่อีกประการหนึ่ง พระเยซูทําภาระกิจต่างๆในเขตอิสราเอลเท่านั้น และบอกให้พวกสาวกทําเช่นเดียวกัน "จงอย่าเข้าไปในเขตของชนต่างศาสนา (ชนชาติอื่นที่ไม่ใช่ยิว) และอย่าเข้าไปในแคว้นสะมาเรีย แต่จงไปหาแกะพลัดฝูงแห่งชาติอิสราเอล" (มธ.๑๐,๕-๖) นอกนั้นในเรื่องของหญิงชาวคานาอัน พระเยซูลังเลใจที่จะช่วยหญิงคนนั้น ซึ่งหมายถึงการทํางานออกนอกเขตอิสราเอล พระเยซูบอกหญิงนั้นว่า "เราถูกส่งมาหาแกะพลัดฝูงแห่งอิสราเอลเท่านั้น" (มธ.๑๕,๒๔) และคําพูดต่อมายิ่งทําให้เราแปลกใจมากขึ้นอีก "มันไม่ถูกที่จะเอาอาหารของลูกไปให้สุนัขกิน" คือเอาอาหารของอิสราเอลไปให้ชนต่างชาติ (มธ.๑๕,๒๖=มก.๗,๒๗) ในที่สุดพระเยซูก็ได้ช่วยหญิงชาวคานาอันคนนั้น ดังที่ได้ช่วยนายร้อยชาวโรมัน แต่ทําไมจึงต้องทําให้ลําบากกว่ากรณีคนน่าสงสารชาวยิว ทําไมต้องให้มีพวกผู้หลักผู้ใหญ่ชาวยิวมาช่วยขอให้นายร้อยชาวโรมัน(ลก.๗,๓-๕) ?

          แต่ในอีกด้านหนึ่ง พระเยซูวาดภาพอาณาจักรที่รวบรวมคนทุกชาติทุกศาสนาจากเหนือ ใต้ ตะวันออกและตะวันตกให้เข้ามาร่วมงานเลี้ยงกับอับราฮัม อิสอัคและยากอบ ในขณะที่ชาวยิวจํานวนมากจะไม่ยอมเข้าร่วมงาน (มธ.๘,๑๑-๑๒; ลก.๑๓,๒๘-๒๙; ๑๔,๑๕-๒๔)  ชาวนินะเวห์และราชินีแห่งทิศใต้จะทําให้ ชาวยิวต้องอับอาย (มธ.๑๒,๔๑-๔๒)

          ทัศนคติที่พระเยซูมีต่อชนต่างชาติต่างศาสนาดูจะสับสนอยู่มาก และนักพระคัมภีร์ก็เคยถกเถียงปัญหานี้มาเป็นเวลานาน จนกระทั่งนักพระคัมภีร์ที่มีชื่อเสียง(เชื้อสายยิว) ชื่อโยอากิม เยเรไมอัส ได้ศึกษาความคิดและความเชื่อถือของชนชาติยิวในสมัยพระเยซูจนสรุปได้ว่า  ชาวยิวเชื่อว่า ในอนาคต หลังจากที่อาณาจักรต่างๆ พินาศหมดแล้ว โลกจะมีพระเจ้าเที่ยงแท้เข้าปกครอง โดยจะรวมมนุษย์ทุกชาติทุกศาสนาเข้ามาด้วย  ประกาศกสมัยก่อนเคยพูดถึงกษัตริย์ต่างศาสนาทั้งหลายที่จะเดินทางจาริกไปวิหารกรุงเยรูซาเลมเพื่อนมัสการ พระเจ้าผู้ปกครองโลกแต่พระองค์เดียว โลกถูกปกครองโดยจักรวรรดิ์ต่างๆ จักรวรรดิ์ปัจจุบัน (ในขณะนั้น) คือจักรวรรดิ์โรมัน จะถูกแทนที่โดยจักรวรรดิ์อิสราเอล(ยิว) นั่นคือจักรวรรดิ์ของพระเจ้า เมื่อมีความเชื่อเช่นนี้ชาวยิวทั้งหลาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งพวกฟาริสีและคัมภีราจารย์ ต่างก็พยายามเผยแพร่ศาสนาและความเชื่อของตน และเรื่องราวของพระเยซูก็เริ่มขึ้นพอดีกับช่วงเวลาแห่งความพยายามเผยแพร่นี้เอง

          พระเยซูแสดงความไม่พอใจกับความพยายามเผยแพร่ศาสนาของพวกฟาริสีและคัมภีราจารย์ "วิบัติแก่พวกเจ้าคัมภีราจารย์และฟาริสี หน้าซื่อใจคด พวกเจ้าไปทั้งทางนํ้าและทางบกเพื่อเสาะแสวงหาคนกลับใจมาเป็นศิษย์ เมื่อได้มาแล้วก็ทําให้ชั่วกว่าเจ้าถึงสองเท่า" (มธ.๒๓,๑๕) พระเยซูเห็นว่ามันเป็นเหมือนคนตาบอดจูงคนตาบอด ซึ่งจะตกหลุมทั้งคู่ (มธ. ๑๕,๑๔) พระเยซูคิดว่าชาวยิวต้องเปลี่ยนแปลงตนเองให้ดี ก่อนที่จะไปชักจูงคนอื่นให้เปลี่ยนแปลงด้วย และสิ่งนี้แหละที่พระเยซูพยายามจะทํา คือเปลี่ยนแปลงสังคมชาวยิวให้ดีก่อน และพระเยซูบอกให้สาวกมุ่งเน้นที่ชาติยิวเท่านั้น เพราะเวลามีน้อย (ความพินาศอันใหญ่หลวงกําลังจะมาถึง) และเพราะว่าชาติยิวได้รับการเตรียมตัวมาก่อนเป็นเวลานานในพันธสัญญาเดิม พระเยซูเชื่อว่าเป็นแผนการของพระเจ้าที่จะให้ชาติยิวกลับใจ ก่อนที่จะนําความอยู่รอดและความเป็นหนึ่งเดียวกันมาสู่มนุษยชาติ

          การมุ่งทําภาระกิจของพระเยซูในชาติยิว จึงเป็นเรื่องของขั้นตอนหรือยุทธวิธี ไม่ใช่การแยกพวกหรือการจํากัดวง คงจะต้องใช้เวลานานมากในการที่จะอธิบายเรื่องอาณาจักรพระเจ้าให้ชนชาติอื่นฟังก่อน พร้อมกับทําให้พวกเขามีความเชื่อมากพอที่จะเปลี่ยนแปลงโลกนี้   ฉะนั้น เนื่องจากเวลามีจํากัด มันจึงไม่ถูกที่จะเอาอาหารที่ควรจะเลี้ยงชาติยิวก่อน ไปให้แก่ชาติอื่นซึ่งยังไม่พร้อมที่จะกินอาหารนั้น เพราะเหตุนี้พระเยซูจึงรู้สึกแปลกใจมากที่เห็นความเชื่ออันยิ่งใหญ่ของหญิงชาวคานาอัน (มธ.๑๕,๒๘) และแปลกใจที่เห็นนายร้อยชาวโรมันมีความเชื่อมากกว่าที่เคยพบเห็นในชาติยิว (มธ.๘,๑๐) พระเยซูไม่ได้คาดคิดมาก่อน แต่ถึงอย่างไรก็ตาม คนที่จะพร้อมแบบนี้ก็คงจะมีไม่กี่คน ขั้นตอนที่ถูกต้องสําหรับเวลานั้นก็คงจะต้องเริ่มจากชาติยิว พื่อเห็นแก่ผลประโยชน์ของชาติยิวและของมวลมนุษยชาติในเวลาเดียวกัน  แม้ว่าในที่สุดแล้ว ชาวยิวไม่ได้ตอบสนองมากเท่าที่พระเยซูคาดหวังไว้

6. สรุป

          จําเป็นต้องยํ้าอีกครั้งหนึ่งว่า รากฐานแห่งความรักหรือความเป็นหนึ่งเดียวกันในระหว่างมนุษย์ก็คือ ความเมตตาสงสาร (compassion) ซึ่งเป็นความรู้สึกที่สร้างความปั่นป่วนอยู่ภายในส่วนลึกของคนเมื่อเห็นเพื่อนมนุษย์ตกทุกข์ได้ยาก  นิทานเปรียบเทียบเรื่องชาวสะมาเรีย ผู้ใจดี เป็นคําตอบสําหรับคําถามที่ว่า  "เพื่อนมนุษย์คือใคร ?" (ลก.๑๐,๒๙-๓๗) คําตอบไม่ใช่ "ทุกคน" แม้ว่าที่จริงต้องเป็นเช่นนั้น แต่คําตอบที่พระเยซูให้คือ นิทานซึ่งนําเราไปสู่ความรู้สึกสะเทือนใจ และรู้สึกเป็นหนึ่งเดียวกับคนน่าสงสารคนนั้นที่ถูกโจรทําร้าย เรารู้สึกผิดหวังเมื่อเห็นคนที่น่าจะช่วยได้ กลับไม่ยอมช่วยอะไรเลย เราสึกโล่งอกเมื่อเห็นชาวสะมาเรียมีความเมตตา

สงสาร ยอมฝ่าฝืนระเบียบสังคม (ที่แยกพวกยิวกับพวกสะมาเรีย) เพื่อยื่นมือเข้ามาช่วย

          ถ้าเรายอมปล่อยอารมณ์ให้อ่อนไหวไปตามนิทานเรื่องนี้ และปล่อยให้ความรู้สึกลึกๆนี้จูงเราไป เราคงจะไม่ต้องถามใครหรอกว่า "เพื่อนมนุษย์คือใคร ?" หรือ "ความรักหมายความว่าอะไร ?" เราคงจะไปทําเช่นเดียวกันกับชาวสะมาเรียคนนั้น ไม่ว่าจะมีอะไรมากีดขวางก็ตาม ความสงสารเดียวกันนี้ได้ทําให้พระเยซูสะเทือนใจ และผลักดันให้พระเยซูออกทําภาระกิจ  ความสงสารเดียวกันนี้จะสอนเราว่า ความเป็นหนึ่งเดียวกันของมนุษยชาติหมายความว่าอะไร   นี่แหละคืออาณาจักรพระเจ้า

คำถาม

1. พระเยซูมีทัศนคติในการแบ่งกลุ่มอย่างไร ?
2. เราจะรักคนในครอบครัวด้วยท่าทีอย่างไร ?
3. พระเยซูมีปัญหากับครอบครัวหรือ ?
4. พระเยซูลำเอียง รักชาวยิวด้วยกันมากกว่าคนต่างชาติหรือไม่ ?

1. จงลงมือทันที

  ความแตกต่างระหว่างอาณาจักรพระเจ้ากับอาณาจักรของมาร อีกประการหนึ่งคือค่านิยมเกี่ยวกับอํานาจ สังคมกับอํานาจเป็นของคู่กัน   สังคมต้องมีโครงสร้าง และโครงสร้างจะอยู่ได้ก็ต้องมีอํานาจอะไรบางอย่าง   อำนาจและโครงสร้างทางอํานาจ (ใครบังคับบัญชาใคร ใครตัดสินใจให้ใคร) ก็คือสิ่งที่เราเรียกในปัจจุบันนี้ว่า การเมือง

1. อำนาจ

          ในสมัยพระเยซู การเมืองเป็นเรื่องเกี่ยวกับการได้ขึ้นเป็นกษัตริย์ ความหมายแรกของอํานาจก็คือการเป็นกษัตริย์ในภาษาพระคัมภีร์อํานาจ ของกษัตริย์ และอาณาจักรของกษัตริย์ เป็นคําเดียวกัน ฉะนั้นบางกรณีต้องพูดถึงอาณาจักร บางกรณีต้องพูดถึงอํานาจปกครอง แต่โดยทั่วไป เราต้องหมายถึงทั้งอํานาจและอาณาจักรควบคู่กันไป

          จนถึงเวลานี้ เราพูดถึงอาณาจักรพระเจ้าในแง่ที่เป็นสังคมหรือแผ่นดินโลกในอนาคต แต่เราต้องตระหนักอยู่ตลอดเวลาว่า อาณาจักรพระเจ้ามาถึง ก็หมายความว่า อํานาจทางการเมืองของพระเจ้ามาถึงด้วย พระเยซูประกาศว่าอํานาจทางการเมืองในอนาคตจะอยู่ในมือของคนจนและคนตํ่าต้อย "เป็นบุญของคนจน เพราะว่าอาณาจักรพระเจ้าเป็นของท่าน"(ลก. ๖,๒๐) "ฝูงแกะน้อยๆเอ๋ย ไม่ต้องกลัว พระบิดาพอใจที่จะมอบอาณาจักรให้แก่พวกเจ้า" (ลก.๑๒,๓๒)

          ทุกอย่างดูเหมือนจะกลับตาลปัตร "พระเจ้าจะปลดผู้มีอํานาจออกจากบัลลังก์และยกผู้ตํ่าต้อยให้สูงขึ้น คนอดหยากจะอิ่มหนําด้วยของดีๆ และคนรวยจะต้องกลับไปมือเปล่า" (ลก.๑,๕๒-๕๓) "เป็นบุญของคนจน... วิบัติแก่เจ้าผู้รํ่ารวย" (ลก.๖,๒๐-๒๔) "ใครที่ยกตนเองขึ้น จะถูกกดให้ตํ่าลง และใครที่ถ่อมตนลง จะถูกยกให้สูงขึ้น" (ลก.๑๔,๑๑) นี่ไม่ใช่หมายความว่า ในโครงสร้างอํานาจของอาณาจักรพระเจ้า ผู้กดขี่กับผู้ถูกกดขี่จะเปลี่ยนที่กัน แล้วการกดขี่ก็จะดําเนินต่อไปเหมือนเดิม แต่ความหมายที่แท้จริงคือ ในอาณาจักรพระเจ้าความหมายของอํานาจจะกลับตาลปัตร ไม่เป็นเหมือนอํานาจในอาณาจักรของมาร

          ในอาณาจักรมาร อํานาจคือการกดขี่ข่มเหง หาผลประโยชน์และเอารัดเอาเปรียบ แต่ในอาณาจักรพระเจ้า อํานาจคือการรับใช้

          อาณาจักรและชาติต่าง ๆ ในโลกปัจจุบัน ถูกปกครองด้วยอํานาจที่กดขี่และใช้กําลัง ในอาณาจักรพระเจ้า อํานาจจะแสดงออกมาในการรับใช้ซึ่งกันและกัน "ท่านก็รู้ดีว่า ผู้ปกครองในชาติต่างๆ (ที่ไม่มีพระเจ้า) ต่างก็วางตัวเป็นนาย และผู้มีอํานาจก็ใช้อํานาจเหนือผู้อื่น แต่สิ่งเหล่านี้จะไม่เกิดขึ้นในระหว่างพวกท่าน  ใครที่อยากเป็นใหญ่ต้องรับใช้พวกท่าน และใครที่อยากเป็นคนสําคัญ ต้องเป็นทาสของทุกคน เหตุว่าบุตรแห่งมนุษย์(พระเยซู)ไม่ได้มาให้คนเขารับใช้ แต่มาเพื่อรับใช้ทุกคน และมอบชีวิตเป็นค่าไถ่ของคนเป็นจำนวนมาก" (มก.๑๐,๔๒-๔๕;มก.๙,๓๕) ความแตกต่างระหว่าง การกดขี่เอาเปรียบกับการรับใช้ เห็นได้ชัดเจนอย่างไม่มีข้อสงสัย อํานาจในสังคมใหม่เป็นอํานาจที่ไม่เห็นแก่ตัว และพร้อมที่จะสละได้แม้แต่ชีวิตของตน

          เป็นที่น่าสังเกตว่า เมื่อพระเยซูพูดถึงการใช้อํานาจกดขี่ข่มเหงในชาติต่างๆ พระเยซูคงจะคิดถึงจักรพรรดิ์ซีซาร์ และผู้ว่าราชการพอนทิอัส ปิลาตแห่งอาณาจักรโรมันเป็นพิเศษ แต่พระเยซูก็คงจะตระหนักดีว่า พวกยิวเองก็ปกครองกันด้วยการกดขี่ข่มเหงเหมือนกัน แม้ในทฤษฎีมันไม่น่าจะเป็นเช่นนั้น พระเยซูเรียกกษัตริย์ เฮรอด (เชื้อชาติยิวผสมเอโดม) ว่า "สุนัขจิ้งจอก" เพราะปกครองอย่างโหดเหี้ยม และผู้นําชาวยิวเกือบทั้งหมด คือพวกหัวหน้าคณะสงฆ์ ผู้หลักผู้ใหญ่ พวกคัมภีราจารย์และพวกฟาริสี ก็เป็นผู้นําที่ใช้อํานาจกดขี่ข่มเหง คนเหล่านี้แม้จะไม่มีอํานาจแบบกษัตริย์ แต่ก็ใช้อํานาจอันเนื่องมาจากกฎบัญญติในพระธรรมคัมภีร์เพื่อกดขี่ประชาชน

2. ทัศนคติของพระเยซูต่อกฎบัญญัติ      

          กฎหมายสําหรับชาวยิว คือกฎระเบียบต่างๆที่จารึกไว้ในพระคัมภีร์ และที่ถ่ายทอดสืบต่อกันมาทางวาจาของพวกคัมภีราจารย์ กฎระเบียบที่ถ่ายทอดทางวาจานี้ พวกฟาริสีและอีกหลายพวกถือว่ามีนํ้าหนักบังคับเหมือนกับกฎบัญญัติที่จารึกไว้ในพระคัมภีร์ และเรียกกันว่า"โตราห์" ซึ่งแปลว่าคําสั่งของพระเจ้า กฎบัญญัติเหล่านี้เป็นกําหนดกฎเกณฑ์หยุมหยิมเกี่ยวกับชีวิตทุกลมหายใจของชาวยิว

          พระเยซูไม่ได้ต่อต้านกฎบัญญัติ แต่ต่อต้านวิธีที่คนเอากฎบัญญัติมาใช้ และต่อต้านทัศนคติของคนส่วนมากที่มีต่อกฎบัญญัติ พวกฟาริสีและคัมภีราจารย์ ทํากฎบัญญัติให้กลายเป็นแอกหรือภาระหนัก ทั้งๆที่กฎบัญญัติต้องเป็นสิ่งที่ช่วยคน  "พวกเขาเอาแอกหนักผูกไว้บนบ่าของคนอื่น แต่ตัวเองกลับไม่ยอมออกแรงแม้เพียงยกนิ้วมือ" (มธ.๒๓,๔) "วันสับบาโต (วันพระ)มีไว้เพื่อคน ไม่ใช่คนมีไว้เพื่อวันสับบาโต" (มก.๒,๒๗) พวกคัมภีราจารย์ทําให้กฎเกี่ยวกับวันพระ รวมทั้งกฎอื่นๆ ด้วย กลายเป็นภาระหนักจนบางครั้งคนทนรับไม่ไหว พวกเขาใช้กฎเพื่อกดขี่คน แทนที่จะใช้เพื่อช่วยคน

          พวกคัมภีราจารย์เข้าใจว่ากฎหมายต้องเป็นเหมือนแอก เป็นเครื่องมือสําหรับ "ใช้โทษบาป" เป็นมาตรการเพื่อปราบปราม แต่สําหรับพระเยซู กฎหมายต้องเป็นประโยชน์สําหรับมนุษย์ ต้องรับใช้ความต้องการและความดีที่แท้จริงของมนุษย์ นี่เป็นทัศนคติต่อกฎหมายที่แตกต่างกัน เมื่อเห็นวัตถุประสงค์ของกฎหมายต่างกัน ก็มีวิธีเอากฎหมายมาใช้ไม่เหมือนกันด้วย  ทัศนคติของพวกคัมภีราจารย์ นําไปสู่ปัญหาการตีความหยุมหยิม เถรตรง บ้ากฎหมาย หน้าซื่อใจคดและนําไปสู่ความทุกข์ทรมาน ทัศนคติของพระเยซูนําไปสู่การผ่อนปรนเมื่อการถือกฎหมายใดไม่ได้เป็นประโยชน์อะไร และนําไปสู่ความเคร่งครัดเมื่อการถือกฎหมายนั้นจะนําความดีที่แท้จริงมาสู่มนุษย์ กฎหมายมีไว้เพื่อคน ไม่ใช่คนมีไว้เพื่อเป็นทาสของกฎหมาย

          ตัวอย่างเช่น กฎวันสับบาโตมีไว้เพื่อปลดปล่อยคนให้หลุดพ้นจากภาระการงานเพื่อจะได้พักผ่อน มันไม่ได้มีไว้เพื่อห้ามคนทําความดี ห้ามคนช่วยผู้เจ็บป่วยให้หาย หรือห้ามช่วยชีวิตเพื่อนมนุษย์ (มก.๓,๔; มธ.๑๒, ๑๑-๑๒; ลก.๑๓,๑๕-๑๖) มันไม่ได้มีไว้เพื่อห้ามคนกินอาหารเมื่อหิว (มก. ๒, ๒๓-๒๖) พระเยซูไม่ต้องการถกเถียงเกี่ยวกับรายละเอียดปลีกย่อยและการตีความกฎบัญญัติ พระเยซูไม่ต้องการถือแนวผ่อนปรนตามแบบที่แพร่หลายในแคว้นกาลิลีหรือตามแบบพวกยิวในต่างแดน พระเยซูไม่ปฏิเสธกฎบัญญัติที่ถ่ายทอดทางวาจา แต่พระเยซูต่อต้านการใช้กฎบัญญัติหรือการตีความกฎบัญญัติอย่างที่ว่ามันขัดกับประโยชน์  และความดีที่แท้จริงของคน

          พระเยซูไม่ได้คิดตั้งตัวเป็นผู้ออกกฎหมาย ไม่ได้คิดล้มล้างกฎหมายในพระคัมภีร์เพื่อไม่ให้มีกฎหมายอีกต่อไป หรือเพื่อออกกฎหมายใหม่ (มธ.๕,๑๗-๑๘) อีกทั้งไม่ได้คิดต่อเติมหรือตัดทอน พระเยซูอยากเห็นกฎหมายถูกนํามาใช้ตามความประสงค์ของพระเจ้า อยากเห็นกฎหมายบรรลุเป้าหมายที่แท้จริง อยากเห็นทุกคนถือตามเจตนารมณ์ของกฎหมาย ซึ่งได้แก่การรับใช้ ความเมตตาและความรัก พระเจ้าไม่ต้องการเครื่องบูชา แต่ต้องการความเมตตากรุณา (มธ.๙,๑๓; ๑๒,๗; มก.๑๒,๓๓)

          การหมกมุ่นตีความกฎหมายหยุมหยิม ทําลายเจตนารมณ์ที่แท้จริงของกฎหมาย ความสนใจในสิ่งปลีกย่อยมักจะทําให้มองไม่เห็นสิ่งที่ใหญ่กว่าและสําคัญกว่า สิ่งสําคัญในเรื่องกฎหมายก็คือ"ความยุติธรรม ความเมตตา และเจตนาบริสุทธิ์" (มธ.๒๓,๒๓) การถือกฎจุกจิกเกี่ยวกับความสะอาดของร่างกายและอาหาร ทําให้มองข้ามความสำคัญของเจตนาดีหรือชั่วในพฤติกรรมของคน กฎเกี่ยวกับการถวายบูชากลายเป็นทางเลี่ยงไม่ต้องถือหน้าที่ต่อบิดามารดา (มก.๗,๑-๑๓) พวกคัมภีราจารย์ลืมจุดหมายของบทบัญญัติต่างๆ หรือเจตนาที่จะลืม และผลที่ตามมาก็คือพวกเขาทําให้กฎบัญญัติกลายเป็นอํานาจมืดที่กดขี่ข่มเหงประชาชน

3. การถือบัญญัติเคร่งครัด

          ในสมัยพระเยซู ผู้นําและปัญญาชนทําตัวเป็นทาสของกฎบัญญัติ การทําตัวเช่นนี้ทําให้พวกเขามีเกียรติมากขึ้นในสังคม และในเวลาเดียวกันมีความรู้สึกมั่นคงปลอดภัยมากขึ้นด้วย คนเรามักจะกลัวความรับผิดชอบในฐานะที่เป็นคนอิสระ การปล่อยให้คนอื่นตัดสินใจให้เราจะง่ายกว่า การถือกฎบัญญัติตามตัวอักษรก็สบายกว่า เพราะไม่ต้องคิดเองให้ลําบาก หลายคนพอใจที่จะเป็นทาส

          เมื่อคนทําตัวเป็นทาสของกฎบัญญัติแล้ว ก็อยากเห็นคนอื่นเป็นทาสเหมือนกันด้วย จึงไม่ยอมปล่อยให้ใครมีอิสระ และพยายามบีบบังคับให้ทุกคนถือกฎระเบียบต่าง ๆ อย่างเคร่งครัด จนกลายเป็นแอกหนัก(มธ. ๒๓,๔; ๒๓,๑๕) และคนที่ต้องรับกรรมมากที่สุดในกรณีเช่นนี้ก็คือ คนจนและคนที่น่าสงสารอยู่แล้วทั้งหลาย

          พระเยซูต้องการช่วยให้ทุกคน หลุดพ้นจากการเป็นทาสของกฎบัญญัติทุกชนิด พระเยซูไม่ได้ลบล้างหรือ เปลี่ยนแปลงกฎบัญญัติ แต่พระเยซูวางกฎบัญญัติในที่ที่เหมาะสมกว่า กฎบัญญัติต้องรับใช้คน ไม่ใช่เป็นนายเหนือคน (มก.๒,๒๗-๒๘) ดังนั้นคนเราต้องมีความรับผิดชอบและมีหน้าที่ควบคุมดูแลกฎบัญญัติ ซึ่งเป็นผู้รับใช้ของเรา เพื่อว่ากฎบัญญัติจะได้ทําหน้าที่รับใช้มนุษย์ สนองความต้องการและทําประโยชน์ให้แก่มนุษย์อย่างแท้จริง นี่ไม่ใช่ความหละหลวม ไม่ใช่ความมักง่าย ไม่ใช่การตามใจชอบ พระเยซูสอนให้ใช้กฎบัญญัติด้วยวิจารณญาณเพื่อให้กฎบัญญัติบรรลุจุดหมาย

          ดังนั้นในโครงสร้างทางการเมืองของอาณาจักรพระเจ้าพลังอํานาจ และกฎบัญญัติ จึงมีบทบาทที่จะรับใช้และทําประโยชน์ให้มนุษย์เท่านั้น แม้ว่าบทบาทหน้าที่ดังกล่าวอาจจะจําเป็นต้องจัดวางเป็นรูปร่าง มีผู้ปกครอง มีเจ้าหน้าที่ มีกฎระเบียบฯลฯ เพื่อให้ทําหน้าที่ได้ผลและจริงจัง แต่บทบาทที่จะรับใช้ต้องชัดเจนอยู่ตลอดเวลา และการกดขี่ทุกรูปแบบต้องหมดสิ้นไป  "เราขอบอกท่านว่า ถ้าความชอบธรรม(การถือกฎบัญญัติ)ของท่าน ไม่ดีไปกว่าของพวกคัมภีราจารย์และฟาริสีแล้ว ท่านจะเป็นสมาชิกอาณาจักรพระเจ้าไม่ได้" (มธ.๕,๒๐)

คำถาม

1. อำนาจในอาณาจักรพระเจ้าเป็นอย่างไร ?
2. พระเยซูมีทัศนคติเกี่ยวกับกฎบัญญัติอย่างไร ?
3. ทำไมบางคนชอบเป็นทาสของกฎบัญญัติ ?

โรงเรียนคาทอลิกเป็นการแพร่ธรรมของพระศาสนจักร เป็นหัวข้อที่ได้รับการถกเถียงกันมาโดยเฉพาะในระหว่างสภาพระสังฆราชแห่งประเทศสหรัฐอเมริกา โดยหลักการแบ่งแยกระหว่างรัฐกับพระศาสนจักรอย่างชัดเจน ตามหลักกาลปกครองรัฐ พระศาสนจักรที่อเมริกาทำงานอยู่ในบรรยกาศของการต่อต้านพระศาสนจักรคาทอลิก ซึ่งเป็นไปตามแนวคิดทางรัฐฝั่งประเทศยุโรป แต่พระศาสนจักรที่อเมริกายังคงทำงานกับผู้อพยพชาวไอริชและชนกลุ่มน้อยต่างๆ ในศตวรรษที่ 19 นี้การสร้างโรงเรียนคาทอลิกจึงมีความจำเป็นในช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อของการอภิบาลและแพร่ธรรมต่อศัทธาชน

เราจึงทำความเข้าใจได้ไม่ยากว่า ในช่วงศตวรรษที่ 19-20 นี้พระศาสนจักรที่ประเทศสหรัฐอเมริกามีความจำเป็นที่จะต้องปกป้องความเชื่อและคำสอนทางศีลธรรมสำหรับศาสนิกชน ในปี ค.ศ. 1829 มีการตั้งสังฆมณฑลบัลติมอล ให้เป็นสังฆมณฑลหลัก (metropolitan) และสภาพระสังฆราชได้ถูกตั้งขึ้นใหม่ บรรดาผู้ปกครองพระศาสนจักรจึงต้องใส่ใจต่อวิกฤตกาลการต่อต้านศาสนา โดยเน้นเรื่องการศึกษาคาทอลิกให้เป็นรูปธรรมว่า “จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งยวดที่เราต้องตั้งโรงเรียนคาทอลิกขึ้นมา เพื่อเราจะได้สอนบรรดายุวชนหลักการความเชื่อและศีลธรรม” ในช่วงนี้เองได้มีการจัดพิมพ์หนังสือต่างๆอย่างมากมายที่เกี่ยวข้องกับการศึกษาคาทอลิก

ทางพระสังฆราชผู้ปกครองศาสนจักรยังเน้นย้ำถึงหน้าที่ของบรรดาผู้ปกครองให้ปกปักษ์รักษาความเชื่อและศีลธรรมคาทอลิก และนโยบายนี้ก็เป็นที่ขุ่นเคืองต่อชาวคริสต์คนอื่นๆที่ไม่ใช่คาทอลิกเช่นกัน ตัวอย่างเช่น ในปี 1844 สภาพระสังฆราชได้ออกประกาศให้ใช้พระคัมภีร์เวอร์ชั่นคาทอลิกตามโรงเรียนต่างๆ ในฟิลาเดเฟีย จนทำให้การการประท้วงใหญ่และความรุนแรงประทุขึ้น ปัจจัยอย่างหนึ่งคือเรื่องของผู้อพยพชาวไอริชที่ทะลักเข้ามาในประเทศสหรัฐอเมริกาอย่างมากในขณะนั้น เพื่อพวกเขาได้เข้าไปเรียนในโรงเรียนคาทอลิก ทำให้คนอื่นๆมองว่าโรงเรียนคาทอลิกไม่เป็นแบบชาวอเมริกันแท้ๆ เป็นโรงเรียนที่ทำให้เกิดความแตกแยกระหว่างอเมริกันชน ในการประชุมสมัชชาพระสังฆราชแห่งบัลติมอลครั้งที่ 1 ในปี 1852 ได้ย้ำเตือนหน้าที่ของผู้พ่อแม่เด็กว่า พวกเขาเป็น “ผู้แทนของพระเจ้า” ที่จะคอยดูแลสอดส่องความเชื่อและศีลธรรมของลูกๆ ของตน เพื่อพวกเขาจะได้ไม่หลงผิดไป ตามคำสอนของทฤษฎีผิดๆ กลายเป็นคนไม่มีศาสนา บรรดาพระสังฆราชยังคงออกเอกสารอื่นๆอีกเพื่อย้ำเตือนและประการจุดยืนของพระศาสนจักรในเรื่องนี้ว่า ควรหลีกเลี่ยงที่จะส่งบรรดาเด็กๆไปเรียนโรงเรียนอื่นๆที่ไม่ใช่คาทอลิก และให้พวกเขาคอยสนับสนุนโรงเรียนคาทอลิกให้มากยิ่งๆขึ้น

ในระหว่างสมัชชาของสภาพระสังฆราชแห่งบัลติมอลครั้งที่ 3 ในปี 1884 พระศาสนจักรตกอยู่ท่ามกลางกระแสแรงกดดันที่กล่าวหาว่าโรงเรียนคาทอลิกไม่เป็นไปตาม “โรงเรียนแห่งชาติ” และ “ไม่เป็นแบบอเมริกัน” ทางสมาชิกสภาสหรัฐได้มีความพยายามที่จะตัดงบประมาณโรงเรียนคาทอลิก โดยเฉพาะโรงเรียนของวัด (parish school) และโรงเรียนเอกชนต่างๆ ในปี 1883 พระอัครสังฆราชแห่งบัลติมอล เจมส์ กิบบอน ท่านได้ตอบโต้โดยอ้างถึงอนาคตของชาวคาทอลิกในประเทศสหรัฐอเมริกาว่า “พระศาสนจักรที่อเมริกจะดีหรือล้มได้ ก็เพราะโรงเรียนคาทอลิกนี้” ท่านยังได้กล่าวถึงเหตุและผลการตั้งโรงเรียนคาทอลิกว่า “เพื่อความดีของส่วนรวม” (common good) และเพื่อความดีงามของประเทศชาติ โรงเรียนของรัฐหลายๆโรงมีความบกพร่องและบางทีมีระบบการเรียนการสอนที่ชั่วร้าย นำพาซึ่งปัญหาสังคมและอาชญากรรมในอนาคต

ยิ่งไปกว่านั้น บรรดาผู้ปกครองของพระศาสนจักรคาทอลิกยังให้วิสัยทรรศน์ถึง “การศึกษาที่แท้จริง” (true education) ว่ามีสิ่งค้ำจุนอยู่ 3 ประการคือ “บ้าน วัด และโรงเรียน” ซึ่งตรงข้ามกับแนวคิดที่ว่า โรงเรียนต้องเน้นทางโลกแต่อย่างเดียว (secular school) และตัดขาดมิติทางศาสนา เพราะโรงเรียนไม่ใช่แค่ธุรกิจทำงาน หากแต่ต้องรักษาความจริงและศีลธรรมให้กับผู้คน สอนศาสนาให้กับบรรดายุวชน ดังนั้นพระศาสนจักรต้องตั้งโรงเรียนคาทอลิกขึ้นเพื่อการนี้ แต่ในความเป็นจริงไม่ใช่ว่าครอบครัวคาทอลิกทุกครอบครัวจะสามารถส่งบุตรหลานไปเรียนในโรงเรียนคาทอลิกได้ ทางสภาพระสังฆราชถึงได้ออกคำแถลงการณ์เพื่อผ่อนผันดังนี้

  “บรรดาผู้ปกครองคาทอลิกมีข้อผู้มัดที่จะต้องส่งบุตรของตนไปเรียนในโรงเรียนของวัด ยกเว้นว่า บุตรของท่านได้รับการศึกษาทางศาสนาอย่างเพียงพอ เขาได้เรียน (คำสอน) ที่โรงเรียนคาทอลิกหรือเรียนที่บ้านก็ดี หรือถ้ามีเหตุผลอย่างเพียงพอ เขาต้องได้รับการอนุมัติจากพระสังฆราช เพื่อปกป้องและคุ้มกันความเชื่อ เขาจึงสามารถไปเรียนที่โรงเรียนอื่นๆได้ เป็นพระสังฆราชที่จะอนุมัติได้ว่าโรงเรียนใดเป็นโรงเรียนคาทอลิก”

แม้การประกาศอย่างประณีประนอมนี้ จะช่วยแก้ไขปัญญาเรื่องครอบครัวคาทอลิกที่ไม่สามารถส่งบุตรหลานไปเรียนที่โรงเรียนคาทอลิกได้ แต่สภาพระสังฆราชก็คงดำเนินการเคลื่อนไหวตอบโต้ข้อกำหนดต่างๆทางภาครัฐ ตัวอย่างเช่น มีการออกกฎหมายเบนเน็ทต์ (Brennet Law) ที่วิสคอนซิลในปี 1899 โดยมีข้อบังคับสองประการคือ หนึ่ง ให้ใช้แค่ภาษาอังกฤษในการเรียนการสอนในโรงเรียนต่างๆ สอง บังคับให้ทุกคนเรียนในโรงเรียนที่อยู่ในท้องถิ่นนั้นๆ พระศาสนจักรท้องถิ่นถึงรณรงค์ต่อต้านกฎหมายฉบับนี้ว่า “ไม่มีความจำเป็น เป็นปฎิปักษ์ และไร้ซึ่งความยุติธรรม” เป็นการจำกัดสิทธิของบรรดาผู้ปกครองชาวคาทอลิก พวกเขายังประกาศอีกว่า “ทางเราไม่เคยได้รับเงินอุดหนุนจากภาครัฐแต่อย่างใด ทำไมต้องมาบังคับพวกเรา”

ที่พระศาสนจักรประเทศไอแลนด์ก็มีเหตุการณ์ที่คล้ายๆกับสหรัฐอเมริกา พวกเขาขอร้องทางภาครัฐให้ช่วยให้เงินสนับสนุนงานด้านโรงเรียนของพระศาสนจักรคาทอลิก ซึ่งเป็นโรงเรียนเอกชน แต่สภาพระสังฆราชแห่งไอแลนด์ก็ไม่ได้ประนามโรงเรียนอื่นๆที่ไม่ใช่โรงเรียนคาทอลิกแต่อย่างใด ซึ่งทางพระศาสนจักรอเมริกาก็ไม่เห็นด้วยกับนโยบายนี้ แต่ทางพระศาสนจักรไอแลนด์ก็ตอบโต้ว่า ทางฝั่งโน้นเป็น “อเมริกัน คัลเจอแคมฟ์” (American Kulturkampf) ในปัญหาเกี่ยวกับโรงเรียนคาทอลิก หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งคือ พวกเขาดันทุลังสร้างปัญหาเอง

เพื่อไกล่เกลี่ยปัญหาที่เกิดขึ้นทางโรมก็เริ่มมีการเคลื่อนไหว ในปี 1826 พระสันตะปาปาลีโอที่ 13 ได้ส่งตัวแทนของท่าน คือพระอัครสังฆราชฟรังเซสโก ซาโตลลี (Archbishop Francesco Satolli) มาพบกับบรรดาพระสังฆราชที่ประเทศสหรัฐอเมริกาเพื่อหวังที่จะคลี่คลายความตรึงเครียดที่เกิดขึ้น โดยให้วิสัยทัศน์ว่า พระศาสนจักรควรที่จะดำเนินงานด้านโรงเรียนและพัฒนาให้ดียิ่งๆขึ้น บรรดาผู้ปกครองควรได้รับการสนับสนุนให้ส่งลูกหลานไปเรียนที่โรงเรียนคาทอลิก แต่อย่างไรก็ตาม พวกเขาก็สามารถไปเรียนโรงเรียนอื่นๆได้ หากความเชื่อและศีลธรรมของพวกเขาไม่ได้รับอันตรายแต่อย่างใด พระศสนจักรก็ควรใส่ใจพวกเด็กๆเหล่านั้นเช่นเดียวกับเด็กๆที่เรียนในโรงเรียนคาทอลิกของทางวัด

ดูเหมือนว่าผู้แทนทางโรมจะมีท่าทีประณีประนอมในเรื่องนี้ แต่ลึกๆแล้ว พระสันตะปาปาลีโอที่ 13 เล็งเห็นปัญหาว่าโรงเรียนคาทอลิกยังไม่เพียงพอต่อเด็กในครอบครัวคาทอลิกทุกคน จึงมีความเป็นไปได้ที่ต้องแยกแยะระหว่าง “การศึกษาสาธารณะ” และ “การศึกษาแบบคาทอลิก” สำหรับโรงเรียนคาทอลิกแล้ว ”มีพันธกิจนำพาความรอดของพระศาสนจักร” (salutary direction of the Church) ส่วนที่ตรงข้ามกับความรอดคือ บ่อเกิดของความชั่วร้ายในโลกนี้ ด้วยเหตุนี้บรรดาพ่อแม่ผู้ปกครองจึงต้องใส่ใจต่อเด็กๆว่าพวกเขาได้รับการฝึกฤทธิ์กุศลได้อย่างไรในการศึกษา แม้ทางรัฐและพระศาสนจักรจะแบ่งแยกกันอย่างชัดเจน คำสอนของพระศาสนจักรยังเป็นสิ่งสำคัญยิ่งไปกว่าการเรียนการสอนศาสตร์อื่นๆ ซึ่งเป็นกฎธรรมชาติ ในสมณลิขิตในปี 1890 พระสันตะปาปาลีโอที่ 13 ได้ย้ำถึงการศึกษาทุกอย่างให้อยู่ใต้ร่มเงาของคำสอนของพระศาสนาจักรโดยละม่อม

อ้างอิง

Hunt, Thomas C. "Selected Episcopal and Papal Documents on Catholic Education (1792-1962)." In At the Heart of the Church: Selected Documents of Catholic Education, edited by Ronald J. Nuzzi and Thomas C. Hunt United States: Alliance for Catholic Education Press, 2011.

G., Neil, and McCluskey. Catholic Education in America.  New York: Teacher College Press, 1964.

พระเยซูประกาศว่ายุคใหม่มาถึงแล้ว อาณาจักรพระเจ้าใกล้เข้ามาแล้ว (มก.๑,๑๕) ยุคใหม่ดังกล่าวนี้ต่างกับยุคของยอห์นแบปติสต์ แม้ว่าช่วงเวลาที่พระเยซูสอนกับช่วงเวลาที่ยอห์นสอนจะคาบกับอยู่บ้างก็ตาม มาร์โกและลูกาผู้เขียนพระวรสาร พยายามที่จะแยกให้เห็นชัด มาร์โกเขียนว่าพระเยซูไปแคว้นกาลิลีและเริ่มเทศน์สอน "หลังจากที่ยอห์นถูกจับแล้ว" (มก.๑,๑๔) สําหรับลูกา เนื่องจากลูกาถือว่าการรับพิธีล้างจากยอห์นเป็นจุดเริ่มงานของพระเยซู ลูกาจึงเล่าเรื่องเกี่ยวกับยอห์นให้หมดก่อน คือเล่าถึงการเทศน์สอนของยอห์น จนถึงยอห์นถูกจับขังคุก แล้วจึงพูดถึงพรเยซูไปรับพิธีล้างจากยอห์น (ลก.๓,๑๙-๒๒)

1. ยุคใหม่

           ความแตกต่างระหว่างยุคของยอห์น กับยุคของพระเยซู แสดงออกมาได้ชัดเจนมากในเรื่องเปรียบเทียบที่ว่า   "คนสมัยนี้เป็นเหมือนเด็กที่ร้องเล่นกันในลานสาธารณะว่า เราเป่าขลุ่ย เจ้าก็ไม่เต้นรํา เราร้องเพลงครํ่าครวญ เจ้าก็ไม่ร้องไห้ เมื่อยอห์นแบปติสต์มาถึง ยอห์นไม่กินปัง ไม่ดื่มเหล้าองุ่น ท่านก็ว่าผีสิง ครั้นเมื่อบุตรแห่งมนุษย์มาถึง  ทั้งกินทั้งดื่ม  ท่านก็ว่า นั่นอย่างไรเล่า  นักกินนักดื่ม เพื่อนของคนเก็บภาษีและคนบาป"(ลก.๗,๓๑-๓๕=มธ.๑๑,๑๖-๑๙) อารมณ์ของยอห์นเปรียบเหมือนเพลงครํ่าครวญในงานศพ  ส่วนอารมณ์ ของพระเยซูเปรียบเหมือนเพลงเต้นรําในงานสมรส พฤติกรรมเด่นของยอห์นคือการอดอาหาร แต่พฤติกรรมเด่นของพระเยซูคือการฉลอง แต่ทั้งสองบทบาทก็ไม่ขัดกัน เพราะสถานการณ์เป็นคนละยุคกัน

            การกลับใจในยุคของยอห์น หมายถึงการอดอาหารทรมานตัว  แต่การกลับใจในยุคของพระเยซู หมายถึงการตอบรับคําเชิญไปงานฉลอง (ลก.๑๔,๑๕-๑๗) หรือการพบขุมทรัพย์หรือไข่มุกลํ้าค่าซึ่งคนที่พบยินดีขายทุกอย่างที่มีเพื่อซื้อสิ่งประเสริฐนั้นไว้ (มธ.๑๓,๔๔-๔๖) ในยุคของยอห์น การอภัยเป็นสิ่งที่จะเกิดขึ้นใน  อนาคตถ้ารับพิธีล้าง ในยุคของพระเยซู การอภัยบาปเป็นเรื่องปัจจุบัน และพิธีล้างในแม่นํ้าจอร์แดนไม่ใช่สิ่งจําเป็นอีกต่อไป

            เหล้าองุ่นใหม่จะเอาไปใส่ถุงหนังเก่าไม่ได้ หรือผ้าใหม่จะตัดไปปะผ้าเก่าไม่ได้ ฉันใดก็ฉันนั้น ยุคของพระ  เยซูเป็นยุคใหม่ที่จะเอาไปเข้ากับแนวปฏิบัติเดิมไม่ได้ ยุคของยอห์นผ่านพ้นไปแล้ว

            ยุคของยอห์นแบปติสต์ กับยุคของพระเยซูต่างกันมาก ทั้งนี้เพราะแต่ละยุคถูกกําหนดโดยเหตุการณ์อนาคตที่แตกต่างกัน   เหตุการณ์เด่นที่มีอิทธิพลต่อยุคของยอห์นคือ "พระเจ้าปกครองและชําระความ" (judgement) ซึ่งยอห์นให้ความสําคัญมาก   ส่วนเหตุการณ์เด่นที่มีอิทธิพลต่อยุคของพระเยซูคือ "ความรอดพ้นที่พระเจ้านํามาให้" (salvation)   ยอห์นใช้เรื่องภัยพิบัติที่จะเกิดขึ้น มาเป็นหลักในการเทศน์สอน แต่พระเยซูใช้เรื่อง  อาณาจักรพระเจ้ามาเป็นหลัก ยอห์นเป็นประกาศกแห่งความหายนะ แต่พระเยซูเป็นประกาศกแห่งข่าวดี

            เหตุการณ์หรือสัญญาณหลายอย่าง  ( พระเยซูเรียกว่า "สัญญาณแห่งกาลเวลา" )  ทําให้พระเยซูมั่นใจว่า อาณาจักรพระเจ้ากําลังจะมาถึงแล้ว   สัญญาณนั้นก็คือ ความสําเร็จในการทํางานกับคนจนและคนถูกกดขี่ "ถ้าข้าพเจ้าสามารถขับไล่มารอาศัยอํานาจของพระเจ้า ก็จงรู้ไว้เถิดว่า อาณาจักรพระเจ้ามาถึงพวกท่านแล้ว" (ลก.๑๑,๒๐)

            ฤทธิ์อํานาจของพระเจ้าแสดงผลออกมาทางพระเยซูและทางพวกสาวก และทําให้กิจกรรมแห่งการปลดปล่อยที่กําลังทําอยู่นั้น ช่วยคนมากมายให้หลุดพ้นความทุกข์ทรมาน พระเยซูมั่นใจว่านี่แหละคือเจตนาของพระเจ้า พลังแห่งความเชื่อกําลังทําสิ่งที่ถือกันว่าเป็นไปไม่ได้ กองทัพของพระเจ้ากําลังมีชัยชนะเหนือกองทัพมาร ชัยชนะเด็ดขาดอยู่แค่เอื้อมแล้ว   อาณาจักรพระเจ้ากําลังตามมาติด ๆ  และกําลังจะนําหน้าแล้ว     อันที่จริงอาณาจักรพระเจ้ามาถึงพร้อมกับกิจกรรมแห่งการปลดปล่อยของพระเยซูนั่นเอง อาณาจักรในอนาคตมี    อิทธิพลต่อสถาณการณ์ปัจจุบัน อนาคตกับปัจจุบันแยกกันไม่ออก

            พวกฟาริสีต้องการให้พระเยซูแสดงสัญญาณจากท้องฟ้า เพื่อยืนยันว่าคําพูดและกิจกรรมของพระเยซูมาจากพระเจ้าจริง   พระเยซูปฏิเสธคําเรียกร้องนั้น แต่ชี้ให้ดูสัญญาณบนแผ่นดินแทน  (มธ.๑๖,๑-๔; ลก.๑๒,๕๔-๕๖) เมื่อยอห์นส่งลูกศิษย์ไปถามพระเยซู พระเยซูตอบว่า "กลับไปบอกยอห์นเกี่ยวกับสิ่งที่ท่านได้ยินและได้เห็น นั่นคือ คนตาบอดกลับมองเห็น คนง่อยกลับเดินได้ คนโรคเรื้อนกลับสะอาดบริสุทธิ์ และคนหูหนวกกลับได้ยิน..." (มธ.๑๑,๔-๕) นี่แหละสัญญาณ

2. พระเจ้าได้เปลี่ยนไป

            ความดีกําลังมีชัยเหนือความชั่ว พระเจ้าเปลี่ยนแผนการ พระเจ้าไม่คิดจะลงโทษประชากรของพระองค์อีกต่อไป พระเจ้าต้องการช่วยประชากรให้รอดพ้น กิจกรรมและคําพูดทั้งหลายของพระเยซูต่างก็ชี้บอกว่าพระเจ้าได้เปลี่ยนไปแล้ว และเห็นได้ชัดจากสัญญาณแห่งกาลเวลานี้แหละ

            มีหลายคนที่พูดว่าพระเยซูได้เปลี่ยนภาพพจน์ของพระเจ้าเสียใหม่ พระเจ้าของพระเยซู ต่างไปจากพระเจ้าในพระคัมภีร์ภาคแรก ต่างไปจากพระเจ้าของพวกฟาริสี และอาจพูดได้ด้วยว่า ต่างไปจากพระเจ้าที่คริสตศาสนิกชนทั่วไปนับถือ  ภาพพจน์ใหม่ของพระเจ้า เป็นรากฐานแห่งความคิดและการกระทําของพระเยซู

            การพูดเช่นนั้นเป็นความจริง เพียงแต่ว่าพระเยซูไม่ได้คิดว่าตนเองได้เปลี่ยนภาพพจน์ของพระเจ้า แต่คิดว่า พระเจ้าได้เปลี่ยนไป พระเจ้าของอับราฮัม ของอิสซัค ของยากอบ กําลังทําสิ่งใหม่ ๆ ที่ไม่เคยทํามาก่อน พระเจ้าเกิดมีความสงสารต่อชาติยิว หรือ "แกะพลัดฝูงแห่งอิสราเอล" และท่าทีใหม่ของพระเจ้าแสดงออกมาในนิทานเปรียบเทียบเรื่องแกะพลัดฝูง เรื่องเหรียญที่หายไป และในเรื่องลูกล้างผลาญ (ลก.๑๕,๑-๓๒) พระเยซูเล่านิทานเปรียบเทียบเหล่านี้เพื่อทําให้คนเห็นสัญญาณแห่งกาลเวลา และเพื่อให้คนเข้าใจว่าพระเจ้าได้เปลี่ยนไปแล้ว พระองค์มีความสงสารและต้องการทําให้มีสิ่งใหม่ ๆ เกิดขึ้น

            เรื่องที่เด่นชัดที่สุดก็คือเรื่องลูกล้างผลาญ (ซึ่งบางทีก็ตั้งชื่อกันว่า เรื่องบิดาผู้ใจดี) ตอนแรกของนิทานบรรยายเน้นถึงความบาปของลูกชายคนเล็ก และเน้นถึงความเสียหายที่เขาได้ก่อให้เกิดขึ้นต่อพ่อของตน จุดสุดยอดของเรื่องคือตอนที่ลูกชายกลับบ้าน สิ่งที่น่าแปลกคือผู้เป็นพ่อไม่ได้ไล่ลูกดังที่ลูกคาดว่าพ่อจะทํา ผู้เป็นพ่อไม่ได้เรียกร้องให้ลูกชดใช้ความเสียหายโดยให้ทํางานเป็นลูกจ้างดังที่ลูกเตรียมใจพร้อมที่จะทําอยู่แล้ว และผู้ฟังนิทานก็คงจะหวังเช่นนั้น ผู้เป็นพ่อไม่ลงโทษลูกเลยแม้แต่น้อย ผู้เป็นพ่อไม่ได้เรียกร้องให้ลูกกล่าวคําขอโทษ และพ่อเองก็ไม่ได้กล่าวคํายกโทษ เพราะไม่ถือว่ามีโทษอะไร สิ่งเดียวที่ผู้เป็นพ่อทําคือชื่นชมยินดี และสั่งให้จัดงานเลี้ยงฉลอง ทําไมจึงเป็นเช่นนั้น ? ก็เพราะว่าผู้เป็นบิดารู้สึกเสทือนใจเพราะความรักและสงสาร การได้ลูกกลับมาบ้านอย่างปลอดภัยมีความสําคัญยิ่งกว่าสิ่งอื่นใด

            ปฏิกิริยาของลูกชายคนโตในนิทานสะท้อนถึงความรู้สึกโกรธแค้นของผู้ฟัง นั่นคือพวกฟาริสีและคัมภีราจารย์พวกเขาเชื่อว่าพระเจ้าจะไม่ทําเช่นผู้เป็นพ่อในนิทานเรื่องนี้เด็ดขาด

            แต่พระเยซูเชื่อมั่นว่า ไม่ว่าเดิมพระเจ้าจะเป็นอย่างไร มาบัดนี้พระเจ้ามีความรักและห่วงไยคนบาป พระเจ้าทําดีต่อผู้ที่เกลียดชังพระองค์ พระเจ้าอวยพรผู้ที่สาบแช่งพระองค์ "พระเจ้าเมตตาคนอกตัญญูและคนชั่ว" (ลก.๖,๒๗-๓๖) เพราะเหตุนี้ คนป่วยจึงได้รับการรักษาให้หาย คนบาปจึงได้รับการอภัยด้วยใจกว้างขวางและปราศจากเงื่อนไขใดๆ

3. พระเจ้ากลายเป็นพ่อ

            พระเจ้าสนใจมนุษย์และความต้องการของมนุษย์เป็นอย่างมาก พระเจ้าลงมาจากบัลลังก์เพื่อมาอยู่ใกล้ๆกับมนุษย์ และมนุษย์ก็สามารถเรียกพระเจ้าว่า "พ่อ" ("อับบา" ในภาษายิว) พระเยซูเรียกพระเจ้าว่าว่า "อับบา" และสอนให้คนอื่นๆเรียกเช่นเดียวกัน (ลก.๑๑,๒) ก่อนหน้านั้นไม่เคยมีใครกล้าทําเช่นนี้เลย  คําว่า "อับบา" เป็นคําที่ใช้เรียกพ่อ และเป็นคําที่แสดงความรู้สึกรัก สนิทสนม เป็นกันเอง และใช้เฉพาะในวงญาติใกล้ชิดเท่านั้น ความสัมพันธ์กับพระเจ้าในลักษณะนี้ ต่างจากวิธีปฏิบัติที่ทํากันอยู่อย่างหน้ามือเป็นหลังมือ เพราะโดยทั่วไปมีธรรมเนียมที่กําหนดให้มนุษย์นับถือพระด้วยความกลัวและยําเกรง กําหนดให้พระเจ้าอยู่ห่างออกไปเนื่องจากความศักดิ์สิทธิ์และความน่าเคารพ

            ความสําเร็จในการรักษาโรคและช่วยปลดปล่อยคนถูกกดขี่มีทุกข์ ทําให้พระเยซูมั่นใจว่า พระเจ้าสงสารมนุษย์ที่ต้องทนทุกข์ทรมาน และพระเจ้าต้องการเข้ามาร่วมทุกข์ร่วมสุขในฐานะที่เป็นพ่อ และใช้ฤทธิ์อํานาจ  ของพระองค์เพื่อรับใช้มนุษย์

            เมื่อพวกฟาริสีไม่ยอมเชื่อ และเรียกร้องให้พระเยซูยืนยันด้วยสัญญาณบนท้องฟ้า พระเยซูกลับชี้ให้ดูอีกสัญญาณหนึ่ง นั่นคือประกาศกโยนาห์ นักพระคัมภีร์ปัจจุบันอธิบายว่า มัตธิวและลูกาไม่รู้ว่าพระเยซูหมายความว่าอะไร ต่างคนจึงต่างตีความเอาเอง มัตธิวอธิบายว่า เนื่องจากเรื่องของโยนาห์เล่าไว้ว่าโยนาห์อยู่ในท้องปลาวาฬสามวันสามคืน พระเยซูหมายความว่า "การกลับเป็นขึ้นมาในวันที่สาม" จะเป็นสัญญาณยืนยัน (มธ.๑๒,๔๐; ๑๖,๑-๔) ส่วนลูกาอธิบายว่า "โยนาห์เป็นสัญญาณสําหรับชาวเมืองนินะเวห์ฉันใด บุตรแห่งมนุษย์ (พระเยซู) ก็จะเป็นสัญญาณสําหรับคนในยุคนี้ฉันนั้น" (ลก.๑๑,๓๐) นักพระคัมภีร์เข้าใจว่า พระเยซูเอ่ยถึงโยนาห์ก็เพราะต้องการชี้ให้เห็นพฤติกรรมของโยนาห์เอง โยนาห์โกรธเมื่อเห็นว่าพระเจ้าเปลี่ยนใจ ยกเลิกการลงโทษชาวเมืองนินะเวห์ด้วยภัยพิบัติดังที่ได้ขู่เอาไว้ โยนาห์พูดว่า "ข้าพเจ้ารู้ว่าพระองค์เป็นพระเจ้าแห่งความอ่อนหวานและความเมตตา โกรธยาก สงสารง่าย..." แต่โยนาห์ (เช่นเดียวกับพวกฟาริสี) ไม่อยากเห็นพระเจ้าเมตตาสงสารคนบาป พระเจ้าพูดกับโยนาห์ว่า "ที่เจ้าโกรธนั้น ถูกต้องแล้วหรือ?...เราไม่ควรจะเมตตาสงสารชาวเมืองนินะเวห์ดอกหรือ?...คนเหล่านี้เป็นชาวบ้านธรรมดาที่ไม่รู้เสียด้วยซํ้าไปว่าข้างไหนมือซ้ายข้างไหนมือขวา..." (ดูโยนาห์ บทที่ ๓-๔)

            นี่แหละจะเป็นสัญญาณชี้ให้พวกฟาริสีเห็น สัญญาณก็คือ พระเจ้ากําลังเมตตาสงสารชาวบ้าน พระเจ้าได้เปลียนไป และเพราะเหตุนี้ ยุคเก่าก็ผ่านพ้นไป  ยุคใหม่เป็นยุคของคนจนและคนถูกกดขี่

            ถ้าเราพยายามอ่านสัญญาณแห่งกาลเวลาในปัจจุบัน เราจะเห็นว่ายุคของเราไม่ต่างไปจากยุคของพระเยซูเท่าไรนัก เราอาจจะกําลังพ้นจากยุคของยอห์นแบปติสต์ (ยุคที่เสี่ยงต่อความพินาศของมนุษยชาติ) และกําลังย่างเข้าสู่ยุคแห่งการปลดปล่อย  ยุคแห่งอาณาจักรพระเจ้า

            อย่างไรก็ตาม เราต้องพยายามศึกษาความคิดของพระเยซูเพิ่มเติมว่า อาณาจักรพระเจ้ากับภัยพิบัติเกี่ยวข้องกันอย่างไร

คำถาม
1. ท่านเข้าใจยุคเก่ายุคใหม่ในเนื้อเรื่องอย่างไร ?
2. พระเจ้าได้เปลี่ยนไปอย่างไร ?
3. ท่านรู้สึกอย่างไรเมื่อพูดว่า “พระเจ้ากลายเป็นพ่อ”

กฎหมายอย่างเป็นทางการของพระศาสนจักรคาทอลิกได้ถือกำเนิดอย่างเป็นทางการในปี 1917 นี้เอง โดยเริ่มจากการรวบรวมประมวลกฎหมายต่างๆในฉบับที่ 1 ในรัชสมัยพระสันตะปาปาปีอุสที่ 10 ในปี 1904 และสำเร็จในรัชสมัยของพระสันตะปาปาเบเนดิกที่ 15 ในปี 1917 โดยมีผู้ดำเนินงานคือพระคาร์ดินัลกัลปารี (Cardinal Gasparri) แหล่งข้อมูลของประมวลกฎหมายมีดังนี้ จาก คอร์ปุส ยูริส แคนนัลนิซิ (corpus iuris canonici) เอกสารจากสังคายนาเมืองเตรนท์ (the decrees of Trent) ประมวลกฎหมายข้อแนะนำต่างๆ คำประกาศต่างๆ และคำตัดสินจากทางโรมในเรื่องข้อกฎหมายต่างๆ ฯลฯ แหล่งข้อมูลเหล่านี้ได้รับการรวบรวม จัดระบบเป็นหมวดหมู่ เขียนให้เป็นแบบแผนใหม่ ให้เป็นนามธรรมเพื่อประยุกต์กับกรณีอื่นๆได้ จนเป็นหลักการทางกฎหมายได้ในที่สุด

ด้วยสถานการณ์ เหตุการณ์ หรือคำสอนและหลักการเรื่องการศึกษาคาทอลิกที่เราได้กล่าวมาขั้นต้น กฎหมายพระศาสนจักรคาทอลิก ปี 1917 ได้อธิบายถึงหลักการของโรงเรียนคาทอลิก ในบรรพที่ 1372-1383 ด้วยการยืนยันถึงสิทธิของเด็กๆที่จะได้รับการอบรมด้านความเชื่อ และเป็นหน้าที่ของบรรดาพ่อแม่ที่จะดูแลพวกเขาในด้านการศึกษาอบรม ดังที่เราจะได้เห็นในกฎหมายด้านล่างนี้ว่า เด็กๆควรได้รับการเรียนคำสอนตั้งแต่ปฐมวัย เป็นพระสังฆราชท้องถิ่นที่ค่อยสอดส่องดูแลร่วมกับพระสงฆ์ของวัด

บรรพที่ 1374 ได้กล่าวถึงการหลักการของการปกปักษ์รักษาความเชื่อ

“บรรดาเด็กๆคาทอลิกไม่ควรที่จะเข้าเรียนในโรงเรียนที่ไม่เป็นคาทอลิก เป็นกลางๆ หรือเรียนร่วมกับคนต่างศาสนา หรือโรงเรียนที่อนุญาตให้เด็กต่างศาสนาเข้ามาเรียนร่วมได้ มีพวกผู้ปกครองท้องถิ่น (พระสังฆราช) เป็นผู้ตัดสินใจ ให้เป็นไปตามกฎหมายของสันตะสำนัก ให้เป็นห่วงใยตามสถาณการณ์ของความคิด และจำเป็นต้องปกป้องคุ้มกันอันตรายจากความเชื่อ ว่าโรงเรียนเหล่านั้นยังคงทนฝืนได้หรือไม่”

ในบรรพที่ 1376 ว่ากล่าวถึงสิทธิของพระศาสนจักรในการจัดตั้งโรงเรียนในรู้แบบต่างๆ

ในบรรพที่ 1379 ให้คำแนะนำให้บรรดาพระสังฆราชท้องถิ่นจัดตั้งโรงเรียนสำหรับเด็กๆคาทอลิก และผู้ปกครองท้องถิ่นต้องใส่ใจต่อการศึกษาคำสอนศาสนาและศีลธรรมในโรงเรียน ท่านมีสิทธิ์ที่จะอนุมัติบรรดาครูและตำหรับตำราในโรงเรียน อีกทั้งพระสังฆราชต้องหมั่นเยี่ยมวัดต่างๆ ของสังฆมณฑลและของนักบวช

ในส่วนบรรพอื่นๆ ได้กล่าวถึงมหาวิทยาลัยคาทอลิก ดีกรีทางพระศาสนจักร และเรื่องบ้านอบรมต่างๆ

อ้างอิง

J. E. Lynch, "History of Canon Law," in New Catholic Encyclopedia, Second Edition, vol. 3  (Detroit: Thomson Gale, 2002), 55.

1917 CIC Can. 1372. Cf. The 1917 Pio-Benedictine Code of Canon Law: In English Translation with Extensive Scholarly Apparatus, ed. Edward N. Peters (San Francisco: Ignatius Press, 2001).

เท่าที่พูดมาจนถึงเวลานี้ อาจทําให้หลายคนคิดว่า อาณาจักรที่พระเยซูพูดถึงก็เป็นเหมือนอุดมการณ์ในสังคมที่ไม่มีพระเจ้า (secular) เข้าใจได้โดยไม่ต้องมีพระเจ้าเข้ามาเกี่ยวข้อง พระเยซูใช้ภาษาศาสนาตามธรรมเนียมในสมัยก่อนเท่านั้น แต่ในความเป็นจริงพระเยซูเชื่อว่า อาณาจักรจะมาถึงและมนุษย์จะได้รับการปลดปล่อยอย่างสิ้นเชิงไม่ได้หากปราศจากความเชื่อในพระเจ้า

1. อาณาจักรพระเจ้าจะมาถึง

เนื่องจากค่านิยมและมาตรฐานในอาณาจักรที่พระเยซูพูดถึงนี้สูงส่งมาก เราอาจพูดได้ว่าเป็นไปไม่ได้ มันเป็นอุดมคติในอนาคตที่ไม่มีวันจะเป็นจริง อาณาจักรดังกล่าวจะมาถึงได้ก็ต้องเป็นเรื่องของ "อัศจรรย์" เท่านั้น แต่สิ่งที่เป็นไปไม่ได้สําหรับมนุษย์ พระเจ้าทําได้ พระเยซูเชื่อและหวังว่า "อัศจรรย์" จะเกิดขึ้น

แม้ว่าบางครั้งพระเยซูจะพูดถึงอาณาจักรในทํานองเปรียบเหมือนบ้านหรือเมือง แต่พระเยซูก็ไม่เคยพูดว่า จะต้องสร้างอาณาจักรนี้ขึ้นมา มีแต่อาณาจักรจะมาถึงเท่านั้น นอกนั้นอาณาจักรดังกล่าวก็ไม่ใช่วิวัฒนาการหรือพัฒนาขึ้นมาจากอาณาจักรหรือสังคมอื่น ๆ ที่มีอยู่แล้ว ไม่ว่าจะมีผู้นําที่เก่งกาจ มีอิทธิพลหรือมีคุณธรรมมากสักปานใด ก็ไม่สามารถสร้างอาณาจักรนี้ขึ้นมาได้ พลังต่างๆ ในโลกอาจจะช่วยมนุษย์ได้บ้าง แต่จะไม่สามารถนําการปลดปล่อยอย่างสิ้นเชิงมาให้ และไม่สามารถนําอิสรภาพอย่างแท้จริงมาให้ดังที่พระเยซูตั้งเป้าหมายไว้

อย่างไรก็ตาม มีพลังอย่างหนึ่งที่สามารถทําให้เกิด "อัศจรรย์" นี้เกิดขึ้นได้ แม้ว่าไม่ใช่พลังของตัวเรา แต่มันเป็นพลังในตัวเราที่ตัวเราเองเท่านั้นสามารถปล่อยออกมาได้ มันเป็นพลังสูงสุดที่อยู่เบื้องหลังพลังทั้งหลายในมนุษย์และในธรรมชาติ คนส่วนมากจะเรียกพลังนี้ว่า พระเจ้า แต่เราจะเรียกอย่างไรก็ได้ ในบางโอกาส พระเยซูก็เรียกพลังนี้ว่าพระเจ้าเหมือนกัน แต่บ่อยครั้งทีเดียวที่พระเยซูเรียกอย่างอื่น ประกาศกทั้งหลายพูดถึงพระเจ้าเท่านั้น (พระวาจาของพระเจ้า, พระสัญญาของพระเจ้า ฯลฯ) แต่คําพูดและนิทานเปรียบเทียบของพระเยซู มักจะเกี่ยวกับชีวิต และพลังที่แฝงอยู่ในชีวิตมนุษย์และในธรรมชาติ มีน้อยครั้งที่พระเยซูรู้สึกว่าจําเป็นต้องเอ่ยชื่อพระเจ้า พระเยซูเข้าใจเกี่ยวกับพลังสูงสุดนี้อย่างลึกซึ้ง

เราได้พบมาแล้วว่า สําหรับพระเยซู พลังมหาศาลที่สามารถทําให้เกิดสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ เรียกว่า ความเชื่อ ความเชื่อปล่อยพลังเหนือมนุษย์ที่อยู่ในตัวเราออกมา ความเชื่อของคนป่วยทําให้พวกเขาหาย ความเชื่อของคนบาปทําให้พวกเขาหลุดพ้นจากบาป เช่นเดียวกัน ความเชื่อของมนุษย์จะทําให้อาณาจักรมาถึง

พระเยซูพยายามที่จะปลุกความเชื่อเกี่ยวกับอาณาจักรให้เกิดขึ้นในหมู่ประชาชน (มก.๑,๑๕) โดยตระเวนไปทั่วเพื่อประกาศข่าวดี (มก.๑, ๓๘; ลก.๔,๔๓) และพระเยซูส่งพวกสาวกออกไปช่วยป่าวประกาศ เพื่อให้แพร่หลายมากยิ่งขึ้น (มก.๓,๑๔; ๖,๗; มธ.๑๐,๗; ลก.๙,๒; ๑๐,๙-๑๑) คริสตชนสมัยแรกเชื่อว่า เมื่อประกาศข่าวดีไปทั่วโลกเมื่อใด อาณาจักรพระเจ้าก็จะมาถึงเมื่อนั้น (มก.๑๓,๑๐) ถ้าไม่มีการป่าวประกาศ ความเชื่อก็จะไม่เกิดขึ้น (โรม.๑๐,๑๗) เมื่อความเชื่อในโลกมีความเข้มแข็งเพียงพอ อัศจรรย์จึงจะเกิดขึ้นได้ (อาณาจักรพระเจ้าจึงจะมาถึง)

2. ความเชื่อ

เมื่อพูดถึงความเชื่อเช่นนี้ อาจทําให้บางคนเทิดเทินความเชื่อจนเกินความจริง ความเชื่อไม่ใช่พลังทางไสยศาสตร์ ความเชื่อเป็นการตัดสินใจอย่างแน่วแน่ที่จะเลือกเอาอาณาจักรพระเจ้า การกลับใจ (metanoia) ที่ พระเยซูเทศน์สอนนั้น เป็นการเปลี่ยนใจ เปลี่ยนความคิด เปลี่ยนความจงรักภักดี จากสิ่งอื่นๆ จากอาณาจักรอื่นๆ มาสู่อาณาจักรพระเจ้า จงแสวงหาอาณาจักรพระเจ้าก่อนสิ่งอื่นใด และปักใจมั่นอยู่กับอาณาจักรนี้ (มธ.๖, ๓๓) จงสะสมทรัพย์สมบัติไว้กับพระเจ้าและอาณาจักรของพระองค์ เพราะสมบัติอยู่ที่ไหน หัวใจก็จะอยู่ที่นั่น (มธ.๖,๑๙-๒๑) จงทําให้อาณาจักรพระเจ้าเป็นสิ่งที่สําคัญอันดับหนึ่งในชีวิต และตั้งความหวังทั้งหมดไว้กับอาณาจักรนี้ มันเป็นเหมือนขุมทรัพย์ที่ซ่อนอยู่ หรือเป็นเหมือนไข่มุกลํ้าค่า จงทุ่มเททุกอย่างเพื่อให้ได้อาณาจักรนี้มา

ความเชื่อเป็นการตั้งทิศทางใหม่แห่งชีวิต มันเป็นเรื่องถอนรากถอนโคน ไม่มีการประนีประนอมหรือเอาเพียงครึ่งๆ จะรับใช้ทีเดียวสองนายไม่ได้ คุณจะรับเอาค่านิยมของอาณาจักรพระเจ้ามาเป็นแนวทางชีวิต หรือไม่ก็ไม่ต้องมาเกี่ยวข้องกันเลย ความเชื่อเป็นการตัดสินใจ ความลังเลใจหมายถึงการขาดความเชื่อหรือมีความเชื่อน้อยซึ่งไร้ค่า

แต่เราต้องตระหนักว่า พลังของความเชื่อไม่ใช่มาจากการตัดสินใจที่เด็ดเดี่ยว หรือมาจากความมั่นใจที่แข็งแกร่ง แต่พลังของความเชื่อเนื่องมาจากความจริงของสิ่งที่เราเชื่อและหวัง ถ้าอาณาจักรพระเจ้าเป็นเพียงภาพหลอน ความเชื่อของเราก็จะไม่มีพลัง และจะทําอะไรไม่ได้ ในโลกเรานี้มีความเชื่อที่เข้มแข็งหลาย ประการที่เป็นความเชื่อในสิ่งที่หลอกหลอน และความเชื่อประเภทนี้แหละที่เกือบทําให้โลกต้องพินาศ ถ้าอาณาจักรพระเจ้าที่พระเยซูเทศน์สอน เป็นเรื่องจริงเกี่ยวกับชีวิตมนุษย์ เกี่ยวกับความต้องการของมนุษย์ เป็นสิ่งเดียวที่สามารถนํามนุษย์ไปสู่เป้าหมายและความพึงพอใจ ถ้าเป็นเช่นนี้จริง ความเชื่อในอาณาจักรพระเจ้าสามารถเปลี่ยนแปลงโลกและทําให้เกิดในสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ พลังของความเชื่อคือพลังของความจริง

เราไม่อาจจะมีความเชื่อที่แท้จริงได้ ถ้าเราไม่มีความเมตตาสงสาร อาณาจักรที่พระเยซูประกาศสอนเป็น อาณาจักรแห่งความรักและการรับใช้ เป็นอาณาจักรแห่งความเป็นพี่เป็นน้องกัน และในอาณาจักรนี้ทุกคนได้รับความรักและเคารพเพราะความเป็นคน ไม่มีใครสามารถเชื่อและหวังในอาณาจักรแบบนี้ หากว่าไม่เคยมีความรู้สึกเมตตาสงสารเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน พระเจ้าแสดงองค์เป็นพระเจ้าแห่งความเมตตา และพลังของพระเจ้าคือพลังแห่งความเมตตา ความเมตตาที่มนุษย์มีต่อกัน ปล่อยพลังของพระเจ้าออกมาในโลก และพลังนี้แหละเป็นพลังเดียวที่สามารถทําให้เกิดอัศจรรย์ คือทําให้อาณาจักรพระเจ้ามาถึง

สิ่งที่จะทําให้อาณาจักรพระเจ้ามาถึงก็คือความเมตตาสงสารที่มาจากใจ และความเชื่อที่เต็มไปด้วยความหวัง ความเชื่อ ความหวัง และความรักเมตตาของวันนี้ เป็นเมล็ดที่จะทําให้เกิดอาณาจักรในวันพรุ่งนี้ ความเชื่อดูเหมือนเป็นสิ่งเล็กน้อยไร้ความหมาย เหมือนกับเมล็ดซีนาปีส (มธ.๑๗,๒๐) แต่ถ้าไม่มีเมล็ดแห่งความเชื่อก็จะไม่มีต้นไม้แห่งอาณาจักร (มก.๔,๓๐-๓๒) เชื้อแป้งดูเหมือนไร้ค่า แต่มันทําให้แป้งทั้งถังฟูขึ้น (มธ. ๑๓,๓๓) ความเชื่อที่ไม่ถูกครอบงําโดยค่านิยมของมารและความกังวลต่างๆ จะเกิดผลร้อยเท่า (มก.๔,๓-๙)

3.เชื่อว่าอาณาจักรพระเจ้าจะมาถึง

อาณาจักรพระเจ้าจะมาถึงหรือไม่ สุดแล้วแต่ความเชื่อของมนุษย์ ถ้าเป็นเช่นนั้นจริง เราจะแน่ใจได้อย่างไรว่ามนุษย์จะมีความเชื่อพอเพียงที่จะให้อาณาจักรมาถึง? จะมีเวลาพอที่จะช่วยกันปลุกความเชื่อทั่วไปในโลกไหม? ภัยพิบัติอาจมาถึงก่อนก็เป็นได้ และหากเกิดภัยพิบัติแล้ว คนที่อยู่รอดหลังจากนั้นส่วนมากจะมีความเชื่อเกี่ยวกับอาณาจักรที่พระเยซูประกาศสอนไหม?

แต่พระเยซูไม่เคยสงสัยเลย แม้ความไม่เชื่อของมนุษย์จะทําให้ล่าช้าไปบ้าง แต่ในที่สุดอาณาจักรพระเจ้าจะต้องมาถึง (ลก.๑๓,๖-๙) ภัยพิบัติอาจเกิดขึ้นก่อน แต่อาณาจักรพระเจ้าจะมีชัยในบั้นปลาย (มก.๑๓,๗-๘) อาณาจักรจะมาถึงแน่เพราะในที่สุดมนุษย์จะเชื่อ

ทําไมจึงเป็นเช่นนั้น? ก็เพราะว่ามีพระเจ้า เชื่อในพระเจ้าก็คือ เชื่อว่าความดีมีพลังมากกว่าความชั่ว และความจริงแข็งแกร่งกว่าความเท็จ เชื่อในพระเจ้าก็คือ เชื่อว่าในที่สุด ความดีและความจริงจะมีชัยชนะเหนือความชั่วและความผิดหลง พระเจ้าจะสยบมาร คนที่คิดว่าความชั่วจะชนะ หรือคิดว่าความดีกับความชั่วมีโอกาส ๕๐-๕๐ เราเรียกคนประเภทนี้ว่า อเทวนิยม เราเชื่อว่ามีพลังอย่างหนึ่งที่มุ่งสู่ความดีสิงสถิตอยู่ในโลก มันแสดงตัวออกมาในพลังส่วนลึกของมนุษย์ และแสดงตัวออกมาในธรรมชาติ เป็นพลังที่ไม่มีอะไรจะมาต้านไว้ได้ ถ้าพระเยซูไม่เชื่อเช่นนี้ ก็ไม่มีอะไรจะพูดอีกต่อไป

ฉะนั้น เชื่อในอาณาจักรพระเจ้า จึงไม่เป็นเพียงแต่ยอมรับค่านิยมของอาณาจักรนี้ และหวังอย่างลอย ๆ ว่า สักวันหนึ่งอาณาจักรคงจะมาถึง แต่เชื่อในอาณาจักรพระเจ้า คือมั่นใจว่า ไม่ว่าอะไรจะเกิดขึ้น อาณาจักร พระเจ้าจะต้องมาถึงอย่างแน่นอน ความมั่นใจนี้แหละที่จะทําให้อาณาจักรมาถึง เพราะความมั่นใจนี้เป็นความจริง "ความจริงจะทําให้ท่านเป็นอิสระ" (ยน.๘,๓๒)

อย่างไรก็ตาม ไม่มีอะไรที่จะรับรองได้ว่า อาณาจักรจะมาถึงในเร็ว ๆ นี้ ความเชื่ออาจแพร่หลายอย่างรวดเร็วและทําให้อาณาจักรมาถึงทันทีทันใด หรืออาจจะแพร่หลายอย่างเชื่องช้าและอาณาจักรก็ไม่มาถึงสักที แต่พระเยซูเองคาดว่าจะมาถึงเร็ว "อาณาจักรพระเจ้าใกล้เข้ามาแล้ว" (มก.๑,๑๕;มธ.๔,๑๗;ลก.๑๐,๙-๑๑) พระเยซูถึงกับคาดว่าจะมาถึงในชั่วอายุคนสมัยนั้นเอง "...ก่อนที่คนยุคนี้จะตายจากไป" (มก.๑๓,๓๐) และดูเหมือนเป็นพระเยซูเองที่พูดว่า พวกสาวกจะตระเวนไปยังไม่ทั่วทุกเมืองในอิสราเอล "บุตรแห่งมนุษย์" ก็จะมาถึงแล้ว (มธ.๑๐,๒๓)

ถ้าเราพิจารณาหลายๆ อย่างรวมกัน รวมทั้งนิทานเปรียบเทียบที่พระเยซูเล่า ตลอดจนถึงความรีบเร่งในการเทศน์สอน เราจะต้องสรุปได้อย่างแน่นอนว่า พระเยซูคาดว่าในไม่ช้าจะมีอะไรบางอย่างที่สำคัญมากเกิดขึ้น แต่พระเยซูยืนยันว่าตัวเองก็ไม่รู้วันและเวลาที่อาณาจักรพระเจ้าจะมาถึง (มก.๑๓,๓๒) พระเยซูคิดว่ามันจะต้องมาถึงอย่างกะทันหันและไม่มีใครรู้ตัว เปรียบเหมือนโจรในยามกลางคืน หรือสายฟ้าแลบ (มก.๑๓, ๓๓-๓๗; มธ.๒๔,๔๒-๔๔; ๒๕,๑๓; ลก.๑๒,๓๕-๔๐; ๑๗,๒๔) เนื่องจากไม่มีใครรู้ล่วงหน้าจึงต้องคอยเฝ้าดูด้วยใจจดจ่อ แต่พระเยซูไม่เห็นด้วยกับการคาดคะเนจากเครื่องหมายหรือปรากฏการณ์ต่างๆ (ลก.๑๗,๒๐-๒๔)

4. อาณาจักรพระเจ้าจะมาถึงเร็ว

ทำไมพระเยซูจึงคาดว่าอาณาจักรพระเจ้าจะมาถึงในไม่ช้า?

ก. ความรู้สึกทั่ว ๆ ไป

เป็นความรู้สึกทั่วไปในสมัยของพระเยซูว่า พระเจ้ากําลังจะทําอะไรบางอย่างลงไปเพื่อช่วยชาติยิว ความคิดนี้ได้ผลักดันให้พวกเอสซีน

ออกไปตั้งชุมชนในที่เปลี่ยวเพื่อเตรียมตัว ความคิดนี้ช่วยให้กลุ่มนักเขียน วรรณกรรมวิวรณ์สร้างจินตนาการและคาดคะเนเหตุการณ์ต่าง ๆ ความคิดนี้ทําให้พวกซีลอทมั่นใจว่า พระเจ้ากําลังจะมาช่วยพวกยิวให้เอาชนะพวกโรมัน และจะได้ตั้งอาณาจักรพระเจ้าในชาติอิสราเอล เช่นเดียวกัน ยอห์นแบปติสต์เร่งเร้าให้ประชาชนกลับใจมารับพิธีล้าง ก็เพราะเชื่อว่าพระเจ้ากําลังจะทําสิ่งสําคัญ นั่นคือการชําระความกับชาติยิว ในสังคมชาวยิวขณะนั้น ความหวังและการรอคอยมีความเข้มข้นในระดับสูงสุด สถานการณ์กําลังเคลื่อนไหวอย่างรวดเร็วและไม่แน่นอน สงครามกับโรมันกําลังก่อตัว ชาว

ยิวจะชนะทหารโรมันได้หรือไม่? พระผู้ไถ่ที่ประชาชนรอคอยอยู่จะมาช่วยหรือไม่? โลกกําลังจะถึงจุดอวสานหรือไม่?

พระเยซูเชื่อเช่นเดียวกับยอห์นแบปติสต์ว่า ชาติยิวกําลังเดินหน้าสู่ความหายนะในอนาคตอันใกล้ เหตุการณ์ที่กําลังจะเกิดขึ้นในไม่ช้าคือภัยพิบัติ

แต่ปฏิกิริยาของยอห์นเป็นไปในแง่ลบ ยอห์นพยายามทําให้ชาติยิวเบนเข็มทิศเพื่อไม่ต้องประสบหายนะ หรืออย่างน้อยก็ช่วยกู้อะไรไว้บ้าง แต่ปฏิกิริยาของพระเยซูเป็นไปในแง่บวก สําหรับพระเยซู มันเป็นโอกาสที่จะเผชิญหน้ากับความจริง โอกาสที่ภัยพิบัติกําลังคุกคามอยู่นี้ เป็นโอกาสเหมาะมากที่อาณาจักรพระเจ้าจะมาถึง ในขณะที่เผชิญหน้ากับความพินาศอันกําลังจะเกิดขึ้นนี้ พระเยซูเห็นโอกาสที่จะเชิญชวนให้ทุกคนกลับใจอย่างสิ้นเชิง "หากพวกท่านไม่เปลี่ยนใจ พวกท่านจะพินาศ” (ลก.๑๓,๓-๕) แต่หากท่านเปลี่ยนใจ และมีความเชื่ออาณาจักรพระเจ้าจะมาถึง แทนที่จะมีภัยพิบัติ

ข. ต้องตัดสินใจ

ในภาวะฉุกเฉินเช่นนี้ จะต้องเลือกเอาระหว่างภัยพิบัติ หรืออาณาจักรพระเจ้า คําสอนข้อนี้วนเวียนอยู่ใน นิทานเปรียบเทียบหลายเรื่องและในคําพูดหลายโอกาส ในเรื่องของผู้จัดการที่ฉ้อโกง เมื่อเขาต้องเผชิญหน้ากับการสูญเสียตําแหน่งและอนาคต เขาดําเนินการแก้ไขอย่างเฉียบขาดทันที และสามารถทําให้อนาคตของ ตนมีความมั่นคงได้ (ลก. ๑๖,๑-๘) ฝ่ายเศรษฐีเบาปัญญา มัวแต่คิดสร้างยุ้งฉางที่ใหญ่กว่าเดิม ในที่สุดต้องสูญเสียทุกอย่าง (ลก.๑๒,๑๖-๒๐) "จะมีประโยชน์อะไรถ้าคนหนึ่งจะได้ครอบครองโลกทั้งโลก แต่ต้องเสียชีวิตไป?" (มก.๘,๓๖) ถ้าประชาชนโดยเฉพาะอย่างยิ่งพวกผู้นํา ไม่คํานึงถึงภัยพิบัติ แล้วรีบดําเนินการ ก็จะต้องพบกับความพินาศอย่างไม่รู้ตัว เหมือนกับเจ้าของบ้านที่นอนหลับขณะที่โจรบุกเข้ามาปล้น (มธ.๒๔,๔๓) หรือเหมือนกับคนที่บ้านถูกพายุฝนพัดถล่ม เพราะไม่ได้เตรียมตัวให้ดี พอใจเพียงแค่ปลูกบ้านอย่างง่าย ๆ บนดินทราย (มธ.๗,๒๔-๒๗) บัดนี้ถึงเวลาแล้วที่จะต้องตัดสินใจและทําอะไรลงไปทันที ไม่ใช่เพียงเพื่อหลีกเลี่ยงภัยพิบัติเท่านั้น แต่โอกาสทองกําลังเปิดอยู่ต่อหน้าต่อตา นั่นคือ ขุมทรัพย์มหาศาล ไข่มุกลํ้าค่า งานเลี้ยงมโหฬาร (มธ.๑๓,๔๔-๔๖;ลก.๑๔,๑๕-๒๔) ถ้ารอช้าอาจพลาดโอกาสทองนี้ไปได้ พรุ่งนี้อาจจะสายเกินไปแล้ว

ที่ว่าอาณาจักรพระเจ้าอยู่ใกล้ ไม่ใช่เป็นเรื่องกําหนดแน่นอน แต่เป็นโอกาสที่เป็นไปได้ สิ่งที่แน่นอนสําหรับพระเยซูคือ ภัยพิบัติหรือ อาณาจักรพระเจ้า อย่างใดอย่างหนึ่งจะมาถึงในอนาคตอันใกล้ ฉะนั้นยุคของพระเยซูเป็นยุคที่จะต้องตัดสินใจและดําเนินการ เป็นโอกาสพิเศษที่ไม่เคยมีมาก่อน

ค. ต้องรีบให้อาณาจักรพระเจ้ามาถึงก่อนภัยพิบัติ

เมื่อพระเยซูปลอบใจคนจน พระเยซูไม่ได้บอกว่าอาณาจักรพระเจ้าใกล้จะมาถึงแล้ว แต่บอกว่าเมื่อมาถึง ไม่ว่าจะเป็นเมื่อไร อาณาจักรจะเป็นของคนจน ไม่มีใครรับรองได้ว่าใกล้จะมาถึง สิ่งที่จะมาถึงแน่ๆ ก่อนที่คนยุคนี้จะผ่านพ้นไปโดยไม่ได้กลับใจ ก็คือภัยพิบัติ (มก.๑๓,๒-๔; ๑๓,๓๐; ลก.๑๓,๓-๕) มีอยู่ไม่กี่ครั้งที่พระเยซูพูดว่าอาณาจักรใกล้เข้ามาแล้ว (มก.๑, ๑๕; ๙,๑; มธ.๔,๑๗; ลก.๑๐,๑๑) เมื่อพูดเช่นนั้น เป็นการเตือนภัย เตือนว่าภัยพิบัติหรืออาณาจักร อย่างใดอย่างหนึ่งกําลังจะมาถึง ฉะนั้นพระเยซูไม่ได้พูดว่า "จงยินดีเถิด อาณาจักรพระเจ้าใกล้เข้ามาแล้ว" แต่พูดว่า "จงกลับใจเถิด..."

อีกสิ่งหนึ่งที่แสดงถึงความไม่แน่นอน (ภัยพิบัติหรืออาณาจักรจะมาถึงก่อน) คือความรีบเร่งที่มีพูดถึงในพระวรสาร การประกาศสอนเรื่องอาณาจักรพระเจ้า ต้องทําอย่างรีบเร่ง จนถึงกับว่า ผู้ประกาศไม่มีเวลาแม้แต่จะหันไปมองข้างหลังเมื่อเริ่มงานแล้ว (ลก.๙,๖๒) ไม่มีเวลากลับไปฝังศพบิดา คือไปดูแลจนกว่าบิดาจะตาย (ลก.๙,๕๙-๖๐) ไม่มีเวลาที่จะแวะเยี่ยมเยียนญาติพี่น้องหรือเพื่อนฝูง (ลก.๙,๖๑;๑๐,๔) ผู้ประกาศจะต้องเดินทางรวดเร็วและไม่ต้องมีสัมภาระมาถ่วงให้เสียเวลา (ลก.๙,๓) ผู้ประกาศต้องรีบปฏิบัติหน้าที่ โดยทิ้งทุกอย่างทันทีและรีบตามพระเยซูไปเทศน์สอนเกี่ยวกับอาณาจักร (มก.๑,๒๐;๑๐,๒๘)

ทําไมจึงต้องเป็นเช่นนั้น? ก็เพราะว่าชาติยิวกําลังมุ่งสู่ความหายนะ ถ้าหากมีใครรับรองได้ว่าอาณาจักรที่ยิ่งใหญ่และรุ่งเรืองกําลังจะมาถึงอยู่แล้วอย่างแน่นอน ก็คงจะไม่ต้องมีการรีบเร่งเทศน์สอนให้คนกลับใจเปลี่ยนชีวิต แต่ในความเป็นจริง ไม่มีเวลาที่จะเสียต่อไปอีกแล้ว เพราะในสถานการณ์เช่นนั้น วิธีเดียวที่จะป้องกันไม่ให้ชาติยิวพุ่งถลําลงสู่ความพินาศ ก็คือการเปลี่ยนใจ เปลี่ยนชีวิตอย่างสิ้นเชิง จนถึงกับว่าสามารถทําให้ อาณาจักรพระเจ้ามาถึงแทนภัยพิบัติ

5. นรกคือภัยพิบัติส่วนตัว

หากอาณาจักรพระเจ้ามาถึง แทนที่จะเกิดภัยพิบัติจริง คนที่ไม่ยอมรับอาณาจักรนี้ก็จะต้องประสบภัยพิบัติในระดับส่วนตัว พวกเขาจะพบว่าตัวเองตกค้างอยู่ในความมืดข้างนอก (มธ.๘,๑๒; ๒๒,๑๓; ๒๕,๓๐) ถูกปลดจากทุกสิ่งทุกอย่างที่ตนหวงแหน ทั้งเงินทอง เกียรติยศชื่อเสียง พรรคพวกและอํานาจ เพราะไม่มีที่สําหรับสิ่งเหล่านี้ในอาณาจักรพระเจ้า พวกเขาจะพบว่า ตนเองสูญเสียทุกสิ่งทุกอย่างที่เคยทําให้ชีวิตมีความหมาย พวกเขาจะพบว่า ชีวิตของตนถูกทําลายจนหมดสิ้น พวกเขาไม่ได้ถูกไล่ออกไป แต่พวกเขาแยกตัวเองออกไปต่างหาก

ภัยพิบัติเฉพาะคนดังกล่าว บางทีก็มีบรรยายในพระวรสารว่า เป็นเหมือนการอยู่ในความมืดภายนอก หรือเหมือนถูกโยนลงไปในกองไฟในเกเฮนนา (Gehenna) เกเฮนนาเป็นชื่อของหุบเขานอกเมืองเยรูซาเลม หลายศตวรรษก่อนสมัยพระเยซู หุบเขาเกเฮนนาเป็นที่ที่มีการฆ่าเด็กถวายบูชาเทพเจ้า จึงถือกันว่าเป็นสถานที่ชั่วช้ามีมลทินที่สุด และกลายเป็นกองขยะสาธารณะของเมืองเยรูซาเลม ของเน่าเสียทุกชนิดที่ถูกทิ้งลงไปก็ถูกหนอนรุมกิน และมีไฟลุกกรุ่นอยู่ตลอดเวลาเหมือนกับกองขยะทั่วไป หนอนและไฟเป็นตัวทําลายจนถึงสุดท้าย สิ่งที่น่ากลัวที่สุดก็คงจะเป็นการถูกโยนลงไปในเกเฮนนาให้หนอนและไฟช่วยกันรุมทําลายให้สิ้นซาก ทั้งคนและซากสิ่งของในเกเฮนนาตายหรือสลายไป คงมีแต่หนอนและไฟที่ทําหน้าที่ต่อไปเรื่อยอย่างไม่มีจบสิ้น และนี่คือจุดกําเนิดภาพพจน์ "นรก" ตามธรรมเนียมของศาสนายิวและศาสนาคริสต์ (เนื่องจากอิทธิพลของปรัชญากรีก ซึ่งถือว่าจิตหรือวิญญาณมนุษย์ไม่รู้ตาย คริสต์ศาสนิกชนส่วนหนึ่งจึงเข้าใจว่าเกเฮนนาหรือ "นรก" เป็นที่ทรมานตลอดไปสําหรับวิญญาณที่ไร้ร่างกาย)

เกเฮนนาเป็นภาพพจน์ของความตายและความพินาศ ตรงข้ามกับชีวิต หากพระเยซูเคยใช้ภาพพจน์นี้ ก็คงใช้ในทํานองนี้คือ "อย่ากลัวผู้ที่ฆ่าได้แต่กาย แต่ไม่อาจฆ่าจิตของท่านได้ แต่จงกลัวผู้ที่ทําลายทั้งกายและจิต

ของท่านในเกเฮนนา" (มธ.๑๐,๒๘) การทําลายจิตของคนก็คือทําลายความเป็นคน หรือสิ่งที่หนังสือวิวรณ์เรียกว่าความตายครั้งที่สอง (วิวรณ์ ๒,๑๑; ๒๐,๖; ๒๐,๑๔; ๒๑,๘) ในความหมายเช่นนี้ หลายคนก็ต้องถือว่าตายไปแล้ว "ปล่อยให้คนตายฝังคนตายเองเถิด" (มธ.๘,๒๒) อันได้แก่คนที่ไม่ยอมรับข่าวดีของพระเยซู แต่เกาะยึดอยู่กับวิถีชีวิตและค่านิยมเดิมของตน จนในที่สุดถูกมันทำลายทั้งกายและจิตมีน้อยคนที่มองเห็นทางที่พระเยซูสอน ซึ่งเป็นทางที่นำไปสู่ชีวิต ทางสายนี้มองเห็นได้ยาก เปรียบเสมือนประตูแคบ หรือทางรก (ดู มธ.๗,๑๓-๑๔) คนส่วนมากเลือกวิธีต่าง ๆ ที่เห็นชัดเจน หรือเห็นว่าง่ายในอันที่จะแก้ไขสถานการณ์ เช่นวิธีของพวกต่างๆ ในสมัยนั้น (ซัดดูสี ซีลอท ฯลฯ) แต่แล้ววิธีเหล่านั้นกลับเป็นทางที่นำไปสู่ความพ่ายแพ้และหายนะของชาติยิว

การที่พระเยซูเร่งงานประกาศอาณาจักรพระเจ้า ไม่ใช่เพราะเห็นแก่คนที่ทําตัวสมกับภัยพิบัติเฉพาะตัวเท่านั้น พระเยซูเป็นห่วงประชาชนทุกคน โดยเฉพาะอย่างยิ่งชาวบ้านธรรมดาที่ไม่รู้เรื่องอะไร ในสถานการณ์ทางการเมืองและสังคมในขณะนั้น ถ้าภัยพิบัติเกิดขึ้น ทุกคนจะต้องทนทุกข์ ทั้งคนดีและคนผิด พระเยซูแนะนําว่าถ้าเกิดเรื่องก็ให้วิ่งหนีขึ้นเขาเพื่อเอาชีวิตรอด (มก.๑๓,๑๔-๒๐) ความรีบด่วนสูงสุดในขณะนั้นก็คือ ป้องกันไม่ให้เกิดหายนะ โดยเร่งเร้าให้ทุกคนเปลี่ยนชีวิตหันไปสู่อาณาจักรพระเจ้า

ดังที่เรารู้จากประวัติศาสตร์ว่า ในความเป็นจริง ภัยพิบัติได้เกิดขึ้น ก่อนที่อาณาจักรพระเจ้าจะมาถึง ในปี ค.ศ.๗๐ กองทัพโรมันทําลายเมืองเยรูซาเลมและพระวิหารของชาวยิว ในปี ค.ศ.๑๓๕ ชาติยิวถูกทําลายอย่างสิ้นซาก ชาวยิวจํานวนมากถูกฆ่าตายอย่างทารุณนองเลือด ส่วนที่เหลือก็ถูกไล่ออกจากดินแดนปาเลสไตน์จนหมด

6. ภารกิจของพระเยซูล้มเหลว?

พระเยซูคาดไว้ไม่มีผิด ภารกิจของพระองค์ล้มเหลว หรือถ้าจะพูดให้ถูกต้องกว่านั้น ต้องพูดว่าประชาชนชาวยิวล้มเหลว ที่ได้ปล่อยให้โอกาสอันสําคัญยิ่งผ่านพ้นไป โดยไม่ได้ทําอะไรเพื่อแก้สถานการณ์ แต่ถึงอย่างไรก็ตาม มันก็ยังไม่ใช่จุดจบ ยังจะมีโอกาสอีก เพราะว่า ในที่สุดแล้วอาณาจักรพระเจ้าจะต้องมาถึง พระเจ้าต้องมีชัยชนะ คริสตชนรุ่นหลังพยายามเอาการประกาศและคําสอนของพระเยซู ไปดัดแปลงเข้ากับสถานการณ์ใหม่ของตน

สารของพระเยซูก็เป็นเหมือนสารของประกาศกสมัยก่อนๆ คือเป็นสารที่เจาะจงสําหรับสมัยของตนหรือสถานการณ์ในเวลานั้น แต่อย่างไรก็ตาม สารนั้นเป็นเรื่องเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างพระกับมนุษย์ ซึ่งเป็นเรื่องพื้นฐานและเป็นความจริง สารนั้นจึงสามารถถ่ายทอดและแปลความหมายให้เข้ากับสมัยอื่น หรือสถานการณ์อื่นได้ หลังจากที่ภัยพิบัติได้เกิดแก่ชาติยิวแล้ว สารของพระเยซูก็ถูกนําไปปรับเข้ากับสังคมอื่นๆ และนี่ก็คือจุดประสงค์ของผู้เขียนพระวรสาร แต่เพื่อจะเข้าใจว่าพระเยซูพูดอะไร ทําอะไร มีความหมายอะไรสําหรับคนที่อยู่รอบข้าง (ก่อนที่จะมีศาสนาคริสต์เกิดขึ้น) เราจําเป็นต้องแยกแยะว่าในพระวรสาร อะไรเป็นเรื่องของสถานการณ์สมัยพระเยซู อะไรเป็นสิ่งที่ถูกปรับแปลงให้เข้ากับสถานการณ์สมัยหลัง

คำถาม
1.อาณาจักรพระเจ้าจะมาถึงได้อย่างไร?
2.ทำไมพระเยซูจึงรีบเร่งในการประกาศอาณาจักรพระเจ้า?
3.ท่านเข้าใจเรื่องนรกอย่างไร?
4.ภารกิจของพระเยซูล้มเหลวหรือไม่?

1. โลกคือสิ่งฟุ้งเฟ้อ

        ในสมัยโบราณ มีนักตรรกวิทยาผู้หนึ่ง นามว่า อารีสติปป์ คราวหนึ่งขณะกำลังโดยสารอยู่ในทะเล เรือเกิดอับปางลง เขาเอาตัวรอดขึ้นฝั่งได้ แต่เสียข้าวของจนสิ้นเนื้อประดาตัว เมื่อชาวบ้านแถบนั้น ทราบว่าเขามีความรู้และชื่อเสียงโด่งดัง จึงช่วยกันจัดหาข้าวของต่างๆ มาทดแทนให้เขาจนครบถ้วนจากที่นี้ เขาเขียนจดหมายถึงพวกเพื่อน ๆ ที่บ้านเกิดของเขาว่า: ขอให้ท่านทั้งหลายเอาอย่างข้าพเจ้า คือ ให้ใฝ่ใจหาเฉพาะทรัพย์อันที่ แม้เรืออับปาง ก็ไม่เสียหาย คำสอนอันเดียวกันนี้เอง พ่อแม่ญาติพี่น้อง และมิตรสหายของเรา ผู้ที่ขณะนี้บรรลุถึงนิรันดรภาพแล้ว นำมาเตือนใจเรา ท่านบอกให้เราใฝ่ใจแสวงหาในชีวิตปัจจุบันนี้ เฉพาะแต่ทรัพย์สมบัติชนิดที่เมื่อตายไปแล้วจะไม่สูญหาย วันตายเรียกว่า วันเสียหาย (ฉธบ.  32, 35) เพราะว่าในวันนั้น สมบัติแห่งโลกนี้ยศฐาบรรดาศักดิ์ โภคทรัพย์ ความสนุกสุขสบาย ทุกสิ่งเหล่านี้จะสูญสิ้นไป ฉะนั้นนักบุญอัมโบรส จึงว่า “สมบัติเหล่านั้น จะเรียกว่าเป็นสมบัติของเราไม่ได้ในเมื่อมันเป็นสิ่งที่เราจะนำติดตัวไปยังโลกหน้าไม่ได้ มีแต่ฤทธิ์กุศลเท่านั้น ที่จะตามเราไปยังชีวิตหน้า” ⁽¹⁾

        พระเยซูคริสต์ทรงสอนว่า “จะประโยชน์อะไร แม้จะได้ทั้งโลกจักรวาล” (มจ. 16, 26) หากเมื่อตาย เราเสียวิญญาณ เราก็เสียหมดทุกสิ่ง? อา! คติพจน์อันสำคัญนี้ได้บันดาลให้หนุ่มสาวกี่คนแล้ว ไปขังตัวอยู่ในพระอาราม! ได้ดลบันดาลให้ฤษีกี่องค์แล้ว ไปตั้งอาศรมอยู่ในป่า? ได้เร้าให้มาร์ตีร์กี่องค์แล้วพลีชีพเพื่อพระเยซูคริสต์! คติพจน์อันนี้เอง ที่นักบุญอิกญาซีโอแห่งโลโยลา ได้นำมาใช้ชักจูงวิญญาณมากหลายไป้เข้ามาหาพระเป็นเจ้า เฉพาะอย่างยิ่งวิญญาณอันงามของนักบุญฟรันซีส เซเวีย์ ผู้ที่ขณะนั้นอยู่ที่กรุงปารีสกำลังฝักใฝ่อยู่ทางโลก “ฟรันซีสเอ๋ย นักบุญเอ่ยขึ้นในวันหนึ่ง โลกน่ะ มันทรยศนะ สัญญาแล้วไม่ถือตามเอาเถอะ แม้ว่าโลกจะถือตามสัญญาที่ให้ไว้แก่ท่าน มันก็ไม่อาจทำความอิ่มใจท่านได้ เอ้า! สมมุติว่าดลกทำความอิ่มใจแก่ท่านได้ ก็ความสุขที่มันจะให้ จะคงอยู่ช้านานแค่ไหน? จะยืนยงเกินกว่าชีวิตของท่านไปได้หรือ? และที่สุดเมื่อไปสู่นิรันดรภาพ ท่านจะนำอะไรติดตัวไปเล่า? มีเศรษฐีคนไดบ้าง ที่นำเงินติดตัวไปสักบาทหนึ่ง หรือคนไช้สักคนหนึ่งไปด้วยเพื่อความสะดวกสบายของตน? มีกษัตริย์องค์ไหนบ้าง ได้นำกำมะหยี่แม้เพียงเส้นหนึ่งติดตัวไป เพื่อแสดงราชศักดิ์ของตน?” เพราะได้ฟังคำตักเตือนดังนี้ ฟรันซีสจึงได้สละละโลก เข้าคณะของนักบุญอิกญาซีโอ แล้วจึงได้กลายเป็นนักบุญ

        “ความฟุ้งเฟ้อแห่งความฟุ้งเฟ้อ” (ปญจ. 12, 8) กษัตริย์ ซาโลมอนตรัสเรียกสมบัติพัสถานของโลกไว้ดังนี้ หลังแต่ท่านได้ปล่อยตัวหาความสนุกสุขสบายทุกอย่างทุกประการอันมีอยู่บนพื้นแผ่นดิน ดั่งที่ท่านเองได้สารภาพไว้ (ปญจ. 2, 10) ธิดาแห่งจักรพรรดโรดอลโฟ ที่ 2 ภคินี มาร์คารีตาแห่งนักบุญอันนา คณะการ์เมไลต์ไม่สวมรองเท้า ได้กล่าวว่า “เมื่อถึงเวลาตาย การได้เป็นพระเจ้าแผ่นดิน จะเป็นประโยชน์อะไร” แปลกแท้! เมื่อคิดถึงเรี่องความรอดตลอดนิรันดร แม้พวกนักบุญก็ตัวสั่น ตัวอย่างคุณพ่อเปาโล เซเญรี ตัวสั่น ถามพระสงฆ์ผู้ฟังแก้บาป อย่างตกอกตกใจว่า “ว่าอย่างไร คุณพ่อ ฉันจะเอาตัวรอดไหม?” นักบุญอันเดรอา อาแวลลีโน ก็ตัวสั่น ร้องไห้ฟูมฟาย พูดว่า “ใครจะไปรู้ ฉันจะเอาตัวรอดได้หรือไม่?” ความคิดอย่างเดียวนี้ ทรมารนนักบุญหลุยส์ แบร์ตรันโดจนเวลากลางคืน ท่านตกใจ กระโดดลุกขึ้นจากเตียง ร้องว่า “ใครจะไปรู้ บางทีฉันจะตกนรก!” ก็ไฉนคนบาป ซึ่งดำรงชีพอยู่ในฐานะที่ควรจะต้องไปนรกแท้ ๆ เขาจึงนอนตาหลับ จึงคุยสนุก จึงหัวเราะเล่นได้หนอ?

        ข้อเตือนใจและคำภาวนา

        อา! พระเยซู พระมหาไถ่ของข้าพเจ้า ขอขอบพระคุณที่ได้ทรงโปรดให้ข้าพเจ้ารู้จักความบ้า และความผิดที่ข้าพเจ้าได้หันหลังให้แก่พระองค์ พระเป็นเจ้าผู้ได้ทรงพลีพระโลหิตและพระชนม์ชีพเพื่อข้าพเจ้า เป็นความจริงไม่ควรเลยที่ข้าพเจ้าจะกระทำกับพระองค์ดังนี้! โอ้! หากความตายจะมาหาข้าพเจ้าในเวลานี้ ข้าพเจ้าจะมีอะไรติดตัว นอกจากบาป และความร้อนใจ ซึ่งมีแต่จะทำให้ข้าพเจ้าตายด้วยความกระวนกระวายเป็นที่สุดเท่านั้น พระมหาไถ่เจ้าข้า ข้าพเจ้าขอสารภาพว่าได้กระทำผิด ได้พลาดพลั้ง ได้สละละพระองค์ องค์คุณงามความดีที่ล้นพ้น เพราะเห็นแก่ความสนุกสารเลวของโลก ข้าพเจ้าเป็นทุกข์เสียใจจริง ๆ แล้ว! ทรงพระกรุณาเห็นแก่ความปวดร้าว ซึ่งได้ปลิดพระชนม์ชีพของพระองค์บนไม้กางเขนและโปรดให้ดวงใจของข้าพเจ้าปวดร้าวไป เพราะได้กระทำบาปจนข้าพเจ้าต้องร้องไห้ตลอดทั้งชีวิตที่ยังเหลืออยู่นี้เถิด พระเจ้าข้า พระเยซูเจ้าข้าอภัยโทษแก่ข้าพเจ้าเถิด พระเจ้าข้า ข้าพเจ้าสัญญาว่า จะไม่กระทำเคืองพระทัยต่อไป แต่จะรักพระองค์เสมอเป็นนิตย์ ข้าพเจ้าไม่สมควรให้พระองค์ทรงรักข้าพเจ้าเพราะในครั้งก่อนข้าพเจ้าได้ประมาทความรักของพระองค์ ถึงกระนั้น พระองค์ตรัสว่า พระองค์ทรงรักผู้ที่รักพระองค์ (สภษ. 8, 17) บัดนี้ข้าพเจ้ารักพระองค์ฉะนั้นโปรดรักข้าพเจ้าด้วยเถิด พระเจ้าข้า ข้าพเจ้าไม่ยอมปล่อยตนให้อยู่ในฐานะเป็นศัตรูของพระองค์ต่อไปแล้ว ข้าพเจ้าสบะละยศศักดิ์ และความสนุกสบายทั้งสิ้น ของโลก ต้องการแต่ให้พระองค์ทรงรักข้าพเจ้าอย่างเดียวเท่านั้น ข้าแต่พระผู้เป็นเจ้า เดชะความรักของพระองค์ต่อพระเยซูคริสต์ โปรดสดังฟังคำวิงวอนของข้าพเจ้าเถิด พระเยซูเจ้าเองก็กำลังทรงวิงวอนขอพระองค์อย่าทรงขับไล่ข้าพเจ้าออกจากดวงพระหฤทัยของพระองค์ ข้าพเจ้าขอถวายตัวข้าพเจ้าทั้งหมดแด่พระองค์ ขอถวายชีวิต ความยินดี ความรู้สึกต่าง ๆ วิญญาณ ร่างกาย เจตนา และอิสระภาพของข้าพเจ้าแด่พระองค์ ทรงพระกรุณา โปรดรับไว้เถิด พระเจ้าข้า โปรดอย่าทรงผลักไสข้าพเจ้า ดังที่สมจะได้รับเลย เพราะข้าพเจ้าได้เคยผลักไสมิตรภาพของพระองค์มาเป็นหลายครั้งหลายหนนั้น พระเจ้าข้า ⁽²⁾

        พระนางพรหมจาริณีผู้ศักดิ์สิทธิ์ พระแม่มารีอา เจ้าข้า โปรดวิงวอนพระเยซูเพื่อข้าพเจ้า ข้าพเจ้าวางใจในคำเสนอวิงวอนของท่านเสมอ

2. โลกหลอกลวง

        อยากรู้ว่า อะไรเป็นทรัพย์แท้ เราต้องชั่งดูตามตาชั่งของพระเป็นเจ้า และไม่ใช่ตามตาชั่งของโลก ซึ่งหลอกลวง คดโกง ⁽³⁾ ทรัพย์ของโลกเป็นของเลวเหลือเกิน มันไม่อิ่มใจเรา ทั้งหมดสิ้นไปรวดเร็ว “วันของข้าพเจ้าล่วงไปเร็วกว่านักวิ่ง มันผ่านไปเหมือนกับเรือ” (โยบ. 9, 25) วันเวลาแห่งชีวิตของเรา พร้อมทั้งความสนุกสุขสบายทั้งสิ้นของโลก ล่วงไป วิ่งหนีไปและที่สุดก็เหลืออะไร? มันผ่านไปเช่นเดียวกับเรือ เมื่อเรือผ่านไป มันไม่ทิ้งอะไรไว้เลย แม้แต่ร่องรอย (ปชญ. 5, 10) โปรดภามดูพวกเศรษฐี พวกนักปราชญ์ พวกเจ้านาย ซึ่งขณะนี้อยู่ในนิรันดรภาพแล้วว่า: บัดนี้ เข้ามีความหรูหรา ความสนุกสบาย ความสง่าราศีอย่างที่เคยมีในโลกหรือไม่? เขาทุกคนจะตอบว่า: ไม่มี ไม่มีเลย นักบุญเอากูสติน อุทานว่า “มนุษย์เอ๋ย เจ้ามัวมองดูเจ้านายผู้นั้น ในแง่ที่ว่า เขามีข้าวของอะไรบ้างในโลก ขอให้เจ้ามองดูในแง่ที่ว่า เขาจะนำอะไรติดตัวเข้าไปบ้างซิ” ⁽⁴⁾ ในเมื่อเขาจะตายไป นอกจากศพอันเน่าเหม็น และเสื้อชิ้นหนึ่ง ซึ่งจะพลอยผุเปื่อยไปพร้อมกับศพ

        เมื่อเจ้านายในโลกนี้ตายไป ชั้นแรกในชั่วเวลาไม่นานนัก จะมีการโจษจันถึงเขาบ้าง แต่แล้วแม้ความทรงจำถึงเขาก็จะหมดสิ้นไป ⁽⁵⁾ อนิจจา! เมื่อคนเหล่านี้ไปนรกเขาจะทำอะไร? จะพูดว่าอะไร? เขาจะร้องไห้ จะพูดว่า “ความหรูหราโอ่อ่า ความมั่งมีของเรานั้น เป็นประโยชน์อะไร ในเมื่อในบัดนี้มันผ่านพ้นไปเหมือนกับเงา” (ปชญ. 5, 8) เหลืออยู่แต่ เราจะต้องโทษ ต้องร้องไห้ และต้องเสียใจตลอดทั้งนิรันดรภาพ”

        พวกลูกแห่งโลกนี้ ฉลาดกว่าพวกลูกแห่งความสว่า (ลก. 16, 8) ไม่น่าแปลกใจหรือ! ชาวโลกช่างเฉลียวฉลาดในเรื่องของโลกนี้จริงหนอ? ความเหน็ดเหนื่อยชนิดไหนเขาจะไม่สู้ ในเมื่อต้องการจะได้รับตำแหน่งหน้าที่อันนั้นข้าวของสิ่งนั้น? ความลำบากชนิดใหน เขาจะไม่ยอมทน เพื่อจะรักษาสุขภาพในร่างกายของเขา? เขาเลือกเฟ้นเอาวิธีที่แน่ที่สุด หมอที่เยี่ยมกว่าหมด ยาขนานวิเศษกว่าหมด อากาศที่บริสุทธิ์ที่สุด แต่สำหรับวิญญาณเล่า เขาไม่เอาใจใส่เสียเลย! แต่ถึงกระนั้น มันก็เป็นการแน่ว่า สุขภาพ ตำแหน่งหน้าที่ ข้าวของจะต้องหมดสิ้นไปในวันหนึ่ง แต่ว่า วิญญาณ นิรันดรภาพ ไม่มีวันจบสิ้น นักบุญเอากุสตินบอกว่า “ขอให้สังเกตดูเถิด คนเรายอมสู้ทรความยากลำบากเพียงไรสำหรับจะได้ของที่เขารัก ในทางไม่ถูกต้อง” ⁽⁶⁾ มีอะไรหรือ ที่คนจองเวร คนขโมยคนชั่ว จะไม่ยอมรับทน เพื่อสำเร็จผลตามความตั้งใจชั่วของเขา? แล้วสำหรับวิญญาณเล่าเขาไม่ทนอะไรสักนิด! อนิจจา! เมื่อเทียบในคราวตาย จะสาดแสงเมื่อความจริงจะปรากฏเด่นชัด เมื่อนั้นแหละ คนใจโลกจะรู้ จะรับว่า ตนเป็นคนบ้าเมื่อนั้นแหละ เขาต่างจะร้องว่า “โอ! หากฉันจะได้สละละทุกสิ่ง และจะได้บำเพ็ญตนเป็นนักบุญ ละก็...”

        พระสันตะปาปา เลโอที่ 11 เมื่อจวนจะสิ้นพระชนม์มีพระดำรัสว่า “หากว่าเราจะได้เป็นตนเฝ้าประตูพระอารามของเรา ก็คงจะดีเสียกว่าได้เป็นพระสันตะปาปาเป็นไหน ๆ พระสันตะปาปา โฮนอรีโอที่ 3 ก็เหมือนกัน ก่อนจะเสด็จดับขันธ์มีพระวาจาว่า “หากเรานี้ได้คงอยู่ในครัวอารามของเรา เป็นคนล้างถ้วยล้างชามก็ยังจะดีกว่าที่เป็นอยู่ในบัดนี้” ฟีลิปที่ 2 พระเจ้ากรุงเสปญ เมื่อจะสิ้นพระชนม์ได้ทรงเรียกโอรสเข้ามา ถอดฉลองพระองค์ออก ชี้ทรวงอกที่มีหนอนกำลังไชตรัสว่า “เจ้าชาย เห็นไหม? คนเราตายกันอย่างไร? ความยิ่งใหญ่ของโลกนี้จบสิ้นลงอย่างไร?” และทรงอุทานว่า “เสียดายแท้ ๆ ที่ข้ามิได้เป็นภราดาในคณะใดคณะหนึ่ง แทนจะเป็นในหลวง!” อันดับนั้น ทรงรับสั่งให้เอาเชือกและกางเขนมาผูกไว้ที่พระศอ ครั้นได้ทรงเตรียมทุกสิ่งพร้อมสรรพสำหรับจะตายแล้ว ก็มีพระราชดำรัสเสริมว่า “ลูกเอ๋ย พ่อใคร่ให้เจ้าอยู่ในขณะนี้ เจ้าจะได้เห็นว่าโลกในวาระสุดท้ายนั้น มันเป็นอย่างไร แม้สำหรับตัวพระราชาความตายของพระราชานั้น มันก็เหมือนกับความตายของคนที่จนที่สุดในโลกนั่นเอง พูดสั้นๆ ใครได้ดำรงชีพดีกว่ากัน คนนั้นแหละจะได้อยู่ใกล้ชิดพระเป็นเจ้ามากกว่ากัน” พระโอรสผู้นี้ ภายหลังได้เสวยราชย์ทรงพระนามว่า พระเจ้าฟีลิปที่ 3 ทรงสิ้นพระชนม์ขณะยังทรงหนุ่มแน่น มีพระสิริพรรษาเพียง 43 คราวนั้นพระองค์ตรัสว่า “ไพร่ฟ้าข้าแผ่นดินทั้งหลาย ในสุนทรพจน์งานศพของข้าพเจ้า ท่านทั้งหลายอย่ากลัวถึงสิ่งใดนอกจากสิ่งที่ท่านกำลังแลเห็นอยู่นี้ ขอให้ท่านพูดว่าเมื่อถึงคราวตาย การเป็นในหลวง ไม่มีประโยชน์อะไร มีแต่จะทำให้รู้สึกลำบากมากขึ้น เพราะที่ได้เป็นในหลวงเท่านั้น” แล้วพระองค์อุทานต่อว่า “โอ้! หากข้าพเจ้ามิได้เป็นในหลวงหากข้าพเจ้าได้ดำรงชีพอยู่ในป่า ปรนนิบัติพระเป็นเจ้าแล้วปานนี้ข้าพเจ้าจะไปอยู่เฉพาะพระที่นั่งของพระเป็นเจ้า ด้วยมีความหวังมากกว่านี้ และจะไม่อยู่ในภัยจะตกนรกดังเช่นเป็นอยู่ในบัดนี้!”

        ก็เมื่อถึงคราวจะตาย ความปรารถนาดีดังเช่นที่กล่าวมานี้ จะเป็นประโยชน์อะไรนอกจากจะเพิ่มโทษ เพิ่มความเสียใจแก่บุคคลที่มิได้รักพระเป็นเจ้าขณะมีชีวิตอยู่ในโลก? ฉะนั้นนักบุญเทเรซา จึงกล่าวว่า : จงอย่านับถือข้าวของที่จะสิ้นสุดลงพร้อมกับชีวิตเลย ความสุขแท้อยูที่การครองชีพขนิดที่จะไม่ต้องกลัวความตาย นั่นเอง เพราะฉะนั้น หากชาวเราประสงค์จะรู้จักราคาแท้แห่งทรัพย์สมบัติในโลกนี้ก็จงพิจารณาดูมันบนที่นอนเวลาจะตายเถิดและให้พูดว่า: ยศศักดิ์ ความสนุกสุขสบาย ทรัพย์สมบัติจะจบสิ้นในวันหนึ่ง ชาวเราจึงต้องเอาใจใส่ในการบำเพ็ญตนเป็นนักบุญ ในการเป็นผู้มั่งมีด้วยเฉพาะทรัพย์สมบัติชนิดที่จะตามเราไปและจะทำให้เราเป็นสุขใจตลอดทั้งนิรันดรภาพนั้นแล

        ข้อเตือนใจและคำภาวนา

        อา! พระมหาไถ่เจ้าข้า พระองค์ได้ทรงรับทนทุกข์ทรมาน และความอับอายเหลือประมาณ เพราะทรงรักข้าพเจ้า ส่วนข้าพเจ้ากลับไปรักความสนุกสุขสบาย และควันของแผ่นดิน จนได้บังอาจเหยียบย่ำพระหรรษทานของพระองค์ก็หลายครั้ง แม้ในขณะที่ข้าพเจ้ากำลังหมิ่นประมาทพระองค์ดังนั้น พระองค์ก็มิได้ทรงยับยั้งการเสด็จมาหาข้าพเจ้า แต่ในบัดนี้ พระเยซูเจ้าข้า ข้าพเจ้ากำลังตามหาและกำลังรักพระองค์ด้วยสิ้นสุดจิตใจ ข้าพเจ้าจึงมิต้องกลัวพระองค์จะทรงขับไล่ข้าพเจ้าเสียใจ เพราะการที่ได้ทำเคืองพระทัย ยิ่งกว่าเพราะความเสียหายอย่างอื่นใดทั้งสิ้น โอ้ พระผู้เป็นเจ้าแห่งวิญญาณของข้าพเจ้า แต่บัดนี้สืบไป ข้าพเจ้าจะไม่ยอมกระทำความเจ็บช้ำน้ำใจของพระองค์อีกเบย แม้ในข้าเล็กน้อย โปรดแจ้งให้ข้าพเจ้าทราบเถิดว่า พระองค์ไม่ทรงพอพระทัยสิ่งใด และข้าพเจ้าจะไม่ทำสิ่งนั้นเป็นอันขาด แม้จะได้ผลประโยชน์ฝ่ายโลกนี้เพียงไรก็ตาม และโปรดแจ้งให้ข้าพเจ้าทราบเถิดว่าพระองค์ทรงพอพระทัยสิ่งใด ข้าพเจ้ายินดีรับทำทุกประการ พระเจ้าข้า ข้าแต่พระสวามี ข้าพเจ้าตั้งใจรักพระองค์จริง ๆ ข้าพเจ้ายินดีรับความเจ็บปวดและกางเขนทุกชนิดจากพระหัตถ์ของพระองค์ ขอทรงโปรดแต่ให้ข้าพเจ้ามีความเสียสละเท่าที่ต้องการนั้นด้วยเถิด พระเจ้าข้า ณ โลกนี้ ขอพระองค์โปรดเผาข้าพเจ้า โปรดเฉือนข้าพเจ้าเถิด โปรดลงโทษข้าพเจ้าในชีวิตนี้ เพื่อข้าเจ้าจะได้รักพระองค์ตลอดนิรันดรภาพ ในชีวิตหน้า พระเจ้าข้า

        พระแม่มารีอาเจ้าข้า ขอมอบตัวข้าพเจ้าไว้กับท่าน โปรดอย่าหยุด วิงวอนพระเยซู เพื่อข้าพเจ้าเลย

3. มาคิดถึงสวรรค์กันเถิด!

        “วันเวลามันสั้น... ผู้ที่ใช้ของของโลกนี้ จงทำตนเหมือนไม่ใช่มัน เพราะว่าภาพแห่งโลกนี้ผ่านพ้นไป” (1 คร. 7, 29-31) ชีวิตของเราในโลกนี้เป็นอะไรถ้ามิใช่เป็นละครที่ล่วงไปและจบสิ้นโดยรวดเร็ว “ภาพของโลกนี้ผ่านพ้นไป” ภาพคือละคร การเล่นละคร คุณพ่อ กอร์เนลีโอ อา ลาปีเด อธิบายว่า: โลกเรานี้เป็นเหมือนโรงละคร คนยุคหนึ่งล่วงไป คนอีกยุคหนึ่งเข้ามาแทน ผู้ที่ได้เป็นในหลวง จะไม่นำราชกุธภัณฑ์ (เคื่องหมายแสดงความเป็นพระราชา) ติดตัวไปด้วยหรอก ช่วยบอกข้าทีซิ ที่ดินเอ๋ย บ้านเรือนเอ๋ย เจ้าทีเจ้าของกี่คนแล้ว?” ⁽⁷⁾ เมื่อจบบทละครคนที่เล่นเป็นในหลวง จะไม่เป็นในหลวงต่อไป คนที่เล่นเป็นนายจะไม่เป็นนายต่อไปในขณะนี้ ท่านมีที่ดิน ท่านมีตึกรามงาม ๆ แต่เมื่อความตายจะมาถึง มันจะตกเป็นของคนอื่น

        ครั้นวาระแห่งความตายจะมาถึง ก็จะทำให้ลืมความเป็นเจ้าใหญ่นายโตยศศักดิ์และความโอ่อ่าหรูหราของโลกทั้งสิ้น หนังสือปัญญาจารย์กล่าวว่า “ความร้ายในหนึ่งชั่วโมง จะทำให้ลืมความสนุกอันมหึมา” (บสร. 11, 29) วันหนึ่งกาซีมีร์พระเจ้ากรุงโปแลนด์ ทรงนั่งโต๊ะเสวยพระกระยาหารพร้อมกับบรรดาขุนนางขณะทรงหยิบจอกขึ้นจะดื่ม ก็มีอันเป็น ทรงวายปราณไป เป็นอันว่าละครของกาซีมีร์ลาโรงไปแล้วดังนี้ จักรพรรดิแชลโซ เพิ่งได้รับเลือกตั้งได้เจ็ดวัน แล้วก็ได้ฆ่าตัวตาย ละครของแชลโซจบลงดังนี้ ลาดีสเลาส์ พระเจ้ากรุงโบเฮเมีย หนุ่ม 18 พรรษา กำลังคอยเจ้าสาวธิดาของพระเจ้ากรุงฝรั่งเศสและกำลังจัดงานอภิเษกสมรสอย่างมโหฬาร เช้าวันหนึ่งทรงรู้สึกเจ็บปวดเหลือทน แล้วก็เสด็จดับขันธ์ไปเขาเร่งใช้ม้าไปแจ้งข่าวให้เจ้าสาวเสด็จกลับประเทศฝรั่งเศสเสีย เพราะละครของพระเจ้าลาดีสเลาส์ ลาโรงเสียแล้ว ความคิดถึงความฟ้งแห่งโลกนี้นั้นเองได้ทำให้นักบุญฟรันซีส บอร์ซีอา กลายเป็นนักบุญดังที่เล่าได้เล่ามาแล้ว ทั้งนี้เพราะท่านได้แลเห็นพระนางเจ้า อีซาแบลลา สิ้นพระชนม์ ขณะกำลังรุ่งโรจน์และสาวสด ท่านจึงได้ตัดใจถวายตัวแด่พระเป็นเจ้าอย่างเด็ดขาด พูดกับตนเองว่า “ความมโหฬาร และมงกุฎของโลก มันลงเอยด้วยอาการเช่นนี้เอง! ฉะนั้นแต่วันนี้ไป ฉันตกลงใจจะปรนนิบัติแต่เฉพาะนายผู้ที่จะไม่ตายจากฉันไปได้”

        ชาวเราทั้งหลาย  จงอุตส่าห์ครองชีพอย่างที่เมื่อถึงคราวจะตาย  จะไม่ถูกพระวรสารตำหนิว่า “เจ้าคนบ้า คืนนี้เอง เขาจะมาทวงวิญญาณของเจ้า และข้าวของที่เจ้าจัดหาไว้นั้นจะเป็นของใคร” (ลก. 12, 20) นักบุญลูกาลงท้ายว่า “จะเป็นดังนี้แหละ คนที่สะสมทรัพย์สมบัติไว้เพื่อตน และไม่ทำให้ตนมั่งมีเฉพาะพระพักตร์ของพระเป็นเจ้า” ท่านยังเสริมอีกว่า “จงทำตนให้เป็นผู้มั่งมี ไม่ใช่ด้วยทรัพย์สมบัติฝ่ายโลกนี้ แต่ด้วยพระเป็นเจ้า ด้วยฤทธิ์กุศล ด้วยบุญกุศลอันเป็นสมบัติ ซึ่งจะดำรงอยู่กับตัวท่านตลอดนิรันดรในสวรรค์นั้นเถิด” (ลก. 12, 33) ฉะนั้น ชาวเราจงพยายามหาแต่ทรัพย์อันแท้ คือ ความรักต่อพระเป็นเจ้าเถิด นักบุญเอากุสตินสอนว่า “เศรษฐีจะมีอะไร หากไม่มีความรัก? ส่วนคนจน หากมีความรัก เขาขัดสนอะไรเล่า?” ⁽⁸⁾ คนมั่งมี ผู้มีทรัพย์มากมาย แต่ไม่มีพระเป็นเจ้า ก็เป็นผู้มั่งมีด้วยทุกสิ่ง ก็ใครเล่าเป็นผู้มีพระเป็นเจ้า? ผู้ที่รักพระองค์นั้นแหละ “ผู้ใดดำรงอยู่ในความรัก ผู้นั้นดำรงอยู่ในพระเป็นเจ้า และพระเป็นเจ้าทรงดำรงอยู่ในผู้นั้น”     (1 ยน. 4, 16)

        ข้อเตือนใจและคำภาวนา

        อา! พระผู้เป็นเจ้าของข้าพเจ้า ข้าพเจ้าไม่ยอมให้ปีศาจเป็นเจ้าของวิญญาณข้าพเจ้าต่อไปแล้ว ข้าพเจ้าต้องการให้พระองค์ผู้เดียวเท่านั้นเป็นเจ้าและผู้ปกครอง พระเจ้าข้า ข้าพเจ้ายอมสละทุกสิ่งเพื่อจะได้มาเฉพาะพระหรรษทานและถือว่า พระหรรษทานของพระองค์ มีค่ามากกว่า มงกุฎพันอัน หรืออาณาจักรพันอาณาจักร ข้าพเจ้าจะต้องไปรักใคร นอกจากรักพระองค์ องค์ความน่ารักหาที่เปรียบมิได้ องค์ความดีอันปราศจากขอบเขต องค์ความงามวิไล องค์ความใจดี และองค์ความรักอันหาขอบเขตมิได้? ครั้งก่อน ข้าพเจ้าได้ละทิ้งพระองค์ เพราะเห็นแก่สัตว์โลก การกระทำอันนี้ทิ่มแทงและจะทิ่มแทงดวงใจของข้าพเจ้าเสมอ เพราะได้ทำขัดเคืองพระทัยดีของพระองค์ซึ่งได้ทรงรักข้าพเจ้าถึงปานฉะนี้!

        พระผู้เป็นเจ้าของข้าพเจ้า พระเดชพระคุณของพระองค์ที่มีต่อข้าพเจ้าเป็นล้นพ้น ข้าพเจ้าไม่ยอมไม่รักพระองค์ต่อไปแล้ว! องค์ความรักเจ้าข้า โปรดเข้ายึดเจตนาของข้าพเจ้ารวมทั้งข้าวของของข้าพเจ้าจนหมดสิ้น แล้วพระองค์จะทรงทำอย่างไรแก่ข้าพเจ้า ก็สุดแล้วแต่จะทรงเห็นชอบเถิดพระเจ้าข้า ในครั้งก่อน เมื่อถูกความยากลำบาก ข้าพเจ้ารู้สึกไม่ชอบใจบ้าง ขอพระองค์ทรงพระกรุณาอภัยโทษ แต่นับแต่บัดนี้ไป พระสวามีเจ้าข้า ข้าพเจ้าไม่ยอมบ่น ไม่ว่าพระองค์จะทรงโปรดให้เป็นมาอย่างไร เพราะข้าพเจ้าทราบว่าน้ำพระทัยของพระองค์ที่ทรงจัดนั้น เป็นน้ำพระทัยอันศักดิ์สิทธิ์และมุ่งหวังแต่คุณประโยชน์ของข้าพเจ้า ข้าแต่พระผู้เป็นเจ้าของข้าพเจ้า โปรดทำแก่ข้าพเจ้า ตามแต่จะทรงเห็นดีเห็นควรเถิด ข้าพเจ้าสัญญาว่าจะยินดีเสมอ จะฉลองพระมหากรุณาธิคุณของพระองค์สิ่งไดอีกแล้ว ทรัพย์สมบัติ! ยศฐาบรรดาศักดิ์! โลก ฯลฯ! ข้าพเจ้าก็ไม่เอาทั้งนั้นข้าพเจ้าต้องการแต่พระเป็นเจ้าเท่านั้น

        พระแม่มารีอาเจ้าข้า ท่านเป็นผู้มีบุญ เพราะท่านมิได้ทรงรักอะไรในโลกนี้นอกจากพระเป็นเจ้า! โปรดเสนอให้ข้าพเจ้าทำตามอย่างท่านด้วยเถิดอย่างน้อยในชีวิตที่ข้าพเจ้ายังมีเหลืออยู่นี้ข้าพเจ้าวางใจใจท่าน

(1) Non nostra sunt. quae non possumus auferre nobiscum, sola virtus nos comitatur, (S. Ambr.)

(2) Ne projicias me a facie tua (Ps. 50, 13). 13).

(3) In manu ejus stetera dolosa (Os. 12, 7).

(4) Quid hic habebit, attendis, quid secum fert attende (Serm. 13 Dom. de Adv.

(5) Periit memoria eorum cum soritu (Ps. 9, 7)

(6) Intueamur quanta homines sustineant pro rebus, quas vitiose diligunt.

(7) Mundus est instar scenae, generation praeterit, generation advenit. Qui regem agit non auferet secum purpuram. Dic mihi, o domus, o villa, quot dominos habuisti. (Cor. a Lap.).

(8) Quid habet dives, si caritatem non gabet? Pauper, si caritatem habet, quid non habet?

ข้อมูลที่มีหลักฐานชัดเจนที่สุดเกี่ยวกับพระเยซูชาวนาซาเร็ทก็คือ พระเยซูถูกพอนทิอัส ปิลาต ผู้ว่าราชการชาวโรมันพิพากษาและตัดสินประหารชีวิต โทษฐานเป็นกบฏ แต่เหตุการณ์นี้ก็ไม่ใช่เรื่องแปลกหรือโดดเด่นอะไร เพราะในช่วงนั้นชาวยิวที่คิดกบฏหลายพันคนก็ถูกทหารโรมันประหารชีวิตด้วยการตรึงกางเขนเช่นเดียวกัน ชาวยิวเกือบทั้งหมดต่อต้านการยึดครองโดยรัฐบาลโรม และหลายคนพยายามหาทางที่จะล้มล้างการยึดครองนี้และตั้งอาณาจักรอิสราเอลขึ้นมาใหม่ ฝ่ายโรมันตัดสินว่าพระเยซูมีความผิดฐานร่วมคิดกบฏ และประกาศตนเป็นกษัตริย์ที่ถูกต้องของชาวยิว หรือที่ชาวยิวเรียกกันว่า "พระผู้ไถ่" (เมสสิยาห์) "เราพบว่าชายคนนี้ปลุกปั่นประชาชนให้คิดกบฏ ต่อต้านการเสียภาษีให้จักรพรรดิ์ซีซาร์ และอ้างตนเป็นพระเมสสิยาห์ผู้เป็นกษัตริย์" (ลก.๒๓,๒) แผ่นป้ายระบุโทษที่ติดอยู่บนไม้กางเขน "กษัตริย์ของชาวยิว" ทําให้เราไม่ต้องสงสัยเลยว่าพระเยซูถูกกล่าวหาอะไร แต่พระเยซูผิดจริงตามที่กล่าวหาหรือไม่ ?

1. ปัญหาทางการเมือง

          คำถามที่ว่าพระเยซูผิดจริงตามที่กล่าวหาหรือไม่ ? ก็มีความเห็นแตกต่างกันไปคือ

          ฝ่ายหนึ่งบอกว่าผิดแน่(โดยเฉพาะอย่างยิ่งฝ่ายโรมันผู้ยึดครอง) เพราะพระเยซูได้ประกาศตัวเป็นพระผู้ไถ่และต้องการผลักดันให้มีการลุกฮือขึ้นขับไล่กองทัพโรมัน ฝ่ายนี้จะอ้างว่าพระเยซูคลุกคลีกับการเมืองในสมัยนั้น และได้ริเริ่มขบวนการที่เกี่ยวพันกับศาสนาและการเมือง คล้ายกันกับพวกซีลอทมาก ในบรรดาสาวกผู้ใกล้ชิดพระเยซู ๑๒ คน คนหนึ่งมีชื่อว่า"ซีมอน แห่งกลุ่มซีลอท"(ลก.๖,๑๕) และบางครั้งก็ถือกันว่าเปโตร ยูดาส และลูกชายของเซบีดีก็เป็นพวกซีลอทเหมือนกัน

          ส่วนอีกฝ่ายหนึ่งบอกว่าพระเยซูเป็นผู้บริสุทธิ์ ไม่มีความผิดทางการเมืองตามข้อกล่าวหาเลย พระเยซูไม่ได้คิดปลุกปั่นประชาชน พระเยซูบอกให้ประชาชนยอมเสียภาษี พระเยซูเป็นคนรักสงบ และพูดถึงตนเองว่าเป็น กษัตริย์"ทางใจ"ของชาวยิว ฝ่ายนี้อ้างว่าพระเยซูไม่เกี่ยวข้องกับการเมืองใด ๆ ทั้งสิ้น  มีแต่เทศน์สอนทางศาสนา และข้อกล่าวหาเกี่ยวกับความผิดทางการเมืองเป็นเรื่องที่พวกผู้นําชาวยิวปั้นแต่งขึ้นเพื่อหาทางกําจัดพระเยซูเท่านั้น

          ความจริงไม่ใช่อยู่ตรงกลางระหว่าง ๒ ฝ่ายนี้  ความจริงก็คือทั้ง ๒ ฝ่ายผิดหมด เพราะว่าใช้วิธีคิดแบบปัจจุบันไปพิจารณาเรื่องของอดีต ซึ่ง ในกรณีนี้ทําให้เข้าใจไขว้เขว

          สําหรับชาวยิว ไม่มีการแยกว่าอะไรคือการเมือง อะไรคือศาสนา ปัจจุบันเราแยกออกเป็นเรื่องทางการเมือง ทางสังคม ทางเศรษฐกิจ หรือทางศาสนา ทุกทางที่ว่ามานี้ชาวยิวคิดเป็นอย่างเดียว คือเป็นเรื่องของพระเจ้าและบัญญัติของพระองค์ ไม่มีอะไรที่ไม่เกี่ยวกับพระเจ้า

          อย่างไรก็ตาม ปัญหาบางอย่างในสมัยนั้นเราอาจเรียกด้วยภาษาสมัยใหม่ว่า”การเมือง” เพียงแต่ว่าเราต้องจําไว้เสมอว่าชาวยิวเห็นปัญหาทุกอย่างเกี่ยวข้องกับศาสนา เราอาจเรียกปัญหาความสัมพันธ์ระหว่างชาติยิวกับอํานาจยึดครองของโรมว่าเป็นปัญหาทางการเมือง เกี่ยวกับปัญหานี้พระเยซูมีความเห็นแตกต่างจากพวกซีลอท ทั้งนี้ไม่ใช่เพราะว่าพระเยซูไม่อยากเข้าไปเกี่ยวกับการเมือง พระเยซูมีความคิดเห็นและจุดยืนในเรื่องการเมือง เช่นเดียวกับที่มีความคิดเห็นและจุดยืนในเรื่องวันพระ เรื่องการจําศีล ฯลฯ (มก.๑๒,๑๓-๑๗)

2. แนวทางสู่การหลุดพ้นจากศัตรู

          พระเยซูอยากเห็นชาติยิวหลุดพ้นจากการเป็นเมืองขึ้นของโรมมากพอ ๆ กับพวกซีลอท พวกฟาริสี พวกเอสซีน และทุกๆคนที่อยากให้เป็นเช่นนั้น แต่ผู้เขียนพระวรสารทั้ง ๔ ไม่สนใจปัญหานี้เท่าไรนัก เพราะว่าผู้เขียน พระวรสารมีจุดหมายจะสอนคนรุ่นหลัง ที่อยู่นอกดินแดนอิสราเอลหลังจากปี ค.ศ. ๗๐ คือหลังจากที่เมืองเยรูซาเลมถูกทําลายหมดแล้ว ฉะนั้นปัญหานี้จึงไม่ใช่ปัญหาอีกต่อไป แต่ในการเขียนพระวรสาร ลูกาค้นคว้าถอยหลังไปถึงแหล่งข้อมูลดั่งเดิม และใช้เอกสารฉบับหนึ่ง(Proto-Luke)  ซึ่งคงจะถูกเขียนขึ้นในเขตปาเลสไตน์ก่อนที่เยรูซาเลมถูกทําลาย และข้อความหลายตอนในพระวารสารโดยลูกา และในหนังสือกิจการอัครสาวก มาจากเอกสารดังกล่าว สิ่งที่น่าสนใจคือ ในเอกสารฉบับนี้มีพูดบ่อย ๆ ถึงการปลดปล่อยทางการเมืองของชาติอิสราเอล

          เมื่อพูดถึงการเกิดและวัยทารกของพระเยซู ประชาชนที่ถูกเอ่ยถึงคือ "ทุกคนที่รอคอยเวลาที่เยรูซาเลมจะถูกปลดปล่อย" (ลก.๒,๓๘) หรือรอคอย "ความบรรเทาสําหรับชาติอิสราเอล" (ลก.๒,๒๕) คําอธิษฐานของสัคคาริยาห์(Benedictus) ก็พูดถึงการที่พระเจ้าแห่งอิสราเอลจะนํา "การปลดปล่อยมาสู่ประชากรของพระองค์" (ลก.๑,๖๘) พูดถึง "ความรอดพ้นจากศัตรูของเรา และจากเงื้อมมือของพวกที่เกลียดชังเรา" (ลก.๑,๗๑) "ทําให้เราพ้นจากความหวาดกลัว ได้รับการช่วยให้รอดจากเงื้อมมือศัตรูของเรา" (ลก.๑,๗๔) และไม่ต้องสงสัยเลยว่า ศัตรูนั้นก็คือชาวโรมัน ความหวังของชาวยิวในขณะนั้นก็คือพระเยซู "จะเป็นผู้ทําให้อิสราเอลได้รับการปลดปล่อย" (ลก.๒๔,๒๑)

          เมื่อพระเยซูเริ่มงาน พระเยซูก็มุ่งสนองความปรารถนาของประชาชน แต่ไม่ใช่ด้วยวิธีที่ประชาชนคาดหวัง และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง ไม่ใช่ด้วยวิธีที่พวกซีลอทใช้ พระเยซูเริ่มปลดปล่อยชาติยิวจากอํานาจโรมโดยการชักชวนให้ชาวยิวเปลี่ยนแปลงตนเอง หากไม่มีการเปลี่ยนจิตใจภายในชาติยิวก่อน การปลดปล่อยจากอํานาจยึดครองใดๆ ก็จะเป็นไปไม่ได้ ประกาศกก่อนหน้าพระเยซูก็เคยพูดทํานองนี้ และยอห์นแบปติสต์ก็พูดเช่นเดียวกันด้วย พระเยซูก็เป็นประกาศกและเกี่ยวข้องกับการเมืองด้วยวิธีเดียวกันกับประกาศกทั้งหลาย

          การเปลี่ยนแปลงที่พูดถึงนี้ เป็นการเปลี่ยนแปลงแบบไหน ที่จะสามารถปลดปล่อยชาติยิวได้ ? เอกสารแหล่งข้อมูลของลูกาชี้แจงได้มากในเรื่องนี้ พระเยซูพยายามแล้วพยายามเล่า ที่จะชักจูงให้เพื่อนร่วมชาติตระหนักว่า การมีปฏิกิริยาไม่พอใจและเคียดแค้นต่อชาวโรมันเป็นการฆ่าตัวตาย พระเยซูบอกให้ประชาชนอ่านสัญญาณแห่งกาลเวลา และให้ตัดสินด้วยตัวเอง (ลก.๑๒,๕๔-๕๗) อย่าฟังแต่พวกซีลอทหรือพวกใดพวกหนึ่ง ในกรณีนี้ สัญญาณดังกล่าวก็คือ ภัยพิบัติที่กําลังใกล้เข้ามาทุกเมื่อ "เมฆกําลังก่อตัวทางตะวันตก" (ลก.๑๒,๕๔) แหล่งข้อมูลของลูกาบรรยายเกี่ยวกับภัยพิบัติอย่างชัดเจนว่าเป็นผลของการแพ้สงคราม เยรูซาเลมจะถูกศัตรูล้อม (ลก.๑๙,๔๓) ศัตรูก็คือกองทัพ (ลก.๒๑,๒๐)

          การประเมินสถานการณ์และวิธีดําเนินการแบบพระเยซูนี้ ต่างกับพวกซีลอทเป็นอันมาก เพราะวิธีการของพวกซีลอท คือซ่องสุมกําลังและต่อสู้ด้วยอาวุธ "หากพวกท่านไม่เปลี่ยน พวกท่านจะถูกทําลาย" (ลก.๑๓,๓-๕)  เนื่องจากชาวยิวไม่มีทางที่จะใช้อาวุธเอาชนะกองทัพโรมันได้ วิธีเดียวที่สมเหตุสมผลก็คือเข้าดีกัน (ลก.๑๒,๕๘) พระเยซูเห็นว่าวิธีเดียวที่จะหลุดพ้นจากอํานาจของศัตรูก็คือ รักศัตรู ทําดีต่อผู้ที่เกลียดชังท่าน ภาวนาให้ผู้ที่เบียดเบียนท่าน (ลก.๖,๒๗-๒๘)

          นี่ไม่ใช่เป็นการยอมจํานนต่อชาวโรมันผู้กดขี่ข่มเหง แต่เป็นการแก้ปัญหาโดยเจาะลึกลงไปหารากแห่งการกดขี่ข่มเหง นั่นคือ ใจมนุษย์ขาดความเมตตาสงสาร ถ้าชาวยิวยังเป็นเหมือนเดิม คือยังไม่มีความเมตตาสงสารอยู่ในตัว การโค่นล้มอํานาจรัฐบาลโรมจะทําให้ชาติยิวเป็นอิสระมากขึ้นกว่าเดิมหรือ? ถ้าชาวยิวยังเกาะยึดอยู่กับค่านิยมเก่า คือ อํานาจ เงินทอง เกียรติยศชื่อเสียง การแบ่งแยกเป็นพรรคเป็นพวก การใช้อํานาจกดขี่ผู้อื่น ฯลฯ จะเอาแอกโรมันออกไป แล้วเอาแอกยิวเข้ามาแทนที่ มันจะมีประโยชน์อะไร?

          พระเยซูสนใจ และจริงจังกับการปลดปล่อยมากกว่าพวกซีลอท พวกซีลอทต้องการให้เปลี่ยนผู้มีอํานาจ คือเปลี่ยนจากรัฐบาลโรมมาเป็นรัฐบาลยิว แต่พระเยซูต้องการให้มีการเปลี่ยนแปลงอย่างแท้จริง ลึกลงไปถึงใจมนุษย์ ไม่ว่าจะเป็นยิวหรือโรมัน พระเยซูอยากให้มีโลกใหม่ที่คุณภาพต่างกับโลกเก่า นั่นคืออาณาจักรพระเจ้า พระเยซูไม่พอใจที่จะให้มีแค่การเปลี่ยนเอาอาณาจักรหนึ่งออกไป แล้วให้อีกอาณาจักรหนึ่งเข้ามาแทนที่ นั่นไม่ใช่การปลดปล่อย  อาณาจักรที่เข้ามาแทนต้องเป็นอาณาจักรพระเจ้าเท่านั้น

3. พระเยซูเห็นปัญหาที่คนอื่นไม่เห็น

          พระเยซูเห็นสิ่งที่คนอื่นมองไม่เห็น นั่นคือมีการกดขี่ข่มเหงและเอารัดเอาเปรียบกันภายในสังคมยิว มากกว่าที่มาจากภายนอก  ชนชั้นกลางชาวยิวพยายามดิ้นรนต่อต้านอํานาจโรมัน แต่ตัวเองนั่นแหละที่กดขี่คนจนและคนไร้การศึกษา พวกคัมภีราจารย์ พวกฟาริสี พวกซัดดูสี และพวกซีลอท กดขี่ข่มเหง เอารัดเอาเปรียบประชาชนชาวยิวด้วยกัน มากกว่าที่ชาวโรมันทําเสียอีก การประท้วงต่อต้านอํานาจโรมันจึงเป็นเรื่องหน้าซื่อใจคด

          จริง ๆ แล้วการเข้ายึดครองก็หมายถึงการเข้าไปเก็บผลประโยชน์ในรูปภาษี ชาวยิวส่วนมากถือว่า การเสียภาษีให้รัฐบาลโรมเป็นการเอาทรัพย์สินของชาติยิวซึ่งเป็นทรัพย์สินของพระเจ้า ไปให้แก่จักรพรรดิ์ซีซาร์ แต่สําหรับพระเยซู นี่เป็นการอ้างเหตุผลเพื่อสนับสนุนความโลภของตนเท่านั้น เป็นความหน้าซื่อใจคด "การเสียภาษีให้ซีซาร์เป็นสิ่งที่ทําได้ไหม ? เราควรเสียภาษีหรือไม่ ? พระเยซูเห็นความหน้าซื่อใจคดของพวกเขา จึงตอบว่า ทําไมพวกท่านจึงพยายามหลอกจับผิดเรา ? จงเอาเหรียญเงินให้เราดูสักอันหนึ่งซิ พวกเขาจึงยื่นเหรียญเงินอันหนึ่งให้ พระเยซูถามว่า นี่หัวของใคร? นี่ชื่อของใคร? พวกเขาตอบว่า ของซีซาร์ พระเยซูจึงพูดกับพวกเขาว่า จงคืนของซีซาร์ให้แก่ซีซาร์ และจงคืนของพระเจ้าให้แก่พระเจ้า  คําตอบนี้ทําให้พวกเขาตะลึง" (มก.๑๒,๑๔-๑๗)

          คําตอบของพระเยซูจี้ใจคดของผู้ถาม ในเวลาเดียวกัน เจาะลึกถึงรากของปัญหาการเสียภาษี เรื่องของเรื่องก็คือความโลภ พวกที่ตั้งคําถามก็มีเหรียญของรัฐบาลโรม สมัยโบราณถือว่าเหรียญเงินเป็นทรัพย์สินของผู้ปกครองที่ผลิตเหรียญนั้นขึ้นมาใช้ ถ้าเหรียญนั้นมีรูปและชื่อของซีซาร์ ก็แปลว่ามันเป็นของซีซาร์ ไม่ใช่ของพระเจ้า  ท่านไม่ยอมจ่ายคืนให้แก่ซีซาร์ ก็เพราะท่านผูกพันอยู่กับเงินทอง ไม่ใช่เพราะอยากคืนให้พระเจ้า  ถ้าท่านอยากคืนของพระเจ้าให้แก่พระเจ้าจริง ก็จงขายสมบัติของท่านแล้วแจกจ่ายให้แก่คนจน

4. รากเง่าของการ  กดขี่  ข่มเหง

          ปัญหาที่แท้จริงก็คือการกดขี่ข่มเหง(ไม่ว่าใครจะกดขี่ข่มเหงใครก็    เหมือนกัน) สาเหตุของการกดขี่ข่มเหงก็คือ มนุษย์ไม่มีใจเมตตาสงสาร ชาวยิวที่ประท้วงการกดขี่ของชาวโรมัน ในเวลาเดียวกันลืมว่าตัวเองก็กําลังกดขี่เพื่อนร่วมชาติที่จนๆอยู่เหมือนกัน ชาวยิวเหล่านั้นขาดความเมตตาสงสารเช่นเดียวกับที่ชาวโรมันขาดความเมตตาสงสาร บางทีขาดมากกว่าชาวโรมันเสียอีก การเสียภาษีให้รัฐบาลโรมันเป็นความทุกข์อย่างหนึ่ง แต่มาเสียภาษีให้รัฐบาลยิวแทน ก็เป็นความทุกข์เหมือนกัน การที่ชาวโรมันมายึดครองประเทศยิว ก่อให้เกิดความทุกข์ทางใจอย่างหนึ่ง เพราะเป็นการลบหลู่ต่อศาสนาและอํานาจสูงสุดของพระเจ้า  แต่การที่พวก คัมภีราจารย์ พวกฟาริสี และพวกผู้นําชาวยิว นํากฎระเบียบทางศาสนามาบีบบังคับชาวบ้านและเบียดเบียนในรูปแบบต่างๆ นานา ก่อให้เกิดความทุกข์ทางใจและทางกายมากกว่าที่ชาวโรมันทําหลายเท่า

          พระเยซูอยากปลดปล่อยประชาชนจากความทุกข์ทั้งหมดดังกล่าว ไม่ว่าความทุกข์เกิดจากนํ้ามือของใครก็ตาม อย่างไรก็ดี พระเยซูมุ่งแก้ปัญหาอันเกิดจากการกระทําของพวกฟาริสี พวกซัดดูสี(รวมทั้งพวกซีลอทและพวกเอสซีน) มากกว่าที่จะแก้ปัญหาอันเกิดจากพวกโรมัน เพราะว่าปัญหาภายในมันรุนแรงกว่า ทั้งนี้ไม่ใช่เพราะพระเยซูเลี่ยงปัญหาทางการเมือง การต่อต้านพฤติกรรมของพวกคัมภีราจารย์ พวกฟาริสีและพวกซัดดูสี เป็นเรื่องของการเมืองมากกว่าการต่อต้านอํานาจโรมันเสียด้วยซํ้า

          นอกนั้น การที่พวกซีลอทดิ้นรนเพื่อการปลดแอก ไม่ใช่เป็นการมุ่งสู่อิสรภาพที่แท้จริง พวกซีลอทต่อสู้เพื่อชาติยิว เพื่อเชื้อสายยิว เพื่อศาสนายิว การปลดแอกที่แท้จริงคือการต่อสู้เพื่อคนในฐานะที่เป็นคนด้วยกัน ต่อสู้เพื่อความรักและความเป็นหนึ่งเดียวกันในมนุษยชาติ

          การปฏิวัติที่พระเยซูอยากให้เกิดขึ้นนั้นเ ป็นเรื่องจริงจังมาก อย่างที่ว่าแม้พวกซีลอทหรือพวกใดๆ ก็ตามก็ยังคิดไม่ถึง ทุกแง่ทุกมุมของชีวิตไม่ว่าจะเป็นเรื่องทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคมหรือศาสนา พระเยซูขุดคุ้ยขึ้นมาพิจารณาทั้งหมด หลายสิ่งที่ถือกันว่าถูกต้องและยุติธรรมในสังคมขณะนั้น พระเยซูชี้ให้เห็นว่าขัดกับความรัก เพราะฉะนั้นขัดกับความประสงค์ของพระเจ้า

          พระเยซูเล่านิทานเปรียบเทียบเรื่องคนงานสวนองุ่น (มธ.๒๐,๑-๑๕) คนงานที่ทํางานหนักและตากแดดทั้งวัน ไม่พอใจที่เห็นว่าคนที่ทํางานเพียงชั่วโมงเดียวได้รับค่าจ้างเท่ากับตัวเอง พวกเขาคิดว่าไม่ยุติธรรมเลย แต่คิดผิด เงิน ๑ เหรียญเป็นค่าจ้างสําหรับงาน ๑ วัน และได้ตกลงกันไว้อย่างนั้น แต่เจ้าของสวนทําเหมือนพระเจ้า คือมีความเมตตาสงสารอย่างแท้จริงต่อคนงานและครอบครัวของพวกเขา จึงได้จ้างไปทํางานแม้เหลือเวลาทํางานเพียงเล็กน้อยก็ตาม แล้วจ่ายค่าจ้างให้เต็มวัน แม้ค่าจ้างจะไม่สมดุลย์กับจํานวนชั่วโมงที่ทํางานก็ตาม แต่สมดุลย์กับความต้องการของคนงานและครอบครัว พวกคนงานที่ทํางานเต็มวันไม่มีความเมตตาสงสารเหมือนกับเจ้าของสวน จึงเกิดความไม่พอใจ ความยุติธรรมของพวกนี้เป็นเหมือนความยุติธรรม ของพวกซีลอทและพวกฟาริสี คือเป็นความยุติธรรมที่ปราศจากความรัก พวกเขาอิจฉาโชคดีของผู้อื่น และเป็นเหมือนโยนาห์ที่เสียใจเมื่อเห็นพระเจ้าเมตตาสงสารและใจดี

          เช่นเดียวกัน ในนิทานเปรียบเทียบเรื่องลูกล้างผลาญ (ลก.๑๕,๑๑-๓๒) ลูกชายคนโตทํางานให้พ่ออย่างสัตย์ซื่อเป็นเวลาหลายปี และไม่เคยขัดคําสั่งพ่อเลยแม้แต่ครั้งเดียว (เหมือนพวกซีลอทและพวกฟาริสี) ลูกชาย

คนโตนี้ รู้สึกโกรธที่เห็นว่าพ่อสั่งให้คนใช้ฆ่าลูกวัวเพื่อเลี้ยงฉลองลูกชายคนเล็ก ที่เพิ่งกลับมาจากการล้างผลาญสมบัติพ่อ ลูกชายคนโตไม่มีความเมตตาสงสาร เหมือนที่พ่อเมตตาสงสารลูกชายที่หลงผิด   จึงคิดว่าพ่อไม่ยุติธรรม

          พวกซีลอทจะฆ่าชาวยิวด้วยกัน ถ้าจับได้ว่าชาวยิวนั้นทรยศชาติและศาสนายิว และพวกซีลอทจับอาวุธต่อสู้ชาวโรมันผู้ยึดครองที่เป็นพวกต่างศาสนา ทั้งนี้เพราะพวกซีลอทมีความศรัทธาอย่างแรงกล้าต่อกฎบัญญัติของพระเจ้า ถึงขั้นที่เราเรียกว่าคลั่งศาสนา ส่วนพวกฟาริสีเบียดเบียนและกดขี่ข่มเหงคนจนและคนบาปเพราะความคลั่งศาสนาเช่นเดียวกัน แต่ความศรัทธาของทั้งสองพวกนี้ เป็นความศรัทธาที่ปราศจากความรัก

          นิทานเปรียบเทียบเรื่องฟาริสีกับคนเก็บภาษี คงจะได้สร้างความงุนงงให้กับผู้ฟังเป็นอย่างมาก (ลก.๑๘,๙-๑๔) ฟาริสีในเรื่องนี้เป็นคนที่ถือเป็นเยี่ยงอย่างได้ในศาสนายิว เขาทํามากกว่าที่ศาสนาเรียกร้องเสียอีก เขาจําศีลถึงอาทิตย์ละ ๒ ครั้ง ไม่มีอะไรที่ชี้ว่าเขาเป็นคนหน้าซื่อใจคด เขาไม่ได้อวดเก่ง แต่ได้ขอบคุณพระเจ้าที่ช่วยให้เขามีคุณธรรม ส่วนคนเก็บภาษี แม้จะได้วิงวอนขอพระเมตตาจากพระเจ้า แต่ก็ไม่ได้แสดงความพร้อมที่จะเปลี่ยนวิถีชีวิต และไม่ได้สัญญาว่าจะชดใช้สิ่งที่ได้โกงเขามา  แต่คําตัดสินของพระเยซูคือ พระเจ้าพอใจคนเก็บภาษี แต่ไม่พอใจฟาริสีคนนั้น ทั้งนี้เพราะฟาริสีถือตัวว่าดีกว่าผู้อื่น(ยกตนข่มท่าน) "ข้าพเจ้าไม่เป็นเหมือนคนอื่นๆ และไม่เป็นเหมือนคนเก็บภาษีคนนี้" ปัญหาไม่ได้อยู่ที่จองหองมากนัก แต่อยู่ที่ไม่มีความเมตตาสงสาร หากไม่มีความเมตตาสงสารแล้ว การปฏิบัติและความเชื่อทางศาสนาก็ไม่มีค่าอะไรทั้งสิ้น(๑โคริน ๑๓,๑-๓) หากไม่มีความเมตตาสงสารแล้ว การเมืองก็จะกลายเป็นการกดขี่ แม้แต่การปลดแอกก็จะกลายเป็นการกดขี่เช่นกัน

          สาเหตุสําคัญประการหนึ่งที่ทําให้เกิดการกดขี่ การเอาเปรียบ และเกิดความทุกข์ทรมานในสังคม คือศาสนาของพวกฟาริสี พวกซัดดูสี พวกเอสซีนและพวกซีลอท เป็นศาสนาที่ไร้ความรัก  ไม่มีอะไรจะเปลี่ยนแปลงได้ยากเท่ากับความศรัทธาในศาสนาของตน คนที่มีความศรัทธาและทําหน้าที่ทางศาสนาทําให้ตนรู้สึกว่าอยู่ฝ่ายพระเจ้า ไม่มีความรู้สึกต้องการความเมตตาหรือการอภัย คนอื่นต่างหากที่ต้องการ ฝ่ายคนบาปรู้ตัวว่าต้องการความเมตตาสงสารจากพระเจ้า ต้องการให้พระเจ้าอภัยบาปของตน และรู้ตัวว่าต้องกลับใจเสียใหม่ เมื่อคนเช่นนี้ได้รับอภัย เขาย่อมจะรู้สึกซาบซึ้งในพระคุณเป็นอันมาก (ลก.๗,๔๑-๔๗)

          พระเยซูพบว่าอุปสรรคที่ขัดขวางไม่ให้อาณาจักรพระเจ้ามาถึง ไม่ใช่พวกคนบาปหรือพวกโรมันผู้นับถือสารพัดเทพเจ้า แต่อุปสรรคคือคนเคร่งครัดในศาสนายิวนั่นเอง พระเยซูคงจะเห็นตั้งแต่แรกเมื่อประชาชนเข้าไปหายอห์นแบปติสต์ บรรดาผู้นําทางศาสนาไม่ยอมรับว่าชาติยิวกําลังจะประสบหายนะ ทําไมพระเจ้าจะต้องลงโทษชาติยิว ? ต้องลงโทษพวกคนบาปและคนต่างศาสนาจึงจะถูก แต่พวกคนบาปแห่กันไปหายอห์นเพราะรู้ตัวว่าเป็นคนบาป และไม่สงสัยเลยว่าความหายนะใกล้เข้ามาแล้ว

          พวกคนที่ศรัทธาในศาสนาแต่ไร้ความรักนี้ พระเยซูเปรียบว่าเป็นเหมือนคนที่ตอบรับคําขานของพระเจ้าและสัญญาว่าจะทําตามคําสั่ง(มธ. ๒๑,๒๘-๓๑) แต่เมื่อถึงเวลาพวกเขาก็ไม่ยอมเข้าร่วมในอาณาจักรแห่งความรักเมตตา ไม่ยอมร่วมฉลองด้วย(เหมือนลูกชายคนโตในเรื่องลูกล้างผลาญ) แต่หาข้อแก้ตัวต่าง ๆ นานา (เหมือนแขกผู้ได้รับคําเชิญให้ไปร่วมงานเลี้ยง ลูกา ๑๔,๑๖-๒๔) ส่วนพวกโสเภณีและคนบาปอื่น ๆ ทีแรกก็ตอบปฏิเสธพระเจ้า แต่เมื่อถึงเวลาที่พระเยซูเผยแสดงความเมตตาของพระเจ้า พวกนี้ก็รีบตอบรับทันที

          พวกที่เคร่งครัดในศาสนา อันได้แก่พวกซีลอท พวกฟาริสี พวกเอสซีนและพวกซัดดูสี ปฏิเสธไม่ยอมเข้าอาณาจักรพระเจ้าอันเป็นอาณาจักรแห่งความรัก พระเยซูบอกพวกเขาว่า "คนเก็บภาษีและโสเภณีเดินนําหน้าพวกท่านเข้าสู่อาณาจักรพระเจ้า" (มธ.๒๑,๓๑) มันดูเหมือนจะผิดยุติธรรมที่บุตรแห่งอาณาจักรต้องถูกทิ้งอยู่ข้างนอก(มธ.๘,๑๒) ในขณะที่ศัตรูของพระเจ้า หรือคนบาปและคนต่างศาสนาวิ่งกรูกันเข้ามา "กฎบัญญัติและคําสอนของประกาศก ใช้เป็นเกณฑ์จนถึงยอห์นแบปติสต์ และตั้งแต่เวลานั้นเป็นต้นมา มีการประกาศอาณาจักรพระเจ้า  และทุกคนกำลัง

เข้าไปด้วยความรุนแรง" (ลก.๑๖,๑๖ เทียบกับ มธ.๑๑,๑๒) ข้อความนี้มีความหมายค่อนข้างลึกลับ แต่ในที่นี้เราเข้าใจได้ว่า หลักเกณฑ์หรือหนทางปกตินั้นคือกฎบัญญัติและคําสอนของประกาศก ซึ่งใช้ได้จนถึงสมัยของยอห์น แต่จากนั้นมาทุกคน(ใครก็ได้ที่อยาก) ก็แห่บุกเข้ามาในอาณาจักรพระเจ้า (ไม่ใช่ใช้ความรุนแรง แต่หมายความว่าเบียดเสียดแย่งกันเข้า) จนทําให้คนที่คิดว่าตนเป็นผู้มีสิทธิโดยชอบตามกฎหมาย(พวกฟาริสี) เห็นว่าการแห่เข้ามาแบบนี้ผิดกฎหมายและไม่ยุติธรรม

5. พระเยซูเจ้าเผชิญหน้ากับปัญหา

          เป็นไปไม่ได้ที่คนสมัยพระเยซูจะเห็นพระเยซูเป็นคนเคร่งศาสนา

ผู้หลีกเลี่ยงเรื่องการเมืองและการปฏิวัติ(ดังที่คริสตชนส่วนมากทุกวันนี้คิด) ตรงกันข้าม พวกเขาต้องเห็นว่า พระเยซูเป็นคนไร้ศาสนา พูดจาลบหลู่ดูหมิ่นพระเจ้า และอาศัยศาสนาเพื่อทําลายค่านิยมทางศาสนา ทางการเมือง ทางเศรษฐกิจและทางสังคมของชาติยิว  พระเยซูเป็นบุคคลที่เป็นอันตรายต่อความมั่นคง

          ทางฝ่ายชาวโรมันผู้ยึดครองคิดเช่นนั้นด้วยหรือไม่ ? เป็นไปได้ไหมที่พวกโรมันจะคิดว่า คนพื้นเมืองในเขตยึดครองนี้มีความเห็นแตกต่างกันและทะเลาะกันเอง ? พวกโรมันสังเกตเห็นความเคลื่อนไหวต่าง ๆ เหล่านี้หรือไม่ ?

          เช่นเดียวกับชาวยิวทุกคน พระเยซูไม่เห็นด้วยกับการที่ชาวโรมันเข้ามากดขี่ประชาชน แม้ว่าเหตุผลของพระเยซูอาจต่างกับเหตุผลของคนอื่น พระเยซูไม่เห็นด้วยกับวิธีใช้อํานาจของพวกโรมันในการบีบบังคับ(มก. ๑๐,๔๒) แต่พระเยซูเชื่อว่าจะเปลี่ยนพวกโรมันได้ ก็โดยเริ่มเปลี่ยนชาวยิวก่อน  แล้วชาวยิวจะได้แสดงให้ชาวโรมันเห็นค่านิยมและอุดมคติของอาณา จักรพระเจ้าในภายหลัง   พระเยซูคิดว่าจะเผชิญหน้าโดยตรงกับชาวโรมัน ทันที ก็คงจะเปลี่ยนใจพวกเขาให้มีความเมตตาสงสารและความเชื่อไม่ได้

          อย่างไรก็ตาม ในไม่ช้าพระเยซูเริ่มรู้สึกว่า จําเป็นต้องเผชิญหน้ากับชาวยิวที่ร่วมมือกับรัฐบาลโรมัน นั่นคือพวกหัวหน้าคณะสงฆ์     พวกผู้

หลักผู้ใหญ่ของบ้านเมือง และพวกผู้นําประชาชน ซึ่งเป็นสมาชิกพวกซัดดูสีจนถึงเวลานี้ พระเยซูได้เผชิญหน้ากับ "ฝ่ายศาสนา" โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับพวกคัมภีราจารย์และพวกฟาริสี  บัดนี้พระเยซูต้องเผชิญหน้ากับ "ฝ่ายบ้านเมือง" คืออํานาจปกครองของชาวยิวในเมืองเยรูซาเลม เหตุผลที่ต้องเผชิญหน้ากับฝ่ายบ้านเมืองนี้ ไม่ใช่เพราะพวกนี้ร่วมมือกับรัฐบาลโรมัน แต่เพราะว่าพวกนี้ก็กดขี่ข่มเหงเอารัดเอาเปรียบคนจนด้วยเหมือนกัน ต่อไปนี้เราจะศึกษาเหตุการณ์การประจัญหน้า ซึ่งในที่สุดจะทําให้พระเยซูต้องตายอย่างน่าอนาถ

คำถาม
1. พระเยซูมีแนวคิดในการแกัปัญหาการเมืองอย่างไร ?
2. ปัญหาจริง ๆ ของชาวยิวคืออะไร ?
3. รากเง่าของการกดขี่คืออะไร ?

ในช่วงเวลานี้ของประวัติศาสตร์การศึกษาคาทอลิก มีความตึงเครียดระหว่างอำนาจของพระศาสนจักรและของรัฐไม่ใช่เพียงเรื่องเสรีภาพของพระศาสนจักรเท่านั้น แต่รวมไปถึงสิทธิของผู้ปกครองที่จะเลือกโรงเรียนสำหรับบุตรของตนให้เป็นไปตามความเชื่อและมโนธรรมด้านศีลธรรมของครอบครัว ด้วยหลักการนี้ทางภาครัฐก็ควรที่จะสนับสนุนโรงเรียนของพระศาสนจักรด้วยเช่นกัน แต่นโยบายของภาครัฐกลับไม่เป็นเช่นนั้น นับแต่ปี 1880 ที่ได้มีโรงเรียนคาทอลิกเกิดขึ้นอยู่ทั่วไปในประเทศสหรัฐอเมริกา แต่ปลายศตวรรษที่ 19 ทางภาครัฐเริ่มตัดงบประการการสนับสนุนโรงเรียนคาทอลิก เหตุการณ์การตัดงบประมาณโรงเรียนคาทอลิกก็กับกับหลายๆประเทศ เช่นในออสเตเลียแม้จะมีกฎหมายบังคับให้ทุกคนได้เรียนในระดับปฐมศึกษา ได้มีการตัดงบประมาณในช่วงระยะหนึ่ง จนถึงปี 1964 รัฐกลับมาสนับสนุนโรงเรียนคาทอลิกอีกครั้ง ที่นิวซีแลนด์ได้มีการออกพระราชบัญญัติการศึกษาในปี 1877 ให้หยุดการสนับสนุนงบประมาณโรงเรียน แต่ก็กับมาสนับสนุนงบประมาณบางส่วนอีกครั้งในปี 1975 ในอังกฤษและเวลส์ งบประมาณถูกจำกับในศตวรรษที่ 19 และต้นศตวรรษที่ 20 แต่กลับได้รับการสนับสนุนอีกครั้งในช่วงปี 1950 เป็นต้นไป พระราชบัญญัติการศึกษาของประเทศสก๊อตแลนด์ในปี 1872 งบประมาณถูกตัด แต่ในปี 1918 โรงเรียนคาทอลิกได้รับการสนับสนุนอีกครั้งหนึ่ง

 สมณลิขิตเรื่อง “ครูผู้ศักดิ์สิทธิ์” (Divini Illius Maagistri 1929) ถือกำเนิดในช่วงเวลาแห่งความตึงเครียดนี้  พระสันตะปาปาปีอุสที่ 9 ได้เขียนสมณลิขิตเรื่อง ดิวินิ อิลิอุส มาจิสทริ หรือ “ครูผู้ศักดิ์สิทธิ์” (Divini Illius Magistri) เพื่อเป็นการรื้อฟื้นจิตารมณ์ของคริสตชนในด้านสังคมและชีวิตสาธารณะ สมณลิขิตครูผู้ศักดิ์สิทธิ์ไม่ได้มีเจตจำนงต่อต้านการที่รัฐเข้ามาแทรกแซงการดำเนินงานของโรงเรียนคาทอลิกแต่อย่างใด หากแต่เป็นการประการจุดยืนของบรรดาผู้ปกครองและพระศาสนจักรในด้านการศึกษา ในทางเทวศาสตร์และคำสอนทางศาสนา พระสันตะปาปาปีอุสที่ 12 โต้แย้งต่อหลักการแบ่งแยกระหว่างภาครัฐและพระศาสนจักร ซึ่งเป็นค่านิยมสมัยใหม่ในสมัยนั้น ท่านโต้แย้งว่า “การศึกษาทุกภาคส่วน (ของชีวิต) อยู่ใต้การดูแลของพระศาสนจักร และด้วยเหตุนี้ พระศาสนจักรจึงมีตำแหน่งสองประการด้วยกัน คือ หนึ่งทางเหนือธรรมชาติ เป็นพระเจ้าทรงโปรดประทานตำแหน่งนี้ และอีกตำแหน่งคือ ตามธรรมชาติ” คำอธิบายนี้เป็นพื้นฐานให้พระศาสนจักรมีหน้าที่ทำภาระกิจของพระคริสต์ต่อโลกใบนี้ และโดยชอบธรรมทางกฎหมาย “เพื่อนำการศึกษาสู่ทุกๆประเทศ” และพระศาสนจักรมีจุดมุ่งหมายคือการเรียกมนุษย์ทุกผู้คนเข้าสู่พระอาณาจักรของพระเจ้า เพื่อเขาจะได้มีชีวิตนิรันดร

เหตุผลในขั้นต้นของสมณลิขิตเป็นเรื่องของเทวศาสตร์คำสอน ส่วนในแง่ของปรัชญาและการเมือง พระสันตะปาปาได้ทรงอ้างถึงหลักสิทธิอันเป็นสากล (universal right) ของส่วนบุคคลและของพระศาสนจักร “...นับว่าเป็นความถูกต้องแท้จริง เพราะสิทธิของครอบครัวและของบ้านเมือง รวมถึงสิทธิส่วนบุคคลที่มีเสรีภาพในการศึกษาศาสตร์ต่างๆ... หากทางภาครัฐขัดต่อสิทธินี้แล้ว ไม่เพียงเป็นการต่อต้านการมีอยู่ของพระศาสนจักร แต่เป็นการต่อต้านความเป็นหนึ่งเดียวกันด้วยเช่นกัน” พระสันตะปาปาปีอุสที่ 12 เปิดกว้างสำหรับใครก็ตามที่มีข้อกังขาต่อหลักการนี้ที่ว่า “บรรดาเด็กๆเป็นของภาครัฐ ไม่ใช่เป็นของบรรดาผู้ปกครองและครอบครัว ด้วยเหตุนี้ภาครัฐจึงมีอำนาจเหนือการศึกษาทั้งหมด” และด้วยเหตุผลนี้ ภาครัฐจึงมีหน้าที่ในการออกกฏหมายใดๆที่จำต้องปกป้องสิทธิอันนี้ พระสันตะปาปากล่าวว่า “นับเป็นความอยุติธรรมที่จะควบรวม ไม่ว่าเป็นด้านการศึกษา วิชาการ การพัฒนาร่างกาย หรือด้านศีลธรรม หรือจะบังคับครอบครัวใดๆ ให้ส่งลูกๆเรียนเฉพาะโรงเรียนของรัฐ โดยเฉพาะโรงเรียนที่สอนสิ่งตรองข้ามกับคริสตศาสนตร์ หรือออกกฎหมายใดๆเพื่อเอื้อประโยชน์แก่การนี้”

หลักการในขั้นต้นจึงเป็นการประกาศเจตจำนงคือสิทธิของพระศาสนจักรและศาสนิกต่อการศึกษาคาทอลิก พระสันตะปาปายังพูดเสริมในเรื่อง “สิ่งแวดลอมที่เอื้อต่อการศึกษา” (educational environment) เป็นสิ่งแวดล้อมที่สิ่งเสริมชีวิตคริสตชน พิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์ และโดยทางศิลปะต่างๆ เด็กๆที่ได้รับการศึกษาในโรงเรียนหรือสถาบันคาทอลิก พวกเขาจะได้รับฝึกฝนไม่ใช่แค่เรื่องของกิจศรัทธา แต่ในเรื่องของวรรณกรรมและศาสตร์ต่างๆ รวมไปถึงกิจรรมที่ผ่อนคลายทั้งทางกายและใจ หลักการดังกล่าวเรียกได้ว่าเป็นการบูรณาการด้านการศึกษาคาทอลิก

“เพื่อเหตุนี้ การศึกษาคาทอลิกคือการรวบรวมทุกด้านของชีวิตมนุษย์ ทางร่างกายและจิตวิญญาณ ทางความฉลาดและศีลธรรม ส่วนบุคคล ชุมชนและสังคม ไม่ควรที่จะขาดตกบกพร่องในทางด้านใดด้านหนึ่ง แต่เพื่อยกระดับให้ดีขึ้น ทำให้เป็นเรื่องพื้นฐาน และทำให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น ให้เป็นดังเสมือนแบบอย่างและตามคำสอนของพระคริสตเจ้า” (Divini Illius Magistri, § 95.)

สำหรับพระศาสนจักรคาทอลิก เป้าหมายของการศึกษาคือการผลิต “คริสตชนที่แท้จริง” (true Christian) เป็นมนุษย์ที่อยู่ด้วยพระหรรษานเหนือธรรมชาติ (supernatural man) มีความสามารถที่จะคิด ตัดสิน และลงมือกระทำ ด้วยเหตุผลอันชอบธรรม ในแสงสว่างของคำสอนขององค์พระคริสต์

อ้างอิง

Stephen J. McKinney, "Catholic Education," in Education in a Catholic Perspective, ed. Stephen J. McKinney (United Kingdom: Ashgate Publishing, 2013), 22-3.

Pius XI, "Divini Illius Magistri, Encyclical on Christian Education, 1929," in At the Heart of the Church: Selected Documents of Catholic Education, ed. Ronald J. Nuzzi and Thomas C. Hunt (United States: Alliance for Catholic Education Press, 2012).

1. เรากำลังเดินทาง

       เมื่อมองเห็นว่า ในโลกเรานี้ผู้ประพฤติชั่วจำนวนมาก มีความสุข ส่วนคนดีจำนวนมากกลับต้องรับทุกข์ แม้คนนอกพระศาสนา อาศัยเพียงแสงสว่างแห่งธรรมชาติ ก็รู้ถึงความจริงว่า: มีพระเป็นเจ้า และพระเป็นเจ้าผู้ทรงไว้ซึ่งความเที่ยงธรรม จึงจำเป็นต้องมีชีวิตหน้า และในชีวิตหน้านั้น คนอธรรมจะต้องรับโทษคนสุจริตธรรมจะได้รับรางวัล ก็ทีคนนอกพระศาสนารู้ โดยอาศัยแสงสว่างแห่งสติปัญญานี้ เราคริสตังเชื่อถือมั่นคงว่าเป็นความจริง โดยอาศัยความเชื่อ “ในโลกนี้ ไม่มีนครอันยืนคง แต่เราแสวงหานครเบื้องหน้า” (ฮบ. 13, 14) แผ่นดินนี้มิใช่เป็นบ้านแท้ของเรา เป็นแต่ทางผ่านซึ่งในไม่ช้าเราจะต้องผ่านไปสู่สำนักนิรันดรภาพ (ปญจ. 12, 5) ฉะนั้น ผู้อ่านที่รัก เรือนที่ท่านอยู่เดี๋ยวนี้ไม่ใช่เรือนของท่าน เป็นแต่ที่พักชั่วคราว ซึ่งในไม่ช้า และเป็นต้นขณะที่ท่านไม่สู้จะคิดถึง ท่านจะต้องจากไป โปรดทราบไว้เถิดว่า เมื่อถึงคราวตาย พวกที่ท่านรักมากกว่าผู้อื่นนั่นแหละ จะเป็นพวกแรกที่จะขับไล่ท่านออกจากบ้าน เช่นนั้นอะไรเล่าเป็นเรือนแท้ของท่าน?- หลุมนั่นแหละ จะเป็นเรือนพักร่างกายของท่านจวบถึงวันพิพากษาส่วนวิญญาณของท่านจะต้องเข้าไปสู่สำนักนิรันดรภาพในสวรรค์หรือนรกนักบุญเอากุสติน จึงเตือนใจท่านว่า “ท่านเป็นแต่ผู้อาศัย ที่ผ่านไปและมองเห็น” ⁽¹⁾ ต้องนับว่าเป็นคนบ้ามิใช่หรือ คนเดินทางที่ขณะกำลังผ่านประเทศหนึ่งล้างผลาญทรัพย์ของตนจนหมดสิ้น ในการซื้อที่ดิน บ้านเรือน ซึ่งในไม่กี่วันตนก็จะต้องจากไป? ฉะนั้น ท่านนักบุญกล่าวต่อ จงคิดเถิดว่า ท่านเป็นแต่คนเดินทางในโลกนี้ อย่าเอาใจไปจดจ่อผูกพันกับสิ่งที่ท่านแลเห็นเลย ให้มองมัน แล้วก็ผ่านไปท่านพึงจัดหาเรือนดี ๆ ที่ท่านจะได้อยู่เสมอเป็นนิตย์เถิด

         ถ้าท่านเอาตัวรอด ท่านก็เป็นผู้มีบุญแท้! โอ้! สวรรค์ ช่างเป็นที่อยู่งามวิไลจริงหนอ! หากจะนำเอาพระราชฐานแห่งจักรพรรดิทั้งหลายมาเปรียบเทียบกับสวรรค์แล้ว ก็จะกลายเป็นคอกสัตว์เราดี ๆ นี่เอง สวรรค์เท่านั้น อาจจะเรียกได้ว่า “นครอันงามแท้” ที่นั้น ท่านจะไม่ต้องการสิ่งใดอีกแล้วท่านจะได้ร่วมวงกับพวกนักบุญ กับพระมารดาของพระเยซูคริสต์ ไม่ต้องวิตกกลัวภัยอะไร พูดโดยสรุป ท่านจะดำรงอยู่ในมหาสมุทรแห่งความอิ่มเอิบ อยู่ในความยินดีอันปราศจากความทุกข์เจือปน และความยินดีอันคงอยู่เป็นนิจศีล (อสย. 35, 10) ทั้งความยินดีนั้นจะยิ่งใหญ่ จนจะเห็นว่าเป็นของใหม่อยู่เสมอ ตลอดทั้งนิรันดรภาพ และในทุก ๆ เวลา!

         ตรงกันข้าม หากท่านตกนรก ท่านก็น่าทุเรศเหลือเกิน! ท่านจะจมอยู่ในทะเลไฟ ในทะเลแห่งความระทมทุกข์ ท่านจะต้องเสียใจ จะต้องถูกทุกคนทอดทิ้งและจะปราศจากพระเป็นเจ้าด้วย ท่านจะต้องทนทุกข์เช่นนี้เป็นเวลาช้านานเท่าไรเล่า? สักแสนปี แล้วโทษของท่านก็จะจบลงใช่ไหม? จะอะไร! ต่อให้อีกร้อยล้านปี พันล้านปี และพันล้านศตวรรษด้วย นรกของท่านก็ยังจะอยู่เหมือนเพิ่งเริ่มต้นเสมะ เพราะว่า พันปีเปรียบกับนิรันดรภาพเป็นอะไร? ยังไม่เท่าหนึ่งวันที่ล่วงไป (สดด. 89, 4) บัดนี้ท่านอยากทราบหรือไม่ว่า ที่อยู่อันใดจะตกเป็นของท่านตลอดทั้งนิรันดรภาพ? - ก็ที่อยู่อันนั้นเองที่ท่านจะทำให้ตัวของท่านสมจะไป ที่อยู่อันนั้นเอง ที่ท่านจะเลือกเอา โดยการกระทำของท่าน

         ข้อเตือนใจและคำภาวนา

        พระสวามีเจ้าข้า ความประพฤติของข้าพเจ้า ทำให้ข้าพเจ้าสมจะไปอยู่ในที่นั้น! อนิจจา! คือนรกนั่นเอง! จริงแล้ว! ข้าพเจ้าควรจะไปอยู่ที่นั้น นับแต่ได้ทำบาปประการแรก ควรจะถูกพระองค์ทรงทอดทิ้ง ทั้งไม่มีหวังจะได้รักพระองค์ต่อไปแล้ว! ขอซร้องสาธุการพระทัยเมตตากรุณาของพระองค์เป็นนิจกาล เพราะได้ทรงคอยข้าพเจ้าและโปรดให้ข้าพเจ้ามีเวลาจะแก้ไขความผิด ขอถวายพระพรแด่พระโลหิตของพระเยซูคริสต์ ซึ่งได้ทรงโปรดประทานพระคุณอันนี้แก่ข้าพเจ้า! ไม่เอาแล้ว พระเจ้าข้า ข้าพเจ้าไม่ยอมดูหมิ่นความเพียรของพระองค์ต่อไป ข้าพเจ้าเสียใจเป็นอย่างยิ่งที่ได้ทำเคืองพระทัย มิใช่เพราะมันทำให้ข้าพเจ้าสมจะไปนรกแต่เฉพาะอย่างยิ่ง เพราะเป็นการดูหมิ่นพระทัยดีอันหาขอบเขตมิได้ของพระองค์ไม่เอาแล้ว พระเจ้าข้า ไม่เอาแล้ว! ให้ข้าพเจ้าตายเสีย ดีกว่าจะทำเคืองพระทัยต่อไป โอ้! องค์คุณงามความดีที่ล้นพ้นเจ้าข้า หากในขณะนี้ข้าพเจ้าอยู่ในนรกข้าพเจ้าก็จะรักพระองค์ต่อไปไม่ได้แล้ว ทั้งพระองค์ก็จะทรงรักข้าพเจ้าต่อไปไม่ได้ด้วย! แต่ ณ บัดนี้ ข้าพเจ้ารักพระองค์และพอใจให้พระองค์ทรงรักข้าพเจ้า ข้าพเจ้าเองไม่สมควรเลยก็จริงแล้ว แต่พระเยซูคริสต์ได้ทรงบันดาลให้ข้าพเจ้าเป็นผู้เหมาะสม เพราะพระองค์ได้ทรงบูชาพระชนม์ชีพเพื่อข้าพเจ้าบนไม้กางเขนทรงกระทำดังนี้ก็เพื่อให้พระองค์ พระบิดา ทรงอภัยโทษและทรงรักข้าพเจ้าข้าแต่พระบิดาผู้สถิตสถาพรตลอดนิรันดร โปรดเห็นแก่ความรักของพระองค์ต่อพระบุตรเจ้า ประทานให้ข้าพเจ้ารักพระองค์เสมอ และรักพระองค์มาก ๆ เถิดพระเจ้าข้า พระบิดาเจ้า ข้าพเจ้ารักพระองค์ ผู้ทรงประทานพระบุตรแก่ข้าพเจ้า! พระบุตรแห่งพระเป็นเจ้าเจ้าข้า ข้าพเจ้ารักพระองค์ ผู้ทรงสิ้นพระชนม์เพื่อข้าพเจ้า!

         พระมารดาของพระเยซูเจ้าข้า ข้าพเจ้ารักท่าน ผู้ช่วยเสนอวิงวอนให้ข้าพเจ้ามีเวลากลับใจ พระสวามีเจ้าข้า โปรดช่วยให้ข้าพเจ้าเป็นทุกข์ถึงบาปมีความรักต่อพระเป็นเจ้า และคงเจริญในความดีจนถึงที่สุด ณ กาลบัดนี้เถิด

2. นิรันดรภาพอยู่ในกำมือของเรา

         “ต้นไม้ล้มทางทิศใต้หรือทิศตะวันตก ล้มทางไหนก็คงอยู่ทางนั้น” (ปญจ. 11, 3) ต้นไม้วิญญาณของท่าน เมื่อตายจะล้มลงข้างไหน ก็จะต้องอยู่ข้างนั้นตลอดไปทั้งนิรันดรภาพ ไม่มีสายกลาง: จะเป็นในหลวงเสมอไปในสวรรค์ หรือจะเป็นขี้ข้าเสมอไปในนรก! จะเป็นสุขเสมอไปในสมุทรแห่งความปลาบปลื้ม หรือจะเป็นทุกข์เสมอไปในขุมแห่งความทรมาน! นักบุญยวง คริสซอสโตม เมื่อพิเคราะห์ดู เรื่องเศรษฐีผู้ที่เมื่ออยู่ในโลกนี้ถือกันว่ามีสุข เพราะเป็นคนมั่งมี แต่แล้วต้องไปสู่นรก ตรงกันข้าม ลาซาลัส ซึ่งถือกันว่าเป็นคนอาภัพเพราะยากจนแต่แล้วได้เป็นเสวยสุขในสวรรค์ ท่านจึงอุทานว่า “โอ้! ความสุขอันไม่เป็นความสุข ซึ่งได้พาเศรษฐีผู้นั้นไปสู่ความไม่เป็นสุขตลอดนิรันดร! โอ้! ความทุกข์อันเป็นความสุข ซึ่งได้นำคนยากจนผู้นั้นไปสู่ความสุขตลอดนิรันดร!” ⁽²⁾

         จะเป็นประโยชน์อะไร ที่จะวุ่นวายอย่างบางคน พูดกับตนเองว่า: ตัวฉันนี้จะต้องโทษ หรือถูกเลือกสรรหนอ? เมื่อตัดต้นไม้มันล้มไปข้างไหน? มันเอนไปข้างไหนมันก็ล้มไปข้างนั้น พี่น้อง ท่านเล่าเอนไปข้างไหน? ท่านครองชีพอย่างไร? จงพยายามทำให้ตัวของท่านเอนไปทางทิศใต้เสมอเถิด กล่าวคือจงสงวนรักษาพระหรรษทานของพระเป็นเจ้าไว้ จงหลีกบาป และดังนี้ท่านจะเอาตัวรอด และจะเป็นผู้ต้องเลือกสรรไว้อย่างแน่แท้ สำหรับการหลีกเลี่ยงบาปนั้นให้ท่านตั้งความคิดอันยิ่งใหญ่ เรื่องนิรันดรภาพไว้ต่อหน้าต่อตาของท่านเสมอถูกแล้ว ที่นักบุญเอากุสตินเรียกว่า เป็นความคิดอันยิ่งใหญ่ ⁽³⁾ ความคิดอันนี้เองได้นำให้หนุ่มหลายคนสละละโลก และไปดำรงชีพอยู่ในป่า สำหรับเอาใจใส่ต่อเฉพาะวิญญาณของตน และเขาก็ได้ทำให้วิญญาณของเขาอยู่ในที่ปลอดภัย บัดนี้เขารอดแล้ว แน่นอน เขากำลังรู้สึกอิ่มอกอิ่มใจ และจะรู้สึกอิ่มอกอิ่มใจเรื่อยไปตลอดทั้งชั่วนิรันดร

         หญิงคนหนึ่ง ดำรงชีพเหินห่างจากพระเป็นเจ้า คุณพ่อ ม. อาวีลา จึงเตือนสติด้วยถ้อยคำเพียงเท่านี้ว่า “คุณผู้หญิง โปรดคิดถึงคำสองคำนี้เสมอไปและไม่รู้จบสิ้น!”  วันหนึ่งคุณพ่อเปาโล เซเญรี คำนึงถึงนิรันดรภาพ เลยทำให้ท่านนอนไม่หลับเป็นหลายคืน และแต่นั้นมา ท่านได้ครองชีพเคร่งครัดยิ่งขึ้นอีกแดรสแซลลีโอ เล่าว่า พระสังฆราชองค์หนึ่ง เพราะคิดที่คิดถึงนิรันดรภาพนี้เองจึงได้ครองชีพอย่างศักดิ์สิทธิ์ พูดกับตนเองอยู่บ่อย ๆ ว่า “ฉันอยู่ที่ประตูนิรันดรภาพในทุก ๆ ขณะ!” ฤษีอีกองค์หนึ่ง ไปขังตัวอยู่ในหลุมและมีแต่ร้อง ณ ที่นั้นว่า “โอ้นิรันดรภาพ! โอ้ นิรันดรภาพ!” คุณพ่ออาวีลากล่าวว่า “ผู้ใดเชื่อถึงนิรันดรภาพ แล้วไม่บำเพ็ญตนเป็นนักบุญ ควรแล้วจะนำผู้นั้นไปโรงพยาบาลคนบ้า!”

       ข้อเตือนใจและคำภาวนา

        อา! พระผู้เป็นเจ้าของข้าพเจ้า ทรงพระเมตตาต่อข้าพเจ้าเถิด! ข้าพเจ้าทราบอยู่แล้วว่า เมื่อทำบาป ก็เป็นการลงโทษตนเองไปสู่ความทุกข์ทรมาน ตลอดชั่วนิรันดร แม้กระนั้น ข้าพเจ้าก็ยังได้ยอมทำเคืองพระทัย เพื่ออะไร?- เพื่อจะได้ตามความพึงพอใจอันเลวทราม! อา! พระสวามีเจ้าข้า อภัยโทษด้วยเถิด ข้าพเจ้าเป็นทุกข์ด้วยจริงใจแล้ว ข้าพเจ้าไม่ยอมขัดน้ำพระทัยอันศักดิ์สิทธิ์ของพระองค์ต่อไปแล้ว หากพระองค์จะได้ทรงให้ข้าพเจ้าตายไป ขณะประพฤติชั่ว ข้าพเจ้าก็จะเป็นคนอาภัพที่สุดแล้ว ป่านนี้จะต้องอยู่นรก ถูกโทษให้เกลียดชังน้ำพระทัยของพระองค์เรื่อยไป แต่บัดนี้ ข้าพเจ้ารัก และพอใจรักน้ำพระทัยของพระองค์อยู่เสมอ โปรดแจ้งให้ข้าพเจ้าทราบความปรารถนาของพระองค์ และประทานกำลังให้ข้าพเจ้าปฏิบัติตามเถิด “โปรดสอนข้าพเจ้าให้กระทำตามน้ำพระทัยของพระองค์” (สดด. 124, 10) องค์ความดีอันปราศจากขอบเขตเจ้าข้า ข้าพเจ้าไม่ยอมขัดขืนพระองค์ต่อไปแล้ว! ข้าพเจ้าวิงวอนขอพระหรรษทานประการเดียวคือ “ให้สำเร็จแล้วตามน้ำพระทัย ณ แผ่นดินเสมอเท่าในสวรรค์” ขอโปรดให้ข้าพเจ้าปฏิบัติตามน้ำพระทัยของพระองค์อย่างดีและอย่างเดียวเท่านั้น ข้าพเจ้าไม่ขออะไรอีกแล้ว และที่จริง พระองค์ พระผู้เป็นเจ้าของข้าพเจ้า ทรงปรารถนาสิ่งใดเล่า นอกจากความดี และความรอดของข้าพเจ้า? ข้าแต่พระบิดาผู้สถิตสถาพรตลอดนิรันดร โปรดสดับผังคำภาวนาของข้าพเจ้าโดยเห็นแก่ความรักต่อพระเยซูคริสต์ ผู้ทรงสอนให้ข้าพเจ้าสวด ให้ข้าพเจ้าวิงวอนในนามของพระองค์ว่า “ขอให้สำเร็จแล้วตามน้ำพระทัย! ขอให้สำเร็จแล้วตามน้ำพระทัย!” โอ! ข้าพเจ้ามีความสุขเพียงไรหนอ หากได้ใช้เวลาและจบชีวิตที่ยังเหลืออยู่นี้ ในการบำเพ็ญตามน้ำพระทัยของพระองค์ เสมอเป็นนิตย์!

         พระแม่มารีอา เจ้าข้า ท่านมีบุญ ได้ประพฤติตามน้ำพระอัยของพระเป็นเจ้าอย่างดียิ่งเสมอเป็นนิตย์ ขอเดชะบุญบารมีของท่าน โปรดให้ข้าพเจ้าประพฤติตามอย่างของท่าน อย่างน้อยในชีวิตที่ยังเหลืออยู่นี้ด้วยเถิด

3. เลือกเอาให้ดีเถิด

         “มนุษย์จะไปสู่บ้านนิรันดรภาพของตน” (ปญจ. 12, 5) ประกาศกกล่าวว่า “จะไป” เพื่อแสดงว่า: ต่างคน่างจะไปยังที่ที่ตนปรารถนา ไม่ใช่ถูกบังคับให้ไป แต่ไปโดยน้ำใจของตนเอง จริงอยู่ พระเป็นเจ้าทรงปราถนาให้ทุกคนเอาตัวรอด แต่ไม่ทรงปรารถนาที่จะบังคับทุกคนให้เอาตัวรอด พระเป็นเจ้าทรงนำเอาชีวิตและความตาย มาตั้งไว้ต่อหน้าเราแต่ละคน เราเลือกเอาอันใดก็จะได้อันนั้น (บสร. 15, 18) ประกาศกเยเรมีย์ กล่าวไว้อย่างเดียวกันว่า “พระสวามีเจ้าได้ทรงประทานทางสองทางไว้ให้เราเดิน ทางสวรรค์ และทางนรก” (ยรม. 21, 8)

         เป็นหน้าที่ของเราจะต้องเลือกเอา แต่ผู้ที่อยากเดินตามทางนรก จะบรรลุถึงสวรรค์ได้อย่างไร? แปลกแท้! คนบาปทุกคนก็อยากเอาตัวรอด แต่เขาก็ลงโทษตัวเองให้ไปสู่นรก พร้อมกับพูดว่า: ฉันไว้ใจจะเอาตัวรอด-นักบุญเอากุสตินอุทานว่า ใครหนอช่างโง่ที่ตั้งใจกินยาพิษ โดยไว้ใจว่าจะไม่เป็นอันตราย? อย่างไรก็ดี คริสตังจำนานมาก ครบ้าจำนวนมาก ทำให้ตัวของตัวตายไปโดยการกระทำบาป พลางก็พูดว่า: อีกประเดี๋ยวค่อยแก้ไข! โอ! ความลุ่มหลงที่ได้นำมนุษย์มากต่อมากแล้ว ไปสู่นรก!

         ส่วนเราก็อย่างเป็นบ้าอย่างเขาเหล่านั้นเลย จงคิดว่า มันเป็นเรื่องนิรันดรภาพ นักบุญเอวเกรีโอ เขียนไว้ว่า: ธรรมดาคนเรายอมเหนื่อยยากทุกอย่างเมื่อยากได้บ้านเรือนที่อยู่สบาย มีอากาศปลอดโปร่ง ตั้งอยู่ในทำเลที่ดี เพราะคิดว่า จะได้อยู่ไปทั้งชั่วชีวิต แล้วไฉนเราจึงทำไม่รู้ไม่ชี้ในเรื่องเรือนที่จะต้องอยู่ตลอดไปทั้งชั่วนิรันดรเล่า?- ที่พูดถึงนี้มิใช่เรื่องอยู่เรือนอันสบาย หรือไม่สู้สบายมีอากาศปลอดโปร่ง หรือไม่สู้ปลอดโปร่งหรอกนะ แต่เป็นเรื่องของการอยู่อันเปี่ยมเต็มไปด้วยความสนุกยินดีท่ามกลางมิตรสหายของพระเป็นเจ้า หรือว่าอยู่ในขุมแห่งความทุกข์เวทนาทุกชนิด คละกับฝูงคนสารเลว: ผู้ร้าย เฮเรติกและคนนอกพระศาสนา และอยู่ที่นั้น ชั่วเวลานานเท่าไร?- มันไม่ใช่ชั่วเวลายี่สิบสี่สิบปี แต่ตลอดทั้งนิรันดรภาพ จึงว่าเป็นเรื่องใหญ่!  ไม่ใช่เรื่องเล็กน้อย แต่เป็นธุรกิจอันสำคัญกว่าอะไร ๆ ทั้งหมด คราวเมื่อโทมาส มัวร์ (*) ถูกพระเจ้าเฮนรีสั่งประหารชีวิต นางหลุยซา ภริยาของท่านมาอ้อนวอนท่านให้ปฏิบัติตามความประสงค์ของพระราชา ท่านจึงพูดว่า “ช่วยบอกฉันทีซิ แม่หลุยซา เธอก็เห็นว่าฉันแก่แล้วนะ ฉันนี้จะมีชีวิตอยู่ต่อไปได้อีกกี่ปี?” ภริยาตอบว่า “เธอน่ะ เธอจะมีชีวิตอยู่ต่อไปได้อีกตั้งยี่สิบปีทีเดียว”- โธมาสมัวร์พูดต่อไปว่า “เธอเป็นแม้ค้าโง่อะไรเช่นนั้น! เธออยากจะให้ฉันมีชีวิตอยู่ในโลกต่อไป 20 ปี แล้วเธอต้องการให้ฉันเสียความสุขตลอดนิรันดร และให้ฉันต้องโทษตลอดนิรันดร ดังนั้นหรือ?”

         ข้าแต่พระผู้เป็นเจ้า โปรดประทานความสว่างแก่ชาวเราด้วยเถิด! สมมุติว่า นิรันดรภาพ ยังเป็นเรื่องที่น่าสงสัย เป็นเพียงความเห็นอันน่าจะเป็นไปได้เท่านั้น แม้กระนั้น ชาวเราก็จำต้องพยายามครองชีพให้ดี เพื่อจะไม่เสี่ยงภัยต้องไปทนทุกข์ทรมานตลอดนิรันดร แต่ความคิดเห็นอันนั้นเป็นความจริง มิใช่หรือ? นิรันดรภาพไม่ใช่เป็นสิ่งที่น่าสงสัย แต่เป็นสิ่งแน่นอน ไม่ใช่เป็นความเห็นแต่เป็นความจริงแห่งข้อความเชื่อ: “มนุษย์จะไปสู่สำนักนิรันดรภาพของตน” (ปญจ. 12, 5) นักบุญเทเรซากล่าวว่า “อนิจจา! การขาดความเชื่ออันนี้แหละเป็นเหตุให้คนจำนวนมาก คริสตังจำนวนมาก ต้องโทษในนรกแล้ว!”

         ฉะนั้น ชาวเราจงปลูกความเชื่อของเราเสมอ ๆ ว่า “ข้าพเจ้าเชื่อถึงชีวิตอันคงอยู่เป็นิจนิรันดร” ข้าพเจ้าเชื่อว่า หลังชีวิตนี้ มีอีกชีวิตหนึ่ง เป็นชีวิตไม่รู้จบสิ้น ครั้นตั้งความคิดอันนี้ไว้ต่อตาเราเสมอแล้ว ก็ให้ใช้วิธีการอันจะประกันความรอดตอลดนิรันดรของเราเถิด: จงแก้บาปรับศีลบ่อย ๆ จงรำพึงทุก ๆ วันและจงคิดถึงความรอดชั่วนิรันดร: จงหลีกเลี่ยงท่าทางอันเป็นภัย และแม้ถึงกับจะต้องสละโลก ก็จงสละละมันเสียเถิด เพราะว่าไม่มีความปลอดภัยอันใดเลยเพียงพอสำหรับจะประกันความรอดตลอดนิรันดรของเรา ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญยิ่งนักบุญเบอร์นาร์ดกล่าวว่า “จะเอาให้แน่เท่าไร ก็ไม่เกินไปในเมื่อนิรันดรภาพอยู่ในภัย” ⁽⁴⁾

         ข้อเตือนใจและคำภาวนา

         จริงแล้ว พระเจ้าข้า ไม่มีทางสายกลาง ข้าพเจ้าจะได้เป็นสุขเสมอหรือว่าจะต้องรับทุกข์เสมอ จะได้อยู่ในมหาสมุทรแห่งความชื่นชมยินดี หรือว่า ในมหาสมุทรแห่งความทุกข์เวทนา จะได้อยู่กับพระองค์ในสรวงสวรรค์เสมอไปหรือว่า จะต้องห่างจากพระองค์ไปอยู่ในนรกเสมอไป และข้าพเจ้าทราบว่า ตัวข้าพเจ้าสมไปอยู่ในนรกเสมอไป และข้าพเจ้าทราบว่า ตัวข้าพเจ้าสมไปอยู่ในนรก หลายครั้งมาแล้ว แต่ข้าพเจ้าก็แน่ใจว่า พระองค์ทรงอภัยโทษแก่ผู้ที่กลับใจ ฉะนั้น โปรดช่วยผู้วางใจในพระองค์ให้รอดพ้นนรกด้วยเถิดพระเจ้าข้า พระองค์ทรงยืนยันประกันแก่ข้าพเจ้าว่า “(เมื่อคนบาป) จะร้องหาเรา....เราก็จะช่วยเขา และให้เขามีมงคล” (สดด. 9, 15) โปรดเร่งหน่อยเถิดพระสวามีเจ้าข้า เร่งอภัยบาป และช่วยให้ข้าพเจ้าพ้นจากนรก องค์คุณงามความดีที่ล้นพ้นเจ้าข้า ข้าพเจ้าเป็นทุกข์เสียใจเป็นอย่างิ่ง เพราะได้กระทำเคืองพระทัย กรุณาเร่งโปรดให้ข้าพเจ้ากลับคืนสู่พระหรรษทานของพระองค์ และให้ข้าพเจ้ารักพระเงค์เถิด พระเจ้าข้า หากในขณะนี้ข้าพเจ้าอยู่ในนรกแล้ว ก็จะรักพระองค์ไม่ได้ต่อไปแล้ว มีแต่จะเกลียดชังพระองค์เรื่อยไป อา! พระผู้เป็นเจ้าของข้าพเจ้า พระองค์ได้ทรงกระทำอะไรแก่ข้าพเจ้า ข้าพเจ้าจึงจะต้องเกลียดพระองค์? พระองค์คือผู้ที่ได้ทรงรักข้าพเจ้าจนถึงยอมสิ้นพระชนม์ สมควรนักหนาแล้วที่ข้าพเจ้าจะรักตอบพระองค์ อย่างไม่มีที่สิ้นสุด พระสวามีเจ้าข้าอย่าทรงปล่อยให้ช้าพเจ้าพรากจากพระองค์อีกเลย ⁽⁵⁾ ข้าพเจ้ารักพระองค์ ข้าพเจ้าต้องการรักพระองค์เสมอ “ใครหนอจะมาพรากข้าพเจ้าจากความรักของพระคริสต์ได้” (รม. 8, 35) อา! พระเยซูเจ้าข้า บาปอย่างเดียวเท่านั้น อาจจะพรากข้าพเจ้าออกหากจากพระองค์ได้ โปรดเถิด โปรดเห็นแก่พระโลหิตที่พระองค์ได้ทรงหลั่งเพื่อข้าพเจ้า และอย่าทรงปล่อยให้เป็นเข่นนั้นเลย ขอให้ข้าพเจ้าตายเสียดีกว่า พระเจ้าข้า!

         พระบรมราชินี และพระแม่เจ้า เจ้าข้า โปรดภาวนาอุทิศแก่ข้าพเจ้าโปรดให้ข้าพเจ้าตายเสีย ตายเสียสักพันครั้งเถิด ดีกว่าจะต้องพรากจากความรักต่อพระบุตรของท่านต่อไป

(1) Hospes es: transis et vides.

(2) O infelix felicitas, quae divitem ad aeternam infelicitatem traxit O felix infelicitas, quae pauperem ad

    aeternitatis felicitatem perduxit

(3) Magna cohitatio

(*) โทมาส มัวร์ ถูกสถาปนาเป็นนักบุญ สมัยพระสันตะปาปา ปีโอที่ 11.

(4) Nulla nimia securitas, ubi periclitatur aeternitas.

(5) Ne permittas me seqarari a te.

พระสันตะปาปาปีอุสที่ 12 (1876-1958) ทรงดำรงตำแหน่งสันตะปิดรในช่างสงครามโลกครั้งที่ 2 เป็นยุคสมัยแห่งความขัดแย้งทางการเมืองและสังคม ท่านจึงพยายามอย่างยิ่งยวดในการสร้างสันติและความปรองดองในสังคม และด้วยความปรีชาฉลาดและความเป็นผู้นำของพระสันตะปาปาปีอุสที่ 12 ท่านเตรียมพระศาสนจักรคาทอลิกเข้าสู่ยุคหลังสงครามโลก ท่านมีความเป็นครูอาจารย์ที่แท้จริง ยิ่งกว่าพระสันตะปาปาองค์ก่อนๆ เพราะมีการบันทึกคำสอนและคำปราศรัยของท่านกว่าพันครั้ง ท่านช่วยระดมทุนเพื่อการศึกษาของเด็กที่ยากจนในประเทศสหรัฐอเมริกา เป็นความพยายามของท่านที่จะสนับสนุนการศึกษาคำสอนทางศาสนาให้เข้ากับยุคสมัยและวัฒนธรรม สำหรับท่านแล้วจุดยืนของพันธกิจของพระศาสนจักรคือ การเปิดโรงเรียนและด้านการศึกษา เราสามารถศึกษาแนวความคิดด้านการศึกษาของพระสันตะปาปาปีอูสที่ 12 ได้ในหนังสือ Pope Pius XII and Catholic Education (1957) เขียนโดย Vincent A. Yzermans

ศตวรรษที่ 20 ได้ชื่อว่าเป็นโลกยุคใหม่ที่ศาสตร์ทางมนุษยนิยมและวิทยาการทางสังคมเป็นหัวข้อสุดฮิตในบรรดานักวิชาการและนักปรัชญาเพื่อธำรงไว้ซึ่งความเป็นระเบียบของโลก ในทางตรงข้าม พระสันตะปาปาปีอุสที่ 12 ได้เตือนใจนักปรัชญาและนักเทวศาสตร์คาทอลิกว่า หลักการธรรมชาติ (natural law) ต้องดำรงอยู่ในพื้นฐานของ หลักมานุษยนิยมที่แท้จริง (true humanism) เพราะไม่ว่าเราจะมีมุมมองต่อมนุษย์หรือเรื่องทางโลกในด้านใด เราก็ควรจะมีมุมมองตามคำสอนของชาวคริสต์ ด้วยเหตุนี้เราควรจะต่อยอดการศึกษาด้านคำสอนของพระศาสนจักร โดยเฉพาะเรื่องสิทธิขั้นพื้นฐาน โดยการอ้างอิงกับหลักของกฎธรรมชาติ

พระสันตะปาปาปีอุสที่ 12 ได้กล่าวถึงสิทธิขั้นพื้นฐานนี้ว่า

“ในยามที่พระศาสนจักรพยายามที่จะเอาชนะและปกป้องเสรีภาพของตน เพื่อธำรงไว้ซึ่งอิสรภาพอย่างแท้จริง และเพื่อสิทธิขั้นพื้นฐานของบุคคล พระศาสนจักรรำลึกอยู่เสมอว่าสิ่งนี้เป็นแก่นของเรื่องสิทธิ์ ที่จะล่วงละเมิดโดยภาพรัฐเสียมิได้ แม้จะมีการอ้างถึงผลประโยชน์ส่วนรวม (common good) ก็ตาม... ทางภาครัฐสามารถออกกฎหมายใดๆเพื่อผลประโยชน์ส่วนรวมนี้ได้ตามต้องการ แต่ห้ามข้ามกำแพงนี้ นั้นก็คือสิทธิที่แตะต้องมิได้ของพระศาสนจักร เพราะสิทธินี้เองเป็นสมบัติอันล้ำค่าของประโยชน์ส่วนรวม”

พระสันตะปาปาปีอุสที่ 12 ไม่เห็นด้วยที่จะแยกการศาสนาออกจากโรงเรียน ท่านโต้แย้งว่า เป้าหมายของการศึกษา (goal of education) ประกอบไปด้วย ความร่วมมือกันกระหว่างพระหรรษทานอันศักดิ์สิทธิ์และการอบรมบ่มเพาะ (formation) เพื่อให้เป็นคริสตชนที่สมบูรณ์และแท้จริง และเพื่อบรรลุถึงวัตถุประสงค์นี้ ศาสนาจึงมีความจำเป็นสำหรับทุกๆโรงเรียน

ในหลักการ “พัฒนาทางด้านร่างกาย” พระสันตะปาปากล่าวในระหว่างสมัชชาที่ประเทศอิตาลีว่า

“ในการเผยแสดงของพระเจ้าได้สอนพวกเราข้อความจริงอันสูงส่งเกี่ยวกับร่างกายของมนุษย์ ที่แม้แต่วิทยาศาสต์ธรรชาติและศิลปะใดๆก็มิอาจค้นพบได้เลย ความจริงที่ว่านี้คือ ร่างกายนี้มีคุณค่าและมีศักดิ์ศรีที่ได้รับการยกขึ้นมา มีแรงผลักดันอันยิ่งใหญ่ขึ้นได้ ควรค่าการได้รับความเคารพ โดยแน่แท้ ในการกีฬาและยิมนาสติกจึงไม่มีอะไรที่เราต้องกลัวว่าจะผิดหลักของศาสนาหรือศีลธรรมอันใด ถ้าเราประยุกต์ใช้อย่างถูกต้อง... โดยพื้นฐานของร่างกายมนุษย์ เราไม่ได้มาจากโคลนตม แต่ร่างกายของมนุษย์มากจากจิตและวิญญาณ” (Pope Pius XII on Italian Congress on the Pedagogic and Hygienic Problems of Sports and Gymnastics,1952)

สำหรับชาวคริสต์ตราบใดที่คุณค่าทางศาสนายังคงอยู่ การพัฒนาทางร่างกายเป็นสิ่งที่ควรสนับสนุน และเป็นปัจจัยที่สำคัญต่อพัฒนาด้านการศึกษาและอบรมบ่มเพาะ

ในหลักการ “พัฒนาด้านสติปัญญา” พระสันตะปาปาปีอุสที่ 12 เรียกร้องให้มีการเสวนาระหว่างศาสนาและวิทยาศาสตร์ (dialogue between science and religion) พร้อมไปกับการรวมกันระหว่างความเชื่อและเหตุผล ท่านได้ตื่นใจพวกเราไม่ให้มีองค์ความรู้อันตื้นเขิน ดังที่ท่านได้กล่าวแก่บรรดาคณาจารย์และนักศึกษาที่ฝรั่งเศสว่า

“ความหลงผิดที่คิดว่าตนรอบรู้ในทุกเรื่องนั้นทำให้เกิดความอวดดี พวกเขาขอบการยกยอปอปั้น มีความยินดีในความโง่เขลาของตนด้วยความทะเยอทะยาน ซึ่งให้ผลดีกับตนเองอันน้อยนิด กลับเป็นโทษยิ่งกว่า สำหรับผู้ที่ฟังและอ่านงานเขียนของคนพวกนี้... ผู้คนมักจะอ้างว่า ตนมีองค์ความรู้สำหรับสรรพสิ่ง เพราะในความเป็นจริงแล้ว พวกเขารู้เพียงงูๆปลาๆในหัวข้อต่างๆ และคิดว่าพวกเขาเป็นสัพพัญญูแล้ว”

พระสันตะปาปาปีอุสที่ 12 แนะนำว่า ผู้คนมักจะคิดว่ากฎศีลธรรมเป็นเรื่องของบุคคล หรือตามหัวข้อต่างๆ แต่ในความจริง กฎศีลธรรมควรที่จะครอบคลุมในทุกๆเรื่องที่เป็นสาธารณะ ในวิทยาศาสตร์ การเมือง และศิลปะ โดยมีพื้นฐานทางปรัชญา ด้วยเหตุนี้ กฎศีลธรรมจึงอยู่ในชีวิตที่เป็นสาธารณะของทุกคน สำหรับนักการศึกษาแล้ว พวกเขาให้พยายามสร้างแรงบันดาลใจให้กับผู้เยาว์ ให้ห่างไกลจากโอกาสทำบาป ให้กำลังใจในยามที่พวกเขายากลำบาก สอนให้เขารู้จักการอุทิศตนในยามที่คุณธรรมนั้นเรียกร้อง และอย่าได้ตกในความประพฤติอันชั่วร้าย

สำหรับ “ความรู้สึกรับผิดชอบ” (sense of responsibility) ท่านได้อธิบายว่า อิสรภาพและเสรีภาพไม่ใช่สุดโต่ง หากแต่มีข้อจำกัดไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง ประการแรก เป็นสิ่งที่อยู่ภายใน เป็นข้อกำหนดอันเหมาะสมที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ ประการที่สองเป็นสิ่งที่อยู่ภายนอก ที่จะเคารพสิทธิของผู้อื่นและของสังคมโดยทั่วไป และเพื่อจะเชื่อมโยงกับความรู้สึกผิดชอบนี้ ท่านเห็นว่าการสั่งสอนเรื่อง “มโนธรรมตามหลักคริสตศาสตร์” ควรเป็นหัวข้อในเรื่องนี้

“มโนธรรมเป็นเสมือนสิ่งที่อยู่ภายใน เป็นแก่นอันซ่อนอยู่ของมนุษย์ ในยามที่เขาปลีกวิเวกโดยใช้จิตวิญญาณและอยู่ในความสันโดษอย่างลึกซึ้ง เขาอยู่กับตนเอง อยู่อย่างสงบนิ่งกับพระเจ้า (ผู้ที่ทรงตรัสกับเขาผ่านทางมโนธรรม) และฟังเสียงของเขาเอง”

พระสันตะปาปาปีอุสที่ 12 ยังกล่าวถึงการศึกษาโดยทั่วไปว่า มีวัตถุประสงค์เพื่อให้เด็กและเยาวชน หรือแม้แต่ผู้ใหญ่สามารถติดสินใจตามมโนธรรมได้ตามหลักคริสตชน และเพื่อที่จะบ่มเพาะมโนธรรมอันดีนี้ พวกเขาต้องทำตามน้ำพระทัยขององค์พระคริสต์ ทำตามกฎและวิธีชีวิตของพระองค์ เพราะพระองค์เป็นบ่อเกิดของกฏแห่งศีลธรรมทั้งปวง ท่านอ้างถึงการสอนแบบดั้งเดิมของคริสตชนว่า กฎได้รับการเขียนไว้แล้วในหัวใจของมนุษย์ทุกผู้คน เป็นกฎธรรมชาติ เป็นการเผยแสดงที่ศักดิ์สิทธิ์ เป็นกฎขององค์พระคริสตเจ้า แต่อย่างไรก็ตาม เป็นหน้าที่ของพระศาสนจักรที่ต้องสอนกฎที่ว่านี้ให้กับทุกคน การบ่มเพาะมโนธรรมจึงไม่ใช่การบังคับให้ถือตามกฏของพระศาสนจักรเพียงอย่างเดียว การบ่มเพาะมโนธรรมของมนุษย์ต้องควบคู่กับการศึกษานั้นเอง

ถึงจุดนี้เราเห็นว่าแนวคิด หลักการ ภาษาที่พระสันตะปาปาปีอุสที่ 12 ใช้นั้นมีความละม้ายคล้ายกับหลักการศึกษาคาทอลิกในกฏหมายพระศาสนจักรที่เราใช้ในปัจจุบัน (Code of Canon Law 1983) โดยเฉพาะบรรพที่ 793-795 ดังนี้

“บรรพที่ 793 วรรค 1 บิดามารดา รวมทั้งผู้ทำหน้าที่แทนพวกเขาด้วย มีพันธะและมีสิทธิให้การศึกษาอบรมแก่บุตรหลานของตน  บิดามารดาคาทอลิกยังมีหน้าที่และสิทธิที่จะเลือกวิธีและสถาบันที่จะช่วยพวกเขาสามารถจัดให้บุตรหลานของตนได้รับการศึกษาแบบคาทอลิก  ตามสภาพแวดล้อมของท้องถิ่นได้อย่างดียิ่งขึ้น

วรรค 2 บิดามารดายังมีสิทธิที่จะใช้ประโยชน์จากความช่วยเหลือที่รัฐต้องจัดให้ ซึ่งพวกเขามีความต้องการเพื่อจัดให้บุตรหลานได้รับการศึกษาแบบคาทอลิกด้วย

บรรพที่ 794 วรรค 1 พระศาสนจักรมีหน้าที่และสิทธิให้การศึกษาด้วยเหตุผลพิเศษ เพราะพระศาสนจักรได้รับมอบพันธกิจช่วยเหลือมนุษย์จากพระเป็นเจ้า ให้สามารถบรรลุถึงความสมบูรณ์แห่งชีวิตคริสตชน

วรรค 2 ผู้อภิบาลวิญญาณมีหน้าที่จัดการทุกอย่าง เพื่อให้คริสตชนทุกคนได้รับการศึกษาแบบคาทอลิก

บรรพที่ 795 เนื่องจากการศึกษาที่แท้จริงต้องมุ่งให้การอบรมทั้งครบแก่บุคคลมนุษย์    กล่าวคือการอบรมที่มุ่งสู่จุดหมายสุดท้ายของบุคคล และขณะเดียวกันก็มุ่งสู่ความดีส่วนรวมของสังคม  ดังนั้น เด็ก และเยาวชนจะต้องได้รับการอบรมเลี้ยงดูอย่างที่ว่า เขาสามารถพัฒนาสมรรถนะทางกาย ใจ และสติปัญญาของเขาได้อย่างกลมกลืนกัน มีจิตสำนึกในความรับผิดชอบที่ดีสมบูรณ์มากขึ้นและรู้จักใช้เสรีภาพอย่างถูกต้อง  รวมทั้งได้รับการอบรมให้มีส่วนในชีวิตสังคมอย่างมีบทบาท”

ในความเป็นจริงแล้ว ก่อนเข้ารับสมณะสันตะปิดร พระสันตะปาปาปีอุสที่ 12 ได้รับเคยร่วมงานกับพระคาร์ดินัลกัสเปอรีในการร่างกฏหมายพระศาสนจักรฉบับปี 1917 จึงไม่น่าแปลกใจที่หลักการศึกษาคาทอลิกต่างๆที่อยู่ในเอกสารและงานเขียนของท่าน และจากสมณลิขิต “ครูผู้ศักดิ์สิทธิ์” (Divini Illius Magistri) ซึ่งมีอิทธิพลต่อกระบวนการร่างกฏหมายพระศาสนจักรฉบับปัจจุบันในปี 1983 เฉกเช่นที่เยอร์แมนส์ (Yzermans, 1957) ได้ให้ขอสังเกตุว่า พระสันตะปาปาปีอุสที่ 12 ไม่ได้เขียนหรือสร้างหลักการศึกษาคาทอลิกอะไรใหม่ขึ้นมา แต่ท่านเป็นผู้มีบทบาทสำคัญในการสร้างรากฐานและรวมองค์ความรู้ที่สำคัญต่อเอกสารของพระศาสนจักรในเรื่องการศึกษาคาทอลิกในทศวรรษต่อๆมา เป็นการร่วมรวมคำสอน หลักการ หลักปรัชญาและธรรมเนียมประเพณีของสันตะสำนักที่สืบเนื่องมากว่าหลายศตวรรษ

อ้างอิง

R. Leiber and R. Mcinerny, "Pope Pius XII," in New Catholic Encyclopedia, Second Edition, vol. 11  (Detroit: Thomson Gale, 2002), 398-9.

Vicent A. Yzermans, Pope Pius XII and Catholic Education (St. Meinrad, Indiana: Grail Publications, 1957)

มีข้อมูลหลายอย่างที่ชี้ให้เห็นว่า มีจุดหนึ่งในชีวิตพระเยซูที่เป็นหัวเลี้ยวหัวต่อ หนังสือพระวรสารทั้ง ๔ พูดถึงการเปลี่ยนแปลงสถานการณ์ครั้งสําคัญนี้    แม้ว่าจะเน้นที่ความหมายทางศาสนศาสตร์    มากกว่าทางประวัติศาสตร์ พระวรสารแต่ละฉบับต่างก็พยายามจะทําให้เราเข้าใจว่า เมื่อมาถึงจุดหนึ่ง การต่อต้านที่พวกผู้นําชาวยิวมีต่อพระเยซูมาถึงจุดสูงสุด ในเวลาเดียวกัน ความหวังของประชาชนจํานวนมากในเรื่องพระผู้ไถ่หันมาบรรจบที่พระเยซูอย่างชัดแจ้ง แต่ในขณะเดียวกัน เมื่อมาถึงจุดนี้ พระเยซูถอยหลบออกไปในที่ห่างไกลฝูงชน และมุ่งสั่งสอนกลุ่มสาวกผู้ใกล้ชิดเป็นพิเศษ พร้อมกับเตรียมตัวเดินทางไปเยรูซาเลมเพื่อเผชิญกับความตาย

1. คำถามทางประวัติศาสตร์

          ในทางประวัติศาสตร์ เหตุการณ์ดูไม่ต่อเนื่องและไม่สามารถอธิบายได้ว่า เรื่องของพระเยซูกลับดังและอื้อฉาวขึ้นมาอย่างกระทันหันได้อย่างไร จริงอยู่ กิจกรรมและคําสอนของพระเยซูมีลักษณะ "ไวไฟ" อยู่มาก แต่เราไม่เห็นว่ามีอะไรที่ทําให้พระเยซูกลายเป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวางในระดับชาติ จนถึงขั้นที่ฝ่ายผู้มีอํานาจในบ้านเมืองต้องการจะจับกุม และฝ่ายประชาชนต้องการจะตั้งเป็นกษัตริย์ ทําไมพระเยซูจึงต้องเก็บตัวและลี้ภัยไปประเทศใกล้เคียง ? มีอะไรที่ทําให้พระเยซูแน่ใจว่าตนเองและพวกสาวกจะต้องตายอย่างน่าอนาถ ?

          เราได้คําตอบมาจากนักพระคัมภีร์ผู้มีชื่อเสียง ชื่อเอเจียน ทรอกเม ท่านผู้นี้ได้ศึกษาค้นคว้าและยืนยันว่า เหตุการณ์ในพระวิหารไม่ได้เกิดขึ้นในสัปดาห์สุดท้ายของชีวิตพระเยซู แต่เกิดขึ้นเมื่อพระเยซูไปเมืองเยรูซาเลมครั้งก่อนหน้านั้น มาร์โกผู้เขียนพระวรสารคนแรกได้จัดเนื้อหาเป็นหมวดหมู่ และได้พูดถึงทุกอย่างที่เกิดขึ้นในแคว้นกาลิลีให้หมด ก่อนที่จะพูดถึงเหตุการณ์ในเมืองเยรูซาเลม   การจัดแบบนี้ทําให้ผู้เขียนพระวรสารต่อมา คือลูกาและมัทธิว รวมทั้งนักศึกษาพระคัมภีร์ยุคหลังๆ ต่างก็ไขว้เขวไปหมด  ส่วนยอห์นผู้เขียนพระวรสารเป็นคนสุดท้าย มีวิธีจัดเนื้อหาแบบรวมเหตุการณ์มาไว้ในแคว้นยูเดียและเมืองเยรูซาเลม ยอห์นพูดถึงเหตุการณ์ในพระวิหารในตอนต้นๆ (ยน.๒,๑๓-๒๒) การจัดเนื้อหาต่างกันสองแบบเช่นนี้ ทําให้เห็นว่า จริงๆ แล้วเหตุการณ์นี้ไม่จําเป็นจะต้องเกิดขึ้นในบั้นปลาย เมื่อพระเยซูไปเยรูซาเลมครั้งสุดท้าย

2.  เหตุการณ์ในพระวิหาร

          เป็นที่ยอมรับในวงการศึกษาพระคัมภีร์มานานแล้วว่า พระเยซูเคยเดินทางไปมาระหว่างกาลิลีและเยรูซาเลมบ่อยครั้ง (ไม่ใช่ไปเยรูซาเลมครั้งเดียวเมื่อตอนจบ ดังที่ปรากฏในพระวรสารโดยมาร์โก ลูกา และมัทธิว) และพระเยซูมีศิษย์หลายคนในเยรูซาเลม ในแคว้นยูเดีย เช่นเดียวกับที่มีศิษย์ในแคว้นกาลิลี และเมื่อศาสตราจารย์ทรอกเมชี้ให้เห็นว่า เหตุการณ์ในพระวิหารเกิดขึ้นเมื่อพระเยซูไปเยรูซาเลมครั้งใดครั้งหนึ่ง แต่ไม่ใช่ครั้งสุดท้าย ก็ทําให้เราเห็นได้ว่าเหตุการณ์มันต่อเนื่อง และทําให้เห็นชัดว่าทําไมพระเยซูจึงกลายเป็นคนเด่นดังขึ้นมา เป็นที่รู้จักและกล่าวขวัญถึงทั่วประเทศ

          มีอะไรเกิดขึ้นที่พระวิหาร ? นักเขียนบางคนคิดว่า เหตุการณ์นี้เป็นการยึดอํานาจครอบครองพระวิหาร และเป็นขั้นแรกในแผนยึดเมืองเยรูซาเลม แต่ความเห็นนี้ไม่ถูกต้อง มันไม่เกี่ยวกับพิธีกรรมถวายบูชาที่ทํากันอยู่ในพระวิหาร และไม่เกี่ยวกับเรื่องที่ว่า พระผู้ไถ่จะมาชําระการนมัสการพระเจ้าให้บริสุทธิ์ ตามความเชื่อของชาวยิวหลายคน เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นในลานพระวิหารส่วนที่เรียกว่า "ลานของคนต่างศาสนา" ไม่ใช่เกิดขึ้นในส่วนที่ถวายบูชาที่เรียกว่า"สถานศักดิ์สิทธิ์" พระเยซูไม่สนใจเรื่องยึดอํานาจ หรือการชําระพิธีกรรม แต่เหตุเกิดจากปัญหาพวกพ่อค้าและพวกแลกเปลี่ยนเงินตรา

          ในลานพระวิหารมีการค้าขายสัตว์เพื่อการถวายบูชาอย่างคึกคัก เนื่องจากมีกฎทางศาสนาว่าสัตว์ที่จะใช้ ถวายบูชาต้องเป็นสัตว์ที่ "บริสุทธิ์" พวกพ่อค้าจึงฉวยโอกาสตั้งราคาสูงมาก ฝ่ายพวกแลกเงินตราก็ฉวยโอกาสเอากําไรเต็มที่ เพราะมีกําหนดว่าชาวยิวแต่ละคนต้องใช้จ่ายเงินในพระวิหารเป็นสัดส่วนกับรายได้ของตน และชาวยิวส่วนมากที่มานมัสการพระเจ้าที่พระวิหารนําเงินติดตัวมาเป็นเงินต่างประเทศ และตามกฎจําเป็นต้องแลกเป็นเงินตราที่ใช้ในพระวิหารเสียก่อน

          นี่คือภาพที่พระเยซูเห็นเมื่อเข้าไปในลานพระวิหาร และมันทําให้พระเยซูไม่พอใจเป็นอย่างมาก พระเยซูไม่รู้สึกประทับใจในความสวยงามของอาคารสถานที่ (มก.๑๓,๑-๒) พระเยซูไม่สนใจจารีตพิธีกรรมที่ทํากันอย่างพิถีพิถัน  แต่พระเยซูสังเกตเห็นหญิงม่ายที่ทําบุญด้วยเงินเหรียญสุดท้าย (มก.๑๒,๔๑-๔๔) พระเยซูสังเกตเห็นการฉวยโอกาสเอารัดเอาเปรียบชาวบ้านที่มานมัสการพระเจ้าด้วยความศรัทธา พวกพ่อค้าและพวกแลกเงินตรานมัสการมัมมอน(เทพเจ้าแห่งเงินตรา) แทนที่จะนมัสการพระเจ้าเที่ยงแท้ และทําเช่นนี้โดยได้รับอนุญาตจากพวกหัวหน้าคณะสงฆ์ผู้จัดการพระวิหาร และคงจะมีการสมรู้ร่วมคิดแบ่งปันผลประโยชน์กันอย่างแน่นอน

          พระเยซูทนดูภาพอย่างนี้ไม่ได้ ความรักเมตตาสงสารที่มีต่อคนจนและคนถูกกดขี่ ผลักดันให้พระเยซูต้องเดือดดาล และต้องทําอะไรลงไปสักอย่างเพื่อแก้ไข

          ตามคําเล่าของมาร์โก ตอนที่พระเยซูเห็นสภาพของลานพระวิหารนี้ เป็นเวลาบ่าย และจะทําอะไรลงไปไม่ทันแล้ว (มก.๑๑,๑๑) ดังนั้นวันรุ่งขึ้นพระเยซูกลับไปที่ลานพระวิหารใหม่ และคงจะได้รวบรวมสมัครพรรคพวกพอสมควรไปช่วยด้วย พระเยซูคนเดียวจะไล่พวกพ่อค้าและพวกแลกเงินตราไม่ไหวแน่ นี่แสดงว่าการกระทําของพระเยซูไม่ใช่เกิดขึ้นเพราะความโกรธชั่ววูบ แต่พระเยซูได้มีเวลาคิดและพิจารณาเป็นอย่างดีแล้วว่าสมควรทํา พระเยซูและพรรคพวก ไล่พวกพ่อค้าและพวกแลกเงินตรา ออกไปนอกบริเวณลานพระวิหารพร้อมกับสินค้าและเงินตราทุกอย่าง ยอห์นเล่าว่าพระเยซูใช้แส้ด้วย(ยน.๒,๑๕) ส่วนพรรคพวกใช้แส้หรือจะใช้มีดดาบกวัดแกว่งไปด้วยหรือไม่เราไม่ทราบ พระเยซูคงจะได้วางยามเฝ้าประตูไว้เพื่อไม่ให้พวกนั้นกลับเข้ามา   และเพื่อบังคับให้คนถือตามคําสั่งห้ามขนของผ่านลานพระวิหาร(มก.๑๑,๑๖) ลานพระวิหารนั้นคงเคยใช้เป็นทางลัด เพื่อขนส่งสินค้าจากมุมเมืองหนึ่งไปยังอีกมุมเมืองหนึ่ง

          การกวาดล้างดังกล่าวคงได้ก่อให้เกิดความอลหม่านเป็นอย่างมาก หลายคนเคยตั้งคําถามว่าทําไมพวกเจ้าหน้าที่รักษาความสงบในพระวิหาร จึงไม่เข้าไปควบคุมสถานการณ์ ทั้งๆที่มีเจ้าหน้าที่ตระเวนอยู่ทั่วไป หรือทําไมพวกทหารโรมันซึ่งอยู่ในป้อมติดกับบริเวณพระวิหารเฝ้าดูจากป้อมเฉยๆ อาจเป็นได้ที่ทั้งสองพวกนี้กลัวว่าถ้าถืออาวุธเข้าควบคุมสถานการณ์ อาจเป็นชนวนก่อให้เกิดการจราจลได้ หรืออาจเป็นได้ที่มีการเข้าควบคุมสถานการณ์ มีนักเขียนที่กล้าแสดงความเห็นว่า พวกของพระเยซูคงจะได้เข้าปะทะกับเจ้าหน้าที่หรือพวกทหารโรมัน และยึดครองพื้นที่พระวิหารอยู่ขณะหนึ่ง แต่ความคิดนี้ไม่เป็นความจริง เพราะถ้าทําดังที่ว่านี้จริง การกระทําของพระเยซูก็จะไม่สอดคล้องกับสิ่งที่พระเยซูเคยพูดและเคยทํามาตลอดจนถึงเวลานี้ และไม่สอดคล้องกับเหตุการณ์ที่ตามมาในภายหลังด้วย นอกนั้นถ้ามีการปะทะกับเจ้าหน้าที่หรือทหารโรมันจริง นักประวัติศาสตร์ชาวยิวที่ชื่อโยเซฟัสคงจะได้บันทึกไว้แล้ว เพราะคงจะเป็นเรื่องที่มีความสําคัญทางการเมืองและการทหารเป็นอันมาก

          ผู้เขียนมีความเห็นว่า เจ้าหน้าที่รักษาความสงบในพระวิหารคงจะได้เข้าควบคุมสถานการณ์ แต่เพียงเพื่อจะรักษาความสงบ จนกว่าพวกหัวหน้าคณะสงฆ์เข้ามาเจรจาหาทางยุติปัญหาอย่างสันติ พระเยซูไม่ได้ต่อสู้หรือขัดขวางเจ้าหน้าที่ และพวกเจ้าหน้าที่ก็ไม่ได้บังคับให้ปล่อยพวกพ่อค้ากลับเข้ามาใหม่ ปัญหาที่ต้องเจรจากับพวกหัวหน้าคณะสงฆ์ก็คือสิทธิหรืออํานาจของพระเยซู "ท่านมีอํานาจอะไรที่จะมาทําเช่นนี้ ใครมอบอํานาจนี้ให้ท่าน ?" (มก.๑๑,๒๘) "ท่านจะแสดงเครื่องหมายอะไรให้เราเห็นว่าท่านมีสิทธิทําเช่นนี้ ?" (ยน.๒,๑๘)

          พระเยซูไม่มีอํานาจอะไรเป็นทางการ และไม่อ้างอํานาจของพระเจ้า ดังที่พวกประกาศกเคยอ้าง เนื่องจากพวกหัวหน้าคณะสงฆ์ไม่ยอมแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับปัญหาอํานาจของยอห์นแบปติสต์ พระเยซูจึงไม่ยอมแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับปัญหาอํานาจของตน  พระเยซูถือว่าสิ่งที่ตนทํานั้น จะตัดสินว่าถูกหรือผิดโดยอ้างอํานาจใดๆไม่ได้ ต้องตัดสินโดยพิจารณาสิ่งนั้นเองว่าดีหรือไม่ดี ไม่จําเป็นต้องมีเครื่องหมายอะไรมายืนยัน เหตุการณ์ที่จะเกิดขึ้นในอนาคต (พระวิหารใหม่หรืออาณาจักรใหม่) จะยืนยันเองว่าพระเยซูทําถูกต้องแล้ว

          เมื่อพระเยซูสอนอยู่ในบริเวณพระวิหาร(จะเป็นโอกาสเดียวกันนี้หรือไม่ก็ตาม) พระเยซูพูดว่าเมื่อภัยพิบัติจะเกิดขึ้น เมืองเยรูซาเลมและพระวิหารจะถูกทําลาย และพูดถึงอาณาจักรพระเจ้าว่าเป็นพระวิหารแบบใหม่ สรุปแล้วพระเยซูก็สอนตามที่เคยพูดมาตลอดคือ มีความจําเป็นรีบด่วนที่จะต้องเปลี่ยนหัวใจใหม่ จะมีภัยพิบัติเกิดขึ้นในไม่ช้าหากไม่รีบกลับใจ ถ้าทุกคนยอมเปลี่ยนทันทีก็จะมีพระวิหารใหม่เกิดขึ้น(นั่นคือชุมชนใหม่หรืออาณาจักรใหม่) แต่ผู้ฟังก็เข้าใจผิดคิดว่าพระเยซูพูดดูหมิ่นพระวิหาร ดูหมิ่นประเทศชาติบ้านเมือง

          สิ่งที่ทําให้พวกผู้นําเป็นห่วงมากก็คือ ดูเหมือนว่าพระเยซูมีอิทธิพลต่อประชาชนจํานวนมาก ทั้งๆ ที่ส่วนหนึ่งไม่เคยได้ยินได้ฟังเกี่ยวกับพระเยซูก่อนที่จะมีเหตุการณ์ในพระวิหารเลย พระเยซูกลายเป็นคนสําคัญระดับชาติอย่างทันทีทันใด จะเมินเฉยต่อไปไม่ได้ พวกผู้นําจึงต้องตัดสินใจดําเนินการอะไรบางอย่าง

          บันทึกเหตุการณ์ต่างๆ ตั้งแต่จุดนี้ไปจนถึงการประหารชีวิตพระเยซู มีความสับสนอยู่มาก เราบอกได้เพียงแต่ว่า ในช่วงเวลาระหว่างเหตุการณ์ที่พระวิหารกับการจับกุมพระเยซู พวกผู้มีอํานาจในเมืองเยรูซาเลมได้รวมหัวกันและตัดสินใจที่จะกําจัดพระเยซู ยอห์นบรรยายถึงการประชุมวางแผนของคณะสงฆ์และฟาริสี (ยน.๑๑,๔๗-๕๒) และในตอนหนึ่ง ไกฟาสผู้เป็นหัวหน้าคณะสงฆ์ชี้แจงว่า "ให้คนหนึ่งตายดีกว่าที่จะปล่อยให้ทั้งชาติถูกทําลาย" แม้จะไม่มีรายละเอียดในแง่ของประวัติศาสตร์มากนัก แต่การประชุมในลักษณะนี้มีพูดถึงในพระวรสารอีกทั้ง ๓ ฉบับ (มก.๑๔,๑-๒;มธ.๒๖,๓-๕; ลก.๒๒,๒)

3. วิถีชีวิตของพระเยซูเปลี่ยนไป

          พระเยซูรู้ตัวว่าพวกที่ตั้งตนเป็นศัตรูพยายามหาทางจับกุม พระเยซูจึงหลบหนี (ยน.๘, ๕๙; ๑๐,๓๙; ๑๒,๓๖) ไม่ไปไหนมาไหนอย่างเปิดเผย (ยน.๑๑,๕๔) ต้องออกจากเยรูซาเลมและแคว้นยูเดีย (ยน.๗,๑) แต่อยู่ในแคว้นกาลิลีก็ไม่ปลอดภัยเช่นกัน เพราะกษัตริย์เฮรอดก็ต้องการ กําจัดพระเยซูเหมือนกัน (ลก.๑๓,๓๑; มก.๖,๑๔-๑๖) พระเยซูจึงต้องหลบไปอยู่นอกแคว้นกาลิลี เช่น ฟากตะวันออกของทะเลสาบ เขตเมืองไทระและไซดอน เขตที่เรียกว่าทศนคร และเขตเมืองซีซาริยา-ฟิลิปปี (มก.๗,๒๔;๗, ๓๑; ๘,๒๒; ๘,๒๗) แม้ว่าในทางภูมิศาสตร์ข้อมูลอาจจะไม่ค่อยถี่ถ้วน แต่เป็นเรื่องชัดเจนที่พระเยซูต้องลี้ภัยในต่างแดน

          ในที่สุดเมื่อพระเยซูต้องกลับสู่เมืองเยรูซาเลม พระเยซูก็หาทางหลบซ่อนและทําอะไรอย่างลับๆ  เมื่อพวกศิษย์ต้องจัดเตรียมพิธีเลี้ยงปัสกา พวกเขาต้องไปพบชายคนหนึ่งที่หิ้วถังนํ้า และตามชายคนนั้นไปถึงบ้านหลังหนึ่ง เจ้าของบ้านจะพาขึ้นไป...(มก.๑๔,๑๒-๑๖) เมื่อไปเยรูซาเลม พระเยซูต้องออกไปหาที่พักนอกเมือง เช่นที่หมู่บ้านเบธานี (มก. ๑๔,๓) หรือเอฟราอิม (ยน.๑๑,๕๔) หรือไม่ก็สวนเกทเซมานี (มก.๑๔,๓๒) กลางวันพระเยซูจะใช้ฝูงชนเป็นกําบังในลานพระวิหาร (ลก.๒๑,๓๗-๓๘) พระเยซูรู้ว่าพวกที่ปองร้ายไม่กล้าเข้าจับกุม เพราะอาจเกิดการจราจลได้ (มก.๑๔,๒;ลก.๒๐,๑๙)

4. พระเยซูสั่งเตรียมพร้อม

          เหตุการณ์ในพระวิหารได้เปลี่ยนวิถีชีวิตของพระเยซูและพวกสาวก หลายสิ่งหลายอย่างที่ไม่จําเป็นก็กลายเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ "พระเยซูพูดกับพวกสาวกว่า เมื่อเราส่งพวกท่านออกไป (เพื่อประกาศข่าวดี) โดยไม่ได้มีถุงย่ามหรือรองเท้าไปด้วย พวกท่านขาดแคลนสิ่งใดหรือไม่ พวกเขาตอบว่า “ ไม่” พระเยซูพูดต่อไปว่า แต่บัดนี้ ถ้าท่านมีถุงก็เอาไปด้วย ถ้ามีย่ามก็เช่นกัน ถ้าไม่มีมีดดาบ ก็จงขายเสื้อคลุมแล้วซื้อมีดดาบไว้สักอัน"(ลก.๒๒,๓๕-๓๖) ทีแรกพระเยซูและสาวกอยู่ได้โดยอาศัยไมตรีจิตของ ชาวบ้านทั่วไป แต่มาถึงตอนนี้ มีอันตรายอยู่รอบข้าง และไม่รู้ว่าไว้ใจใครได้หรือไม่ อาจจะถูกจับได้ทุกเมื่อ จึงจําเป็นต้องเตรียมพร้อม มีดาบไว้เพื่อป้องกันตนเอง

5. พระเยซูสั่งสอนสาวกต่อเนื่อง

          เราไม่รู้ว่าพระเยซูต้องหลบซ่อนอยู่เช่นนี้เป็นเวลานานเท่าไร  เรารู้เพียงแต่ว่าในช่วงเวลานี้ พระเยซูพยายามอบรมสั่งสอนพวกสาวกอย่างถี่ถ้วนเกี่ยวกับความเร้นลับแห่งอาณาจักรพระเจ้า(มก.๔,๑๑;๙,๓๑) พระเยซูอาจจะได้พูดถึงแผนโครงสร้างของอาณาจักรที่จะมาถึงด้วย พระเจ้าจะเป็นกษัตริย์ พระเยซูจะมีตําแหน่งผู้นําแบบใดแบบหนึ่ง สาวกผู้ใกล้ชิด ๑๒ คนจะมีหน้าที่รับผิดชอบแผนกต่างๆ ในชุมชนอิสราเอล ตรงกับจํานวน ๑๒ ตระกูลตั้งแต่ดั้งเดิม "พวกท่านจะนั่งบน ๑๒ บัลลังก์ ปกครองตระกูลทั้ง ๑๒ ของชาติอิสราเอล" (มธ.๑๙,๒๘=ลก.๒๒,๓๐) (คําว่า judge ตามภาษาพระคัมภีร์แปลว่า ปกครอง)

          คงจะเป็นโอกาสนี้ที่พวกสาวกถกเถียงกันว่า ใครจะเป็นใหญ่ที่สุด และใครจะได้นั่งข้างซ้ายและข้างขวาของพระเยซู (มก.๙,๓๓-๓๗;๑๐,๓๕-๔๐) เรารู้ว่าพระเยซูตอบอย่างไร ใครที่มีตําแหน่งหรืออํานาจในอาณาจักรจะต้องใช้อํานาจนั้นเพื่อรับใช้ผู้อื่น (มก.๙,๓๕; ๑๐,๔๑-๔๕) และจะต้องทําตัวเป็นผู้น้อยเหมือนเด็ก (มธ.๑๘,๑-๔)

          เราไม่รู้แน่ว่าพระเยซูพูดเกี่ยวกับโครงสร้างของอาณาจักร ในระหว่างที่หลบภัยอยู่หรือในช่วงอื่น แต่มาร์โกรวบรวมเรื่องประเภทนี้ไว้ในช่วงที่พระเยซูเร่ร่อนหลบภัยไปนอกแคว้นกาลิลี หรือเมื่อหลบซ่อนอยู่ในแคว้นกาลิลี (มก.๗,๒๔; ๗,๓๑; ๘,๒๗; ๙,๓๐-๓๕; ๑๐,๓๕-๔๕) แต่เราแน่ใจได้ว่า ในช่วงเวลาที่หลบภัยอยู่นั้น พระเยซูถูกชักจูงให้คิดยึดอํานาจและประกาศตนเป็นพระผู้ไถ่หรือกษัตริย์ของชาวยิว 

คำถาม

          1. พระวรสารเป็นหนังสือประเภทใด ?
          2. ท่านคิดอย่างไรเกี่ยวกับเหตุการณ์ที่พระวิหาร ?
          3. ท่านคิดอย่างไรเมื่อพระเยซูสั่งให้สาวกเตรียมพร้อม ?